چه رؤیاهایی می‌آیند؟

مقاله‌ای که دیروز در «ژورنال آمریکایی نورون» منتشر شده بود و در حال حاضر بازتاب گسترده‌ای در خبرگزاری‌ها و نشریات پیدا کرده است، آن قدر جالب بود که امروز ، با وجود سرعت بسیار بد اینترنت، من را واداشت که در موردش پستی بنویسم:

دانشمندان آزمایشگاه علوم عصبی-کامپیوتری ژاپن ATR ، فناوری تحلیل مغزی جدیدی ابداع کرده‌اند که می تواند تصاویر ذهنی یک فرد را بازسازی کند و روی صفحه کامپیوتر نمایش دهد. این موضوع دیروز – 11 دسامبر- اعلام شد. بر اساس اظهار نظر پژوهشگران این فناوری در آینده خواهد توانست، رؤیاهای یک فرد را هنگامی که او خوابیده است، به نمایش بگذارد.

دانشمندان چنین کاری را با تحلیل میزان جریان خون مغز انجام داده‌اند. وسیله‌ای که آنها برای اندازه‌گیری تغییرات جریان خون مورد استفاده قرار داده‌اند، MRI عملکردی یا fMRI است.

مراحل این کار به این شرح بود: نخست دانشمندان به افراد مورد مطالعه، به صورت تصادفی 400 تصویر سیاه و سفید را نشان دادند. طول نمایش هر تصویر، 12 ثانیه بود. در همان زمان نمایش تصاویر، fMRI، تغیرات جریان خون را به اندازه‌گیری می‌کرد و اطلاعات را به یک کامپیوتر می‌داد، برنامه کامپیوتری با تحلیل این اطلاعات، توانست نشان دهد که هر نوع تغییر جریان خونی، ‌متناسب با کدام تصویر است.

در مرحله بعد به همین افراد تصاویر متفاوتی نشان داده شد، مثلا روی تکه‌های کاغذ حروف تشکیل دهنده کلمه NEURON به آنها نشان داده شد. جالب است که کامپیوتر با پردازش اطلاعات مربوط به جریان خون مغز، توانست تصاویر نشان‌ داده شده را بازسازی کند!

روجلد آخرین شماره مجله نورون

در حال حاضر این سیستم تنها توانایی بازسازی تصاویر سیاه و سفید ساده را دارد، ولی دانشمندان امیدوار هستند که در آینده با ارتقای صحت اندازه‌گیری‌ها، سیستم قادر به بازسازی تصاویر رنگی هم بشود.

نتایج این پژوهش، واقعا تحولی در شناخت ما از عملکرد مغز، به وجود می‌آورند. دکتر «چنگ» -یکی از دانشمندان درگیر در این تحقیق- معتقد است که ظرف 10 سال‌ آینده، با تکمیل این فناوری تا حدی می‌توان به افکار یک فرد، پی برد.

از هم‌اکنون کاربردهای زیادی برای این فناوری پیشبینی می‌شود. مثلا در حوزه هنر و طراحی، خواهیم توانست تصاویر ذهنی هنرمندان را ببنیم و از آنها برای خلق آثار هنری مختلف استفاده کنیم، البته مشروط به اینکه این فناوری واقعا بتواند با سرعت و دقت، تصاویر را ذهنی هنرمندان را بازسازی کند.

حتی در دنیای پزشکی هم روانپزشکان با دیدن عینی توهمات بیماران، می‌توانند، قدم‌های مؤثرتری در تشخیص و درمان اختلالات روانپزشکی بردارند.

رئیس گروه تحقیقاتی ATR -یوکیاسو کامیتانی- اعتقاد دارد که از این فناوری می‌توان در مورد سایر حواس هم استفاده کرد و چه بسا در آینده بتوانیم احساسات و حالات روحی پیچیده یک فرد را هم بخوانیم.

خلاصه مقاله در مجله نورون
مقاله سیدنی مورنیک هرالد
مقاله تلگراف

– متأسفانه دسترسی به نسخه کامل مقاله رایگان نبود. اگر کسی از خوانندگان، مشترک این مجله است، بسیار ممنون خواهم شد اگر نسخه کامل را برایم میل کند. (ایمیل من alirezamajidi در جی میل)

پی‌نوشت و تشکر ویژه: باورکردنی نیست، ولی از دیشب تا به حال خواننده‌های زیادی لطف کرده‌اند و متن کامل را برای من فرستاده‌اند. خیلی خوشحالم که چنین خواننده‌های خوبی با این میزان از مهربانی دارم.

ممنونم از خانم‌ها و آقایان: طلیعه زرگر – محمدرضا – شهاب تشرفی – عباس – مجید استادرحیمی – محسن امیری – محمد بهداد – زمزم کردی – مهدی ثقفی