پوست نوزاد : بررسی انواع ضایعات و شرایط طبیعی و غیرطبیعی که پوست نوزاد شما ممکن است با آنها مواجه شود
بثورات جلدی دوران نوزادی
برخی از مشکلات پوستی نوزادان به درمانی خاص نیاز دارد و برخی بدون درمان به تدریج برطرف می‌شوند. به برخی بثورات جلدی دوران نوزادی و شیرخوارگی اشاره می‌کنیم:
هیپرپلازی سبابه: این ضایعات به صورت دانه‌های سفید زرد ریز فراوان بیشتر در پیشانی، بینی، لب بالا و گونه است. این ضایعات به تدریج خودبخود کم و طی چندهفته اول زندگی کاملا ناپدید می‌شوند.
میلیا: دانه‌های سفید کوچکی هستندکه شامل کیست‌های ریز حاوی ماده کراتین لایه‌لایه‌اند. این دانه‌ها شیبه مرواریدهای خیلی ریز سفیدرنگ هستند و در نوزادان بیشتر روی صورت، لثه و خط وسط کام قرار دارند. این ضایعات هیچ خطری ندارند و خودبه‌خود رفع می‌شوند.
لک سالمون: گاهی در ناحیه بین ابروها، پلک‌ها، لب بالا و در قسمت پشت گردن یک لک صورتی رنگ جلب نظر می‌کند که هنگام گریه کردن شیرخوار واضح‌تر می‌شوند. این ضایعات نشانگر گشادی عروق موضعی هستند و معمولا چند ماه باقی می‌مانند و ممکن است در زمان گریه کردن یا تغییر درجه حرارت محیط بیشتر قابل دیدن شوند. بیشتر ضایعات به تدریج کم‌رنگ و ناپدید می‌شوند ولی در مناطق پشت گردن و نواحی پشت سر اغلب باقی می‌مانند.
اریتم سمی: این ضایعاتشامل دانه‌های زرد سفید به قطر 2-1 میلی‌مترو با حاشیه قرمزرنگ هستند که در 50 درصد شیرخواران هنگام تولد دیده می‌شود. آنها خیلی خوش‌خیم هستند و خودبه‌خود برطرف خواهند شد. ضایعات ممکن است کم یا متعدد یا در یک یا چند محل تجمع یافته یا گسترده باشند.
معمولا کف دست و پا درگیر نمی‌شود و حداکثر شیوع زمانی این ضایعات روز دوم زندگی است ولی ضایعات جدیدی ممکن در طول روزهای اولیه زندگی همراه با تشدید و تخفیف بثورات ایجاد شوند. در شیرخواران نارس ممکن است ضایعات دیرتر بروز کنند. هیچ میکروبی داخل دانه‌های چرکی اریتم سیم وجود ندارد. علت بیماری مشخص نیست و طول دوره بیماری نیز کوتاه است و هیچ درمانی لازم نیست. پس برخلاف اسم ترسناک این ضایعات، هیچ خطر خاصی شیرخوار را تهدید نمی‌کند.
عرق جوش(میلیاریا): این حالت از احتباس عروق تجمع یافته از مجاری غده عرق در نتیجه بسته شدن با توده‌های شاخی به وجود می‌آید. بثورات در بیشتر موارد با حرارت و هوای مرطوب ایجاد می‌شوند ولی ممکن است با حرارت بالا نیز به وجود آیند. این بثورات در شیرخوارانی که به آنها لباس خیلی گرم می‌پوشانند حتی در طول زمستان در فضای بسته به وجود می‌آیند. گاهی ضایعات عرق جوش به صورت دانه‌های شفاف و بدون التهاب و گاهی به صورت ضایعات قرمز التهابی هستند. ضایعات معمولا محدود به جایگاه‌های بسته یا نواحی چین مانند گردن یا زیربغل است.معمولا عرق‌جوش‌های سطحی شفاف و بی‌التهاب و عمیق‌ترها قرمز و ملتهب هستند.
اگزمای سرشتی یا درماتیت آتوپیک: بسیاری از شیرخوارانی که زمینه آلرژی دارند تا ماه سوم زندگی ضایعه پوستی ندارندو از همین زمان است که دچار خشکی، قرمزی و پوسته‌ریزی روی گونه‌ها می‌شوند. شیرخواه اغلب به علت خارش ضایعات ناآرام است.
