کتاب مرگ غم انگیز پسر صدفی اثر تیم برتون
فرانک مجیدی: بعد از مدت‌ها دوری، در بازگشت به خانه، پیش از هر چیز متوجه دگرگونی کامل کتابخانه با کتاب‌های تازه شدم. از پیش، خواندن چند کتاب را در برنامه‌های نوروزی خود داشتم اما یک کتاب کوچک ناگهان توجهم را جلب کرد. کتاب شعر «مرگ غم‌انگیز پسر صدفی و داستان‌های دیگر» (The Melancholy death Of Oyster Boy & Other Stories) به قلم کارگردان محبوبم، «تیم برتون»! پس پیش از هر کتابی شروع به خواندنش کردم و ظرف نیم ساعت هم تمام کردمش!
کتاب در حقیقت، اشعاری است که با زبان کودکانه و ساده بیان شده و روایتگر داستان‌هایی از کودکانی است که به‌خاطر غیر عادی بودنشان طرد می‌شوند. اگر کارهای تیم برتون را دیده‌باشید، شباهت غریب تمام کاراکترها را به «ادوارد دست‌قیچی» احساس خواهید کرد، در حقیقت تمام داستان‌های کتاب، طرح‌هایی کلی هستند که از هر کدام را می‌توان در یک فیلم «برتونی» متصور شد. این کاراکترها مثل ادوارد تنها، پذیرفته‌نشده در جامعه و مورد سوء استفاده واقع شده‌اند. آنها به نحو آزار دهنده‌ای تنها هستند و هیچ پناهگاه و حامی‌ای، حتی میان خانواده‌ی خود، ندارند. برتون با طنز تلخ خاص خود با اختصار تمام، داستان آنها را تعریف می‌کند و درد آنها را به تصویر می‌کشد. حتی تصویرسازی که نیمی از صفحات کتاب را در بر می‌گیرد، توسط برتون طراحی شده و اگر انیمیشن «عروس مرده» را دیده‌باشید که طرح اولیه‌ی چهره‌ها را خود او ترسیم نموده بود، با تک‌تک چهره‌ها بسیار مانوس می‌شوید.
درباره‌ی تیم برتون، این کارگردان بااستعداد و دارای دید و داستان‌پردازی یکتا، دو کتاب دیگر هم نگاشته شده‌است. «برتون درباره‌ی برتون» (Burton On Burton) به ویراستاری «مارک سلیسبری» و «هنر تیم برتون» (The Art Of Tim Burton) به قلم «لیا گالو». در کتاب «برتون درباره‌ی برتون»، «جانی دپ» درباره‌اش می‌نویسد: «چه چیز بیشتری می‌توانم درباره‌اش بگویم؟ او یک برادر است، یک دوست، پدرخوانده‌ی پسرم. او روحی شجاع و منحصر به فرد دارد، کسی که به‌خاطرش تا آخر دنیا هم می‌روم، و به‌خوبی می‌دانم، او هم به‌خاطر من چنین کاری می‌کند.»
کتاب «مرگ غم‌انگیز پسر صدفی» در سال 1997 منتشر شده و برتون آن را به همسر سابقش، «لیزا ماری»، تقدیم کرده‌است. این کتاب را انتشارات «حرفه هنرمند» با ترجمه‌ی بسیار خوب «احسان نوروزی» در 127 صفحه چاپ کرده‌است. اگر دوست‌دار کارهای برتون هستید، مسلماً این کتاب را هم دوست خواهید داشت.
یکی از کارهای کتاب که خیلی دوست داشتم، «دختری با یک عالَم چشم» بود:
«روزی در پارک/ کلّی تعجب کردم./ دختری را دیدم/ که یک عالم چشم داشت.// دختر خیلی خوشگل بود/ (و خیلی شگفت انگیز!)/ دیدم دهان هم دارد/ همین بود که حرف زدیم// درباره‌ی گل‌ها/ و کلاس‌های شعرش،/ و این‌که اگر می‌خواست عینک بزند/ چه مشکلاتی داشت.// خیلی باحال است/ دختری را بشناسی که یک عالم چشم داشته‌باشد،/ ولی اگر بزند زید گریه،/ بدجوری خیس می‌شوی.»
این کتاب عالی است! همیشه فکر کرده‌ام که آدم ها دو دسته‌اند: آن‌هایی که تیم برتون را دوست دارند و آن‌هایی که ندارند. یک کتاب هم در مورد تیم برتون در بازار هست که یک جورهایی اتوبیوگرافی استاد است:
برتون به روایت برتون؛ با مقدمه جانی دپ؛ ترجمه بیژن اشتری؛ انتشارات الست فردا
البته این کتاب فیلم‌سازی برتون را تا آخر اسلیپی هالو روایت می‌کند و متأسفانه جای بهترین فیلم برتون ـ ماهی بزرگ ـ در این مجموعه خالی است. اما برای شناخت بیشتر از استاد و فیلم‌های ناشناخته‌اش ـ به‌ویژه دو فیلم اولش ماجرای بزرگ پی وی و بیتل جویس ـ بسیار منبع خوبی است.
عجب داستان زیبایی
انشالله بشه مطالعه کرد.سال نو پیشاپیش مبارک.
تیم برتون کارگردان جالبیه. از معدود کارگردانهای معروفی که تحصیلات آکادمیک نداره و معمولاً ایده هاش رو روی یه کاغذ نقاشی میکنه.
سلام
وقتی می نویسید ترجمه بسیار خوب من تعجب می کنم….
ترجمه خوب است نه بسیار خوب….
به قسمت پسر مومیایی توجه کنیدو ببینید مترجم که از وجود چیزی به نام پینیاتا بی خبر بوده چطور داستان را خراب کرده… شاید می توانست با نوشتن پانویسی در باره پینیاتا به داستان معنی بیشتری بدهد
راستش نتونستم با کارهای برتون ارتباط برقرار کنم. البته فقط عروس مرده رو دیدم. حالا یه کار قشنگش رو باید ببینم، نظر شما چیه؟ برای من که شناختی ازش ندارم کدوم اثرش رو ببینم بهتره؟
به نظر من بهتره ادوارد دست قیچی رو ببینید و اگر انیمیشن دوست دارید عروس مرده ها. این دو تا به نظر من خیلی عالی هستند.
سلام من خودم با فرنکن وینی و وینسنت و عروس مرده متوجه دیدگاه برتون شدم خصوصا جهانبینی ای که درباره بچه ها داره و اون سیاه بینی بچه های ناپاک و چشم درشت دنیای بچه ها…واقعا برتون بنظرم بیشتر یک فیلسوف هست .فیلم سینمایی ای هم که ازش دیدم چشمان بزرگ هست که براساس داستان واقعیه کارهای برتون همش ارزش دیدن داره
این کتاب بی نظیره و به نظر من روایت انسانهای خاص و یا عجیب وغریب نیست. اگه خوب دقت کنید شخصیت پردازی خیلی شبیه به آدمهایی که ما همه روزه باهاشون سروکار داریم و خودمون هم جزیی از اونها هستیم انسانهایی پیچیده اما با عیب ونواقص فراوان … البته تیم برتون فیلمساز مورد علاقه من نیز هست و همه کارهاشو دوست دارم.