تهوع و استفراغ چه علت‌هایی دارند؟
تهوع و استفراغ در اثر مشکلات داخل و خارج از روده و نیز داروها و سموم موجود در گردش خون ایجاد می‌شوند.
اختلالات داخل صفاقی تهوع و استفراغ
ممکن است استفراغ علامت اصلی انسداد و التهاب احشای تو خالی و توپر باشد. انسداد معده از بیماری زخم و بدخیمی نتیجه می‌شود، در حالی که انسداد کولون و روده باریک به علت چسبندگی‌ها، تومورهای خوش خیم یا بدخیم، ولوولوس، انواژیناسیون یا بیماری‌های التهابی مانند بیماری کرون رخ می‌دهد. سندرم شریان مزانتریک فوقانی، پس از کاهش وزن یا استراحت طولانی مدت در بستر در اثر فشرده شدن دئودنوم توسط شریان مزانتریک فوقانی واقع بر روی آن، ایجاد می‌شود. پرتوتابی به شکم از طریق اختلال در کارکرد حرکتی روده و ایجاد تنگی موجب بروز استفراغ می‌شود. کولیک صفراوی با اثر بر روی اعصاب آوران احشایی ایجاد تهوع می‌کند. تحریک موضعی احشا و القای ایلئوس علت بروز استفراغ در پانکراتیت، کوله سیستیت و آپاندیسیت است. عفونت‌های روده با ویروس‌ها یا باکتر‌هایی نظیر باسیلوس سرئوس و استافیلوکوک طلایی به طور شایع موجب استفراغ به ویژه در بچه‌ها می‌شوند. عفونت‌های فرصت طلبی مانند سیتومگالوویروس یا هرپس سیمپلکس در افراد دچار ضعف ایمنی استفراغ ایجاد می‌کنند. اختلالات کارکرد حسی حرکتی دستگاه گوارش نیز معمولاً موجب بروز تهوع و استفراغ می‌شوند. گاسترو پارزی به صورت تاخیر در تخلیه غذا از معده تعریف می‌شود و پس از واگوتومی، همراه با آدنوکارسنوم پانکراس، نارسایی و آمیلوئیدوز رخ می‌دهد. شایع‌ترین فرم بیماری، گاستروپارزی ایدیوپاتیک است و در غیاب بیماری‌های سیستمیک ایجاد می‌شود و ممکن است به دنبال علایم پیش درآمد یک بیماری ویروسی بروز نماید که وجود اتیولوژی عفونی را برای آن مطرح می‌کند. انسداد کاذب روده به صورت مختل شدن فعالیت حرکتی کولون و روده باریک مشخص می‌شود که منجر به احتباس باقیمانده مواد غذایی و ایجاد تهوع، استفراغ، نفخ، درد و تغییر در وضعیت اجابت مزاج می‌شود. انسداد کاذب روده به صورت مختل شدن فعالیت حرکتی کولون و روده باریک مشخص می‌شود که منجر به اختباس باقیمانده مواد غذایی و ترشحات، رشد بیش از حد باکتر‌ها، سوء جذب مواد غذایی و ایجاد تهوع، استفراغ، نفخف درد و تغییر در وضعیت اجابت مزاج می‌شود. انسداد کاذب روده ممکن است ایدیوپاتیک بوده، یا به صورت نوروپاتی یا میوپاتی احشایی خانوادگی به ارث برسد، یا ناشی از یک بیماری سیستمیک یا از عواقب پارانئوپلاستیک بدخیمی (همچون کارسنوم سلول کوچک ریه) باشد. بیماران دچار رفلاکس معده به مری و نیز مانند برخی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر ممکن است تهوع و استفراغ را عنوان کنند.