به تدریج ممکن است ضایعات ترشح‌دار و سپس عفونی شوند. ناحیه چانه نیز اغلب مبتلا می‌شود ولی دور دهان در بیشتر موارد درگیر نمی‌شود. با چهاردست و پا راه افتادن شیرخوار ساعد و ساق پا نیز درگیر و با بزرگ‌تر شدن شیرخوار چین‌های گردن، آرنج و زانو هم دچار قرمزی و التهاب می‌شوند. شیرخواران آتوپیک به بسیاری از مواد آلرژی دارند و باید بیماری آنها را کنترل کردتا آرامش پیدا کنند. لباس‌های پشمی برای این شیرخواران خارش‌زا است. برخی مواد غذایی و حتی شیر گاو می‌تواند مشکل آنها را تشدید کند.
درماتیت سبوره( پوسته شدن سر نوزادان): یکی از مشکلاتی که مادران در دوران نوزادی فرزندانشان با آن مواجه هستند پوسته پوسته شدن سر نوزادشان است. این پوسته‌ها در ابتدا به رنگ پوست سر و سپس کمی قرمز و ملتهب هستند. به طور کلی، دو دلیل عمده برای پوسته ریزی سر نوزادان وجود دارد. شایع‌ترین دلیل ایجاد این مشکل، ابتلا به درماتیت سبورئیک است.درماتیت سبورئیک، نوعی بیماری است است که در نوزادان به صورت شایع‌تری نسبت به بزرگسالان بروز می‌کند. عامل این بیماری در بزرگسالان نوعی قارچ است که می‌تواند به ایجاد شوره سر همراه با التهاب، قرمزی و خارج منجر شود و در نواحی مودار سر را در خانم‌ها یا آقایان و نواحی مودار صورت مانند ریش، سبیل و ابروی مردها را درگیر کند.
این درگیری در موارد زیادی با پوسته ریزی و التهاب نیز همراه خواهد بود. درماتیت سبورئیک ممکن است از حدود 2-1 ماهگی در نوزادان با نشانه‌هایی مانند پوسته ریزی کف سر(همراه یا بدون التهاب) ایجاد شود. در بیشتر موارد، این مشکل پوستی نوزادن با التهاب خاصی همراه نخواهد بود.
این مشکل می‌تواند در ناحیه گردن یا چین‌های بدن شیرخواران به صورت قرمزی یا التهابی که معمولا خارشی را به دنبال ندارد هم ظاهر شود. به طور کلی، بچه‌های مبتلا به درماتیت سبوره، بچه‌های بی‌قرار و ناآرامی نیستند.
درمقایسه با بچه‌هایی که پوسته‌ریزی آنها به دلیل ابتلا به اگزمای سرشتی است این بچه‌ها به دلیل خارش زیادی که در محل ضایعات خود دارند، بچه‌های آرامی نیستند. بد نیست بدانید برخلاف بزرگسالان که درماتیت سبوره در آنها ناشی از قارچ است، معمولا عامل عفونی خاصی در ابتلا به این نوع اگزمای چرب یا همان درماتیت سبوره در نوزادان، دخالت چندانی ندارد و این مشکل را بیشتر به کمبود برخی مواد از مواد مانند آمینواسیدها در بدن آنها نسبت می‌دهند.
معمولا درمان خاصی به جز چرب کردن مکرر کف سر شیرخواران، توصیه نمی‌شود. گاهی به والدین پیشنهاد می‌شود که برای چرب کردن کف سر این نوزادان از روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون کمک بگیرند. استفاده از شامپوهای بچه برای چنین نوزادانی کافی و مناسب است. البته در مواردی که پوسته ریزی بیش از اندازه و خارج از کنترل باشد، می‌توان برای مدت کوتاهی با نظر متخصص پوست از شامپوهای ضدشوره نیز برای شست‌وشوی سر بچه‌های مبتلا به درماتیت شبوره کمک گرفت.
