زردی یا ایکتر چه دلایلی دارد؟ علایم و شیوه تشخیص و درمان آن چیست؟

علت ها و دلایل بیماری زردی

•  این عارضه عبارت است از: زردی پوست، اسکلرا و مخاط‌ها که بر اثر افزایش غلظت بیلی‌روبین سرم بروز می‌کند (هنگامی‌که غلظت بیلی‌روبین سرم از 3 میلی‌گرم در دسی‌لیتر تجاوز کند، زردی قابل تشخیص می‌شود).
•  زردی پیش‌کبدی بر اثر افزایش تولید بیلی‌روبین (غیرکونژوگه) ایجاد می‌شود که از حد ظرفیت کبد در کونژوگه‌کردن بار اضافی بیلی‌روبین تجاوز می‌کند.
•  اختلالات همولیتیک (مانند هموگلوبینوپاتی‌ها)
•  علل کبدی ممکن است به هایپربیلی‌روبینمی کونژوگه یا غیرکونژوگه منجر شوند.
•  در این موارد هایپربیلی‌روبینمی کونژوگه از فقدان (سندرم گیلبرت) یا نقص (سندرم کریگلر- نجار) آنزیم گلوکورنیل‌ترانسفراز ناشی می‌شود.
•  علت زردی کونژوگه آسیب سلول‌های کبدی است (مانند هپاتیت، سیروز، تومورها، سموم، داروها).
• علت پس از کبد که زردی ایجاد می‌کند عبارت است از:
• انسداد مسیر تخلیه صفرا
• سنگ‌های صفراوی
•  واردآمدن فشار بر مجرای صفراوی (مانند پانکراتیت، تومور بخش دیستال مجرای مشترک صفراوی و تومور پانکراس)
• کولانژیت، تنگی یا تومور مجرای صفراوی

تشخیص‌های افتراقی زردی

• همولیز
• هموگلوبینوپاتی‌ها
• علل خودایمنی
• اختلال در نقل و انتقال بیلی‌روبین
• سندرم گیلبرت
• سندرم کریگلر- نجار
• آسیب هپاتوسلولار
• آسیب پارانشیمی کبد (مانند ویروس‌ها و سموم)
• هپاتیت
• سیروز
• کلستاز
• انسداد مسیر تخلیه صفرا
• سنگ کله‌دوک
• سرطان
• کلانژیت اسکلروزان

تظاهرات، علایم و نشانه‌های زردی

• زردی پیش‌کبدی فاقد علامت است، بیمار ممکن است سابقه خانوادگی اسپلنکتومی، آنمی یا سنگ‌های صفراوی داشته باشد.
• مبتلایان به سیروز ممکن است با آسیت، ادم، آتروفی بیضه‌ها، ژنیکوماستی، انسفالوپاتی و … مراجعه کنند.
• کلستاز به‌طور کلاسیک با زردی، تیرگی ادرار، بی‌رنگ‌شدن مدفوع و خارش تظاهر می‌کند.
• کبد، بزرگ و دارای حساسیت مطرح‌کننده هپاتیت است.
• کیسه صفرای قابل لمس، متسع و فاقد درد (علامت کوروازیه) مطرح‌کننده سرطان پانکراس یا بخش دیستال مجرای صفراوی است.

اقدامات تشخیصی زردی

• آزمایش‌های اولیه باید بررسی عملکرد کبد، آزمایش ادرار و CBC را شامل شود.
• افزایش بیلی‌روبین غیرکونژوگه، آنمی، افزایش هاپتوگلوبین و افزایش شمارش رتیکولوسیت‌ها مطرح‌کننده آنمی همولتیک است.
• افزایش آلکالین‌فسفاتاز مطرح‌کننده کلستاز است.
• افزایش ترانس‌آمینازها و LDH نشان‌دهنده آسیب سلول‌های کبدی است.
• از سونوگرافی برای بررسی اتساع مجاری صفراوی، سنگ‌های کیسه صفرا و ساختمان کبد استفاده می‌شود.
• ERCP و PTC برای بررسی بیشتر آناتومی مجاری صفراوی کاربرد دارد و با استفاده از این روش‌ها، قراردادن استنت در مجاری مسدود شده و بیوپسی امکان‌پذیر می‌شود.
• با بهره‌گیری از سی‌تی‌اسکن می‌توان ضایعات فضاگیر مسدودکننده و پارانشیم کبد را بررسی کرد.
• بیوپسی در تشخیص بیماری‌های هپاتوسلولار ارزشمند است.

اقدامات درمانی زردی

• درمان به عامل ایجادکننده بستگی دارد.
• قطع مصرف مواد آسیب‌رسان به کبد (مانند الکل، سموم و داروها)
• درمان جراحی شامل موارد زیر است:
• ERCP و اسفنکترکتومی یا وارسی مجاری صفراوی برای درمان سنگ‌های مجرای مشترک صفراوی یا تنگی که به دنبال آن کوله‌سیستکتومی انجام می-شود.
• کاهش فشار مجرای صفراوی یا ERCP و استنت‌گذاری، PTC یا بای‌پس کوله‌دوک به روده
• رزکسیون نئوپلاسم‌ها (مانند عمل ویپل)
• پیوند کبد