از جورج اورول تا وبلاگستان – انگیزه‌های ما برای نوشتن

اگر «اریک آرتور بلیر» یا آن گونه که بهتر می‌شناسیم «جورج اورول» زنده بود، حالا 109 سال سن داشت. دو روز پیش مصادف با سالگرد تولد جورج اورول، نویسنده شاهکارهای کلاسیک مزرعه حیوانات و 1984.

ما اورول را بیشتر با رمان‌هایش می‌شناسیم، اما او یک مقاله‌نویس قهار هم بود، در میان مقالات زیبای او نوشته‌ای به چشم می‌خورد که در سال 1946 نوشته شده است و عنوان آن «چرا می‌نویسم» است.

معمولا نوشته‌های نویسندگان بزرگ در مورد هدفشان از نوشتن یا توصیه‌ها و تکنیک‌های نویسندگی، بسیار خواندنی هستند، اما بهتر است، در این پست، به همان نوشته اورول بسنده کنم:

او نوشته‌اش را از دوران کودکی شروع می‌کند، دورانی که سایه پدرش بالای سرش نبود، در مدرسه استهزاء می‌شد و احساس تنهایی کامل می‌کرد، این ناخودآگاه اورول را به سمت نوشتن رهنمون شدند، شاید این تروماهای کوچک ذهنی، چیزی ضروری برای انگیزه بخشیدن به هر نویسنده‌ای باشند.

در بخش بعدی نوشته، او 4 انگیزه اصلی‌ نویسندگان و خودش را برای نوشتن توضیح می‌دهد:

1- خودخواهی صرف: تمایل برای باهوش به نظر رسیدن، اینکه در موردش صحبت کنند، بعد از مرگ به خاطر آورده شود، بی‌اعتنایی و پشت کردن به کسانی که زمانی در کودکی محدودتان می‌کردند.

اگر وانمود کنیم که خودخواهی یک انگیزه نیست، خودمان را فریب داده‌ایم، این یک انگیزه قوی است.

نویسندگان در داشتن این انگیزه با دانشمندان، هنرمندان، سیاستمداران، وکلا، سربازان و بازرگانان موفق و به طور خلاصه همه افراد لایه بالای بشریت، شریک هستند.

در حالی که توده‌های مردم فاقد این حس و حال هستند، اقلیتی از آدم‌های مشتاق و با استعداد هم پیدا می‌شوند که می‌خواهند سبک زندگی خودشان را داشته باشند و نویسندگان به چنین قشری تعلق دارند. آن دسته از نویسندگان که به صورت جدی‌تری می‌نویسند خودخواه‌تر و خودمدارتر از روزنامه‌نگاران هستند و به پول علاقه کمتری دارند.

2- اشتیاق به زیبایی: آنها مشتاق درک زیبایی در یک دنیای خارجی که همان دنیای واژه‌هاشان باشد، هستند. وقتی آنها متوجه اثربخشی صدایشان روی دیگران یا استحکام نثرشان یا ریتم خوب یک داستان می‌شوند، لذت می‌برند.

آنها مشتاقند که تجربه‌شان را از چیزهایی که باارزش می‌دانند و می‌پندارند که نباید از انها غفلت شود، به اشتراک بگذارند. این انگیزه زیبایی‌شناسانه ممکن است در بسیاری از نویسندگان سست باشند، اما اگر خوب دقت کنید می‌بینید که حتی نویسنده یک کتاب‌ درسی به دلایل غیرمادی، به بعضی از واژه‌ها و عبارات خاص عشق می‌ورزد، بعضی‌ها هم حس قوی‌ای در مورد خط نگارش اثرشان یا حتی حاشیه متن‌هایشان دارند.

بنابراین بر خلاق قواعد مرسوم، هیچ کتابی، تهی از جنبه‌های زیبایی‌شناسانه نیست.

3- اثر تاریخی: اشتیاق به دیدن چیزها به همان صورتی که واقعا هستند، پیدا کردن حقایق و ذخیره کردن آنها برای استفاده آیندگان.

4- دلایل سیاسی: در اینجا «سیاست» در معنای بسیط خود، مورد نظرم است و مرادم تمایل برای سوق دادن دنیا به سمت و سوی خاص و تغییر دیدگاه مردم در مورد نوعی از جامعه که برای رسیدن به آن باید سختی بکشند، است.

هیچ کتابی خالی از سوگیری‌های سیاسی نیست، حتی این نظر که هنر نباید کاری به سیاست داشته باشد، خود یک نگرش سیاسی است.

این انگیزه در جنگ با یکدیگرند و از در هر زمان و یا در هر شخص، نتیجه این مبارزه در حال نوسان و تغییر است.

همه نویسندگان خودخواه و تنبلند، نوشتن یک کتاب دشوار و نیازمند یک تقلای فرساینده و ب مانند مبارزه با یک بیماری دردناک است، پس باید رازی در دل نویسندگان باید راه دادن این رنج وجود داشته باشد.

کسی تحت این شرایط نمی‌رود مگر اینکه تحت سلطه اهریمنی باشد که نه می‌تواند درکش کند و نه یارای مقابله با آن را داشته باشد. این اهریمن، همان غریزه‌ای است که یک کودک شیرخواره را وادار به جلب توجه می‌کند.

از سوی دیگر، نوشتن یک اثر خواندنی، تنها در صورتی ممکن می‌شود که نویسنده تقلایی مدام برای محو کردن شخصیت خودش داشته باشد. نثر خوب به مانند شیشه پنجره می‌ماند.

نمی‌توانم بگویم که کدام یک از انگیزه‌ها در من قوت دارند، اما می‌دانم که  که کدام یک از آنها شایسته دنبال کردن هستند.

