فیلم 12 سال بردگی – معرفی و نقد و بررسی – 12 Years A Slave

– وقتی به مقصد برسیم، زمانی می‌رسه که آرزو می‌کنیم که ای کاش در حین تلاش برای آزادی، می‌مردیم.

– اما مرگ قطعی (در این راه) رو که نمی‌شه گفت نجات یافتن. نجات برای ما یعنی اینکه سرمون را بندازیم پایین.

– چند روز پیش من همراه خانواده‌ام، در خونه بودم، الان داری بهم می‌گی همه‌اش از دست رفته، می‌گی اگه می‌خوام زنده بمونم، به کسی نگم واقعا کی هستم؟ خب من نمی‌خوام فقط زنده بمونم، می‌خوام زندگی کنم.

این یکی از دیالوگ‌های عالی فیلم 12 سالگی بردگی بود، صحنه‌ای که در آن سالومون نورتاپ با بازی چیوِتِل اجیوفور با دیگر سیاهپوستان، اسیر شده و او را بردگی می‌برند. او که سابقا سیاهپوستی آزاد بود که با هنر نوازندگی ویولون، امرار معاش می‌کرد، ناجوانمردانه اسیر شده است. اسیران دو دسته هستند، آنهایی که توصیه می‌کنند برای بقا باید مطیع بود و آنها که اعتقاد دارند، زندگی در بردگی، اصولا زندگی نیست!

تازه در آخر فیلم بود که دریافتم داستان کلی فیلم واقعی است و اقتباسی است از  زندگینامه نورثاپ از 12 سالی است که بین سال های 1841 تا 1853 به عنوان برده در مزارع لوئیزیانا بود.

اگر حال و هوای فانتزی «جانگوی آزاد شده» تارانتینو در سال پیش، مانع از این می‌شد که رنج بردگی و خشونت برده‌داران را درک کنیم، این بار در یک فیلم واقع‌گرا به خوبی با این واقعیات آشنا می‌شویم.

برتری چشمگیر این فیلم بر «جانگوی آزاد شده» ترسیم حالتی خاکستری و طیف‌گونه از آدم‌هاست، ما در یک سو مردم نجار کانادایی با بازی برد پیت را داریم که آشکارا به تفاوت بین سیاه و سفید معتقد نیست، در سوی دیگر بازیگر نقش شرلاک در سریال معروف شرلاک یعنی بندیکت کامبربچ را داریم که مردد است، در درون تلاشی برای نیکی کردن به سیاهپوستان و بردگانش دارد، اما دشواری‌های مالی‌اش مانع از این می‌شد که کاری جدی کند.

از سوی دیگر آدم‌های خبیثی داریم، که اتفاقا هر دو بسیار در این فیلم بازی کرده‌اند:

نقش آدم خبیث اول را پل دانو بازی می‌کند که اول با دیدن فیلم «خون به پا خواهد شد» کشف‌اش کردم، یک کشیش لج‌درآور خبیث که وقتی در آن سکانس درخشان «دنیل دی لوئیس»، آن بلا را سرش آورد، بسیاری از ما ترحمی برایش قائل نشدیم! این بار باز هم او به یاری استعداد ذاتی و میمیک‌های صورت، نقش یک آدم پوشالی با عقده‌های روانی را به خوبی بازی می‌کند.

اما مایکل فاسبندر به اعتقاد من بهترین بازیگر فیلم 12 سال بردگی بوده است، آدمی با عدم تعادل روانی و شهوت‌پرست که به صورت پوسته‌ای و ظاهری بسیار مذهبی و معتقد است، اما با همان آیات انجیلی، بدترین‌ها را به انسان‌ها روا می‌دارد.

در آن سو، بردگان به مانند اربابان، چند لایه به تصویر کشیده شده‌اند:

– آنهایی که از همان اول سر تسلیم نمی‌کنند و مرگ با عزت را ترجیح می‌دهند. (مردی که در کشتی چاقو می‌خورد و جان می‌سپارد.)

– آنهایی که معتقدند باید به هر پستی تن داد، چه باک از پستی و تن دادن به امیال اربابان، اگر چند صباح آنها را از کار در مزارع نیشکر  پنبه برهاند!

– آنهایی که همواره رؤیای آزادی دارند و گرچه قوه قهریه چند صباحی سرکوبشان می‌کند، اما عاقبت از فرصتی برای رسیدن به آزادی استفاده می‌کنند.

سالومون نورتاپ نماینده دسته اخیر است.

باید کار کارگردان این فیلم –استیو مک کویین– را ستود، فیلم گرچه مملو از صحنه‌های خشن است، اما چون از نمایش آنها، هدفی متعالی دارد، با فیلم‌هایی که پر از خشونت‌های بی‌دلیل برای به دست آوردن گیشه هستند، تفاوت دارد.

یکی از خشن‌ترین صحنه‌های هالیوود در سال 2013، شاید همان صحنه شلاق خوردن «پتسی» باشد، صحنه‌ای که در آن بازی‌ها همه عالی‌اند، از هنرپیشه نقش پتسی گرفته تا فاسبندر و اجیوفور.