سه اختلال کارکردی دیگر بدون وجود ناهنجاری عضوی در بزرگسالان مشخص شده است. تهوع ایدیوپاتیک مزمن (chronic idiopathic nausea) به صورت تهوع بدون استفراغ که چندین بار در هفته رخ می‌دهد تعریف شده است در حالی که استفراغ کارکردی (functional) به صورت یک یا چند مورد استفراغ در هفته بودن وجود اختلال در خوردن یا بیماری روانپزشکی مشخص شده است. سندرم استفراغ دوره‌ای (cyclic vomiting syndrome) اختلال نادری بدون اتیولوژی مشخص است که ایجاد دوره‌های مجزایی از تهوع و استفراغ شدید می‌نماید. این سندرم همراهی بسیاری با سردرد میگرنی دارد و مطرح کننده این نکته است که برخی موارد ممکن است واریاسیون‌های دیگر میگرن باشند. استفراغ دوره‌ای در کودکان بسیار شایع است هر چند که مواردی در بزرگسالان همراه با خالی شدن سریع معده و مصرف طولانی مدت حشیش شرح داده شده است.
اختلالات خارج صفاقی تهوع و استفراغ
انفارکتوس میوکارد و نارسایی احتقانی قلب، می‌توانند تهوع و استفراغ ایجاد کنند. استفراغ پس از 25 درصد عمل‌های جراحی رخ می‌دهد. بعد از لاپاراتومی و جراحی‌های ارتوپدی بسیار شایع است و در زنان نیز شایع‌تر است. افزایش فشار داخل جمجمه در اثر تومورها، خونریزی، آبسه یا انسداد در مسیر خروج مایع مغزی نخاعی موجب بروز استفراغ واضح با یا بدون تهوع می‌شود. بیماری حرکت، لابیرنتیت و بیماری منیر از طریق مسیرهای لابیرنتی منجر به استفراغ می‌شوند. بیماران مبتلا به بیماری‌های روان پزشکی مانند آنورکسی نرووزا، بولیمیا، اضظراب و افسردگی ممکن است وجود تهوع شدید را ذکر کنند که می‌تواند همراه با خالی شدن تأخیری معده باشد.
داروهای و اختلالات متابولیک. داروها از طریق اثر بر معده (ضد دردها، اریترومایسین) یا ناحیه پوسترما (دیگوکسین، مخدرها، داروهای ضد پارکینسونی) موجب استفراغ می‌گردند. داروهایی که استفراغ ایجاد می‌کنند عبارتند از آنتی‌بیوتیک‌ها، ضد آریتمی‌ها، داروهای کاهنده فشارخون، داورهای خوراکی کاهند قند خون و داروهای ضد بارداری. شیمی درمانی سرطان موجب بروز استفراغ حاد ( طی چند ساعت بعد از تجویز)، تاخیری (پس از یک یا چند روز)، یا انتظاری (anticipatory) می‌شود. استفراغ حاد ناشی از داروهای به شدت استفراغ‌آور مانند سیس‌پلاتین با واسطه مسیرهای 5-HT3 ایجاد می‌شود در حالی که استفراغ تاخیری مستقل از 5-HT3 است. تهوع انتظاری اغلب به درمان با داروهای ضد اضطراب بهتر از داروهای ضداستفراغ پاسخ می‌دهد.
در بعضی موارد، اختلالات متابولیک باعث تهوع و استفراغ می‌گردند. حاملگی شایع‌ترین علت تهوع با منشاء آندوکرین است و در 70 درصد خانم‌ها در سه ماهه اول رخ می‌دهد. استفراغ شدید حاملگی (Heperemesis gravidarum)، شکل شدید تهوع حاملگی است که می‌تواند موجب از دست دادن شدید مایع و اختلالات الکترولیتی شود. سایر علل متابولیک استفراغ عبارتند از اورمی، کتواسیدوز، نارسایی آدرنال و نیز بیماری‌های پاراتیروئید و تیروئید.
سموم موجود در گردش خون از طریق اثر بر ناحیه پوسترما منجر به استفراغ می‌شوند. سموم درون‌زاد، در نارسایی برق آسای کبد تولید می‌شوند اما سموم روده‌ای برون‌زاد ممکن است در اثر عفونت باکتریایی روده ایجاد شوند. مسمومیت با اتانول یکی از علل شایع تهوع و استفراغ ناشی از مواد سمی به شمار می‌رود.
