کابوس ژاپن: مشکلات پزشکی ناشی از مواجهه با اشعه

انگار همین دیروز بود که از تلویزیون خبر فاجعه اتمی چرنوبیل پخش می‌شد، تیتر بزرگ روزنامه کیهان را هم به خاطر دارم که خبر از تشکیل ابر اتمی و حرکت آن به سوی کشورهای همسایه می‌داد و راستش را بخواهید نگران بودیم که نکند این ابر به سوی ایران حرکت کند.

اما در این روزها، در حالی که ژاپنی‌ها در تلاش برای مقابله با آسیب‌های ناشی از چهار رآکتور در نیروگاه «دای ایچی» فوکوشیما هستند، ساکنان این کشور به صورت فزاینده‌ای نگران مشکلات ناشی از پرتوها هستند، آن هم نه فقط برای هفته‌های آتی، بلکه برای ماه‌ها و سال‌های بعد.

«مردم ژاپن با نگرانی و ستایش، نظاره‌گر کار ۵۰ کارشناس فنی‌اند که با از جان‌گذشتگی می‌کوشند مانع از یک فاجعه‌ی اتمی شوند.

این گروه ۵۰ نفره‌ی ملبس به پوشش حفاظتی، در حوزه‌ا‌ی کار می‌کنند که آغشته به ذرات رادیواکتیو است. تمام تلاش این گروه بر روی خنک‌کردن میله‌های سوخت هسته‌ای متمرکز است تا مانع از ذوب آنها و انفجار درون قلب رآکتورها شوند. هنوز مشخص نیست که آنها با تلاش خود موفق بدین کار خواهند شد یا خیر؛ و هنوز مشخص نیست که این گروه با به خطر انداختن جان خود تا چه اندازه آلوده به مواد رادیواکتیو خواهند شد.

نائوتو کان، نخست‌وزیر ژاپن گفت که دولت ژاپن خود را مدیون تلاش و پشتیبانی این گروه می‌داند. وی با قدردانی از کارکنانی که در نیروگاه فوکوشیما کار می‌کنند گفت که آنها «بی‌آنکه به خطر بیاندیشند» کار خود را انجام می‌دهند.

در شبکه‌ی اجتماعی فیس‌بوک چندین گروه‌ برای پشتیبانی از این گروه ازخودگذشته تشکیل شده است.» (+)

این نوشته ترجمه اندکی خلاصه‌شده از این مقاله تایم است.

چه مشکلات پزشکی‌ای ممکن است پس از برخورد با اشعه رخ دهند؟
بستگی به طول و میزان مواجهه با اشعه دارد، اثرات چنین برخوردی ممکن است حاد باشد و به شکل مسمومیت ناشی از پرتو بروز پیدا کند و یا اینکه ممکن است پس از گذشت زمانی طولانی بعد از حادثه، به صورت افزایش بروز سرطان رخ بنمایند.

کارکنانی که در حال تلاش برای خنک کردن میله‌های سوخت و پیشگیری از ذوب آنها هستند، بیشترین میزان مواجهه با اشعه را را در کوتاه‌ترین بازه زمانی دارند. آنها ممکن است دچار سندرم حاد ناشی از پرتوتابی شوند که علایم آن شامل موارد زیر است:
آسیب بافت‌های بدن، متوقف شدن فعالیت مغز استخوان و تولید نشدن خون و سلول‌های ایمنی و منتهی شدن به دوره‌های شدید بیماری و مرگ.

افرادی که در معرض بیشترین میزان اشعه باشند، ممکن است دچار عفونت شوند، بنابراین باید در بخش‌ها در شرایط ایزوله قرار داده شوند و محیط استریلی برای محافظت آنها در برابر باکتری‌های و ویروس‌ها پیشبینی شود.

بنابراین برای پیشگیری از چنین خطراتی، آژانس‌های تنظیم‌کننده قوانین، محدودیت‌هایی برای برای میزان کار کارکنان در چنین شرایط بحرانی وضع کرده‌اند.

این محدودیت به صورت میزان مواجهه در طی یک سال محاسبه می‌شود و چنانچه کارگری به حد محدودیت برسد، دیگر نباید مجددا در معرض اشعه قرار بگیرد. در آمریکا میزان محدودیت برای کارگران پنجاه میلی‌سیورت است. در رآکتور شماره دوم فوکوشیما، قبل از حادثه میزان پرتوتابی بسیار ناچیز بود، اما بعد از حادثه میزان آن به 11.9 میلی‌سیورت در عرض سه ساعت رسید.