منبع

اینها نظرات و دیدگاه‌ها اورول در مورد انگیزه‌های نویسندگی بودند، حالا بیایید از دیدی دیگر و از نگاه خودمانی وبلاگستانی به این قضیه نگاه کنیم!

خوب که نگاه می‌کنم می‌بینم خواسته یا ناخواسته، بسیاری از این انگیزه‌ها در ذهن وبلاگ‌نویس‌هایی که مدت‌هاست بدون توقف و به صورت مستمر می‌نویسند، وجود دارد.

دو هفته پیش که با یکی از دوستان در مورد وبلاگ‌نویسی صحبت می‌کردم، این دوست علیرغم داشتن استعداد زیاد، نثر زیبا و دیدگاه منحصر به فرد، علاقه‌ای به وبلاگ‌نویسی ندارد، سعی کردم کمی مشتاقش کنم، در نهایت گفت که اگر مطلبی داشته باشم، به صورت مهمان برای وبلاگت می‌فرستم. او برای خود دلایل و بهانه‌هایی داشت، اینکه انگیزه‌ای برای نوشتن در یک وبلاگ تازه که در آن ماهی چهار -پنج پست گذاشته شود و نهایتا چند ده خواننده در روز بیشتر نداشته باشد، ندارد.

اما من حس می‌کنم که در ورای بهانه‌هایی که آدم‌های بااستعداد جامعه برای ننوشتن و عدم اشتراک تجارت و دانششان دارند، عناصر مهم‌تری که نیست، همین انگیزه‌های بالا هستند.

بله درست است است که سرعت اینترنت ما کم است، دسترسی به سرویس‌های باکیفیت وبلاگ‌نویسی مثل بلاگر و ودرپرس محدود شده است، جامعه آنلاین ما به مانند جامعه آفلاین در اینترنت بیشتر در پی وقت‌گذرانی است تا رسیدن به دانش و معلومات؛ … اما بعد از خواندن جملات اورول با خودم فکر کردم که اگر این انگیزه‌ها باشند و اگر کسی «خارش» فکری برای خودابرازی و انتشار ایده‌هایش را داشته باشد، همه اینها موانعی قابل عبور هستند.

نویسنده شدن، حتی در ابعاد کوچکی مثل نوشتن منظم در یک وبلاگ، جاه‌طلبی و خودپسندی خاصی را طلب می‌کند، اینکه به خود جسارت بدهی و در میان این همه صدا در عالم اینترنت، برای خود نغمه‌ای جدا ساز کنی، اینکه اعتماد به نفس داشته باشی که کارت ورای یک اتلاف وقت بیهوده است، اینکه به نثر خود اطمینان داشته باشی.

وبلاگ‌نویس‌ها به خصوص ژانر ایرانی‌شان کمتر به دنبال انگیزه‌های مالی هستند، دسته‌ای از آنها را همان حس زیبایی‌شناسی ارضا می‌کند.

بله! درست است، بارها مثل همین امروز پیش آمده که بابت اینکه مطلبی را علیرغم تمایل شدیدم، نمی‌توانم بنویسم و مجبورم محدودیت‌هایی برای خودم قائل شوم، به خودم لعنت فرستاده‌ام، اما اگر شما هم در نشریه‌ای کاغذی یا آنلاین مدتی نوشته باشید، می‌دانید که نوشتن محتاج نوعی سخت‌جانی است.

در این سال‌های وبلاگ‌نویسی بارها پدیده روانشناسی تصعید را تجربه کرده‌ام! این سوژه به صلاح نیست، نوشته شود، انرژی‌اش را در فلان مطلب آی‌تی بگذار، مجالی نیست داستان کوتاه بنویسی، سعی کن نثرت را در نوشته‌هایت بهتر کنی. تصعید چیز بدی نیست، اما بعضی روزها روح آدم هم با این روند، تصعید می‌شود!

در کوتاه‌مدت، ممکن است درک نشدن از سوی برخی خواننده‌ها، یا برعکسش کشف اینکه تعدادی خواننده ثابت داری که کوچک‌ترین اشارات تو را درمی‌یابند، روند کارت را کند کنند یا به آن سرعت ببخشند، اما مادامی که آن انگیزه‌ها باشد، نه آن سرخوردگی‌ها و نه آن تشویق‌ها، خللی در روند حرکتی تو ایجاد نمی‌کنند.

کوتاه‌سخن اینکه علیرغم همه آن چیزهایی این دو سه ساله در مورد رکود وبلاگستان گفته می‌شود، ما از یک سری عوامل درونی غافل هستیم.

اگر زاویه بازتری نگاه کنیم، باید از دید اجتماعی به قضیه نگاه کنیم و ببینیم که چرا در کسر کوچکی از قشر تحصیل‌کرده و بااستعداد ما هم این انگیزه‌های کم‌رنگ شده‌اند. باید بررسی کنیم که چرا جاه‌طلبی و اعتماد به نفس، نازک‌بینی و زیبایی‌شناسی و میل به اثرگذاری اینگونه رنگ باخته است.

خیلی‌ها تصور می‌کنند که اصلا وبلاگ چیز مهمی نیست که لازم باشد این همه در موردش صحبت کنیم. آنها تصور می‌کنند که اصلا وبلاگ از اولش هم آش دهان سوزی نبوده است. اما به نظرم وبلاگ هنوز هم تأثیرگذارترین رسانه اجتماعی و قوی‌ترین ابزار برای خودابرازی و کسب هویت مجازی است و لازم است همه‌مان در درون خودمان و جامعه‌مان دلایل کاهش انگیزه‌مان برای نوشتن بیابیم.