معرفی کتاب: تروتسکی، کاهن معبد سرخ

در مطبوعات و بازار کتاب ایران، متأسفانه برخی از کتاب‌ها مهجور می‌مانند و کمتر کسی از انتشارشان باخبر می‌شود، چند وقت پیش وقتی مجله دنیای تصویر را ورق می‌زدم، متوجه شدم که یک ترجمه جدید از «بیژن اشتری» شدم.

پیش از این ترجمه‌های ارزشمندی را از بیژن اشتری دیده بودیم، مثل دیکتاتورها و سینما – استالین جوان از تولد تا انقلاب اکتبر – استالین: از غصب قدرت تا مرگ: دربار تزار سرخ – لنین: زندگی انقلابی سرخ – آکواریوم‌های پیونگ یانگ

در یک پزشک هم دست‌کم دو تا از این کتاب‌ها یعنی کتاب استالین و آکواریوم‌های پیونگ یانگ را به شما معرفی کرده بودم.

کتاب تروتسکی، کاهن معبد سرخ را نشر ثالث منتشر کرده است، کتاب را که در دست می‌گیرید، شاید قطر آن نگرانتان کند و تصور کنید، از آن دسته کتاب‌های حجیم است که هیچگاه نمی‌توانید بخواندیش و ناخودآگاه کتاب را به قفسه کتابفروشی برگردانید!

اما درنگ کنید! نزدیک به صد صفحه از کتاب را نمایه و عکس‌ها تشکیل می‌دهند، به علاوه باقی متن کتاب یعنی 740 صفحه مملو از اسامی خاص و زیرنویس است که لاجرم برای مستند بودن این کتاب تاریخی می‌بایست وجود می‌داشتند، ولی در هنگان مطالعه می‌توان به سرعت از روی آنها عبور کرد، در یک کلام شما پیشرفت سریعی در این کتاب خواهید داشت!

این کتاب را یک مورخ و نویسنده انگلیسی به نام «رابرت سرویس» در سال 2009 نوشته است، کتاب را که شروع کنید، متوجه می‌شوید که نویسنده چه میزات وقت و انرژی برای نوشتن آن گذاشته است، همان طور که خودش در مقدمه کتاب توضیح می‌دهد، او از انبوهی از اسناد و مدارک برای نوشتن کتاب استفاده کرده است، از پیش‌نویس اتوبیوگرافی تروتسکی -که از کتاب نهایی مفصل‌تر است و بدون پاره‌ای حذفیات است- تا نامه‌های او. برای نوشتن کتبا حتی از اسناد آرشیو تاریخ نظامی روسیه و آرشیو مرکزی سرویس امنیتی فدرال هم استفاده شده است.

می‌دانید که نوشتن کتاب در مورد شخصیت‌های تاریخی کار بسیار دشواری است، بسیار دشوار است که آدم دیدگاه‌های شخصی و سیاسی خود را وارد کتاب نکند یا دست‌کم به صورت ناخودآگاه این پیش‌فرض‌ها روی نحوه بازتاب وقایع یا کم‌رنگ و پررنگ‌نشدن جنبه‌های مثبت یا منفی یک شخص اثر نگذارد، اما رابرت سرویس در این زمینه تلاش کرده است تا جانب انصاف و بی‌طرفی را رعایت کند.

کتاب «تروتسکی، کاهن معبد سرخ» یک رمان سیاسی-تاریخی مطول و ملال‌انگیز نیست، در حین خواندن آن گاهی تصور می‌کنید که در حال خواندن یک رمان هستید، رمانی که در آن پسرکی عصو یک خانواده سخت‌کوش یهودی به تدریج مدارج ترقی را می‌پیماید، یک انقلابی جوان می‌شود و در متن یک از تأثیرگذارترین انقلاب‌های قرن بیستم قرار می‌گیرد.

کتاب از دوران کودکی تروتسکی شروع می‌شود، زمانی که که قبل از اینکه نام مستعارش را انتخاب کند، لیبا برانشتین نام داشت، پدر و مادرش یهودانی نه چندان معتقد بودند. داوید- پدر تروتسکی- یک مغز اقتصادی داشت و یک مزرعه‌دار تقریبا ثوانگر بود، توانگری که البته خود تروتسکی بنا به مقتضیات ایدئولوژی که انتخاب کرد، دوست داشت آن را پنهان کند.

لبیا، پسرک خوش‌سیما و چشم‌آبی باهوشی بود که وقتی برای ادامه تحصیل به دبیرستان‌های اودسا و نیکالاییف فرستاده شد، توانایی‌ها خود را ثابت کرد و در همین شهرها بود که به تدریج با افکار و آدم‌های انقلابی آشنا شد.

کتاب شرحی مفصل از زندگی تروتسکی است، از سال‌های مبارزه و اوج، زمانی که دو سال از روی قطار ارتش سرخ را هدایت می‌کرد تا زمانی که در تقابل با استالین قرار می‌گیرد، رفته رفته جایگاهش در نظام سیاسی کاهش می‌یابد، تبعید می‌شود و سرانجام در مکزیک ترور می‌شود.

بعد از مرگ او «پراودا» با سرخوشی از مرگ یک جاسوس بین‌المللی نوشت، نوشت که کشورهای سرمایه‌داری بوده‌اند که به علت سلب اعتماد از نزدیک‌ترین نوکرشان یعنی همان تروتسکی، خود ترتیب ترور او را داده‌اند. او را یک ضدانقلابی نقوذی دانستند که در راستای منافع تزار و سرمایه‌داران جنگیده، به ارتش سرخ خیانت کرده و جاسوسی کرده است و در مقبال پیروان تروتسکی او را بزرگ‌ترین انسان زمانه می‌دانستند، شخصیتی که بعد از لنین، هیچ کس به بزرگی و عظمت او نبوده است.

در عین حال کتاب، انبوهی از جزئیات در مورد زندگی شخصی تروتسکی را هم دارد، از عادات و بیماری‌های او گرفته تا روابط عاشقانه‌اش با فریدا کالو.

شاید شما خواندن یک رمان را به یک زندگی‌نامه ترجیح بدهید، اما کتاب «تروتسکی، کاهن معبد سرخ» به گمان من آمیزه‌ای است از یک رمان – یک کتاب تاریخی و بیوگرافی و یک درسنامه پندآموز، درسنامه‌ای که بار دیگر تأکید می‌کند، تاریخ یکسره تکرار است.

کتاب ترجمه بسیار خوب و دقیقی دارد، باید این همه تلاش بیژن اشتری را ارج نهاد.

شما می‌توانید این کتاب را به صورت آنلاین به بهای 35 هزار تومان از اینجا بخرید.