عواقب ناشی از پرتوتابی که در بلندمدت حادث می‌شوند، شامل سرطان به خصوص سرطان تیروئید است. تیروئید به اشعه بسیار حساس است. در اینجا هم میزان خطر بستگی به فاصله، دوز و طول مدت مواجهه با اشعه دارد.

البته تخمین زده می‌شود که میزان برخورد با اشعه در مورد کسانی که در محوطه نیروگاه نبوده‌اند بسیار ناچیز باشد و به میزان بسیار کمی خطر سرطان را در آنها افزایش دهد.

مطلب دیگر این است که بین فاجعه اتمی چرنوبیل در اوکراین که در سال 1986 رخ داد و حادثه اتمی اخیر در ژاپن باید تفاوت قائل شد، چرا که در مورد چرنوبیل ابری از مواد رادیواکتیو تشکیل شد که که حتی به سمت اروپای غربی هم رفت و تخمین زده می‌شود که در مجموع این حادثه، دو هزار مورد اضافی سرطان ایجاد کرده باشد.

به مردمی که نزدیگ نیروگاه اتمی بودند، گفته شده است که داخل خانه بمانند. ایا این کار واقعا میزان پرتو را کاهش می‌دهد؟
بله. به خاطر اینکه با این کار خطر بلع مواد آلود یا نشستن ذرات و غبار آلود روی پوست و لباس و مو از بین می‌رود.

طول مدتی که توصیه می‌شود مردم داخل خانه بمانند به نیمه عمر مواد رادیو اکتیو بستگی دارد.

آیا خطر آلودگی غذاها هم وجود دارد؟
انفجار در چهار راکتور ژاپن، ید 131 و سزیوم 137 وارد محیط کرده است. ید، نیمه عمر کمی بیشتر از یک هفته دارد، بنابراین همه سبزیجات و حصولات کشاورزی و حیواناتی که در معرض بوده‌اند، باید از همه مواد زاید در طی چند هفته پاکسازی شوند.

اما سزیوم 137 داستان دیگری دارد، نیمه عمر این ماده، 30 سال است. اما خوشبختانه سزیوم از هوا سنگین‌تر است و احتمال پخش شدنش کم است.

توصیه می‌شود که در حدود چند هفته مردم در مناطق اطراف شیر ننوشند، چرا که ید از طریف شیر می‌تواند مردم را آلوده کند. ید وارد زمین می‌شود و وارد علوفه می‌شود گاوها علوفه را می‌خورند و آن را در شیر تغلیظ می‌کنند.

آیا می‌توان فاصله‌ای تعریف کرد که در دورتر از آن فاصله، مردن خیالشان راحت باشد که ایمن هستند؟
خیلی دشوار است، چون بستگی به جریان‌های وزش باد، نیمه‌عمر مواد و مواد آلوده‌ای دارد که وارد هوا شوند. خوشبختانه فعلا جهت وزش باد طوری است که مواد آلوده را به سمت دریا می‌برد و از شهرهای پرجمعیت ژاپن دور می‌کند.

آیا اثرات برخورد با اشعه، تجمعی است؟
بله. به همین خاطر آستانه سالانه قابل قبول برای مواجهه با اشعه تعریف شده است.

آیا ذرات آلوده می‌توانند از انسان به انسان منتقل شوند؟
بله، به دو صورت. به صورت شابع‌تر، ذراتی آلوده‌ای که به پوست و لباس چسبیده‌اند، در طی تماس فیزیکی می‌توانند از انسانی به انسان دیگر منتقل شوند.

به علاوه انسانی که آلوده شده، از طریق ادرار و خون و عرق هم می‌تواند باعث انتقال اشعه شود.

اگر کسی آلوده شد، باید چه کار کرد؟
نخست باید ذرات و غبار آلود را با شستشو از روی سطح پوست زدود. باید مواظب بود که در حین خروج لباس، ذرات آلوده به روی پوست نروند.

اگر تیروئید مبتلا شود، می‌توان از تجویز یدید پتاسیم، که بعضی از اثرات پرتوها جلوگیری می‌کند، استفاده کرد.

دولت ژاپن 230 هزار واحد یدید را برای احتیاط در مناطق نزدیک نیروگاه فوکوشیما، توزیع کرده است.

پی‌نوشت: در وب‌گردی‌هایم این صفحه جالب را هم پیدا کردم که با رفتن به آن می‌توان در جریان حوادث غیرمترقبه و خطرناک در سراسر جهان از زلزله و فوران آتشفشان گرفته تا حوادث اتمی و طوفان‌ها قرار گرفت. حوادث، روی  نقشه گوگل نمودار هستند.