اگر پوسته‌های کف سر، همراه با التهاب باشند، باید علاوه‌بر چرب کردن، استفاده از داروهای ضدالتهابی استروئیدی را نیز برای مدت کوتاهی در برنامه درمانی بچه قرارداد. استفاده از این داروهای موضعی باید تحت نظر و با تجویز متخصص پوست یا متخصص اطفالی که در این زمینه دارای تجربه کافی هستند، باشد. استفاده طولانی مدت یا خودسرانه از چنین داروهایی برای بچه‌ها، بسیار مضر و خطرناک است؛ زیرا ترکیبات موجود در آنها می‌توانند از طریق پوست نازک شیرخواران، جذب بدن آنها شوند و مشکلات فراوانی را برای آنها ایجاد کنند.
اگزمای سرشتی، علت دیگری برای پوسته‌ریزی کف سر نوزادان و دلیل آن هم خشکی بیش از اندازه پوست است. بچه‌های مبتلا به این ناراحتی، معمولا بچه‌های ناآرامی هستند و خواب خوبی ندارند. ضمن اینکه اگر به سنی رسیده باشند که بتوانند از دست‌های خود استفاده کنند، مدام مشغول خاراندن نقاط مختلف بدنشان می‌شوند. در موارد زیادی، گونه‌های این بچه‌ها نیز دگیر اگزما می‌شوند و چون آنها قادر به خاراندن این ناحیه نیستند، گونه‌هایشان را روی بالش یا زیرانداز خود مالش می‌دهند و با این کار، باعث تشدید ضایعات اگزمایی به دلیل تماس پوست با بالش یا زیرانداز می‌شوند.
در بچه‌ها یا بزرگسالان استفاده از داروهای ضدالتهابی استروئیدی برای درمان اگزمای سرشتی، به خصوص اگر با پوسته‌ریزی کف سر نیز همراه باشد. لازم و ضروری است. این داروها می‌توانند به رفع التهاب‌های پوستی کمک زیادی کنند. به علاوه، توجه به چرب کردن مداوم پوست خشک بچه‌هایی که از اگزمای سرشتی رنج می‌برند، برای کاهش التهاب و خارش آنها امری بسیار با اهمیت است. توصیه می‌شود پوست کف سر یا بدن این بچه‌ها را پس از استحمام یا هر بار شست‌وشو، به خوبی چرب کنید تا خارش و ناراحتی آنها از بین برود.
درواقع، استفاده از شامپوهای خارجی یا ایرانی تاثیر متفاوتی بر روند درمان یا بهبود این پوسته‌ریزی‌ها ندارد. واقعیت این است که چنین توصیه‌هایی فقط جنبه تجاری و تبلیغاتی دارند. انواع شامپوهای بچه، چه داخلی و چه خارجی، جزء ملایم‌ترین نوع شامپوها و دارای ph خنثی هستند. ایرانی یا خارجی بودن شامپوها واقعا تاثیری در درمان یا بهبود پوسته‌ریزی کف سر نوزادان نخواهد داشت.
تراشیدن موهای بچه‌ها برای درمان انواع پوسته‌ریزی کف سر به دلیل ابتلا به درماتیت سبوره یا اگزمای سرشتی هم هیچ تاثیری بر بهبودی سریع‌تر مشکل آنها نخواهد داشت؛ اتفاقا ممکن است همین تراشیدن و تحریک پوست سر، باعث تشدید علائم و شدت بیماری نوزادان شود و آنها را بیشتر ناراحت و اذیت کند. بدنیست بدانید که وجود موها، عاملی برای ایجاد این دو نوع مشکل پوستی محسوب نمی‌شود که ما بخواهیم با حذف این عامل، گامی برای بهبود سیع‌تر بیماری برداریم.
هیستوسیتوز یکی از بیماری‌هایی است که با علائمی در کف سر یا صورت همراه است و امکان دارد علائمی مانند درماتیت سبوره داشته باشد. گاهی هم برخی از فقرهای تغذیه‌ای مانند فقر روی می‌تواند مشکلاتی در ناحیه کف سر یا صورت، ایجاد مند. به همین دلیل شما باید پس از مشاهده مشکل پوستی نوزاد خود، حتما او را نزد متخصص پوست و اطفال ببرید و اقدام به درمان خودسرانه نکنید. تشخیص بیماری و درمان آن، برعهده پزشک است و شما نباید با یک اقدام خودسرانه، سلامت نوزادتان را به خطر بیندازید.
لک مونگولی: در 50 درصد نوزادان در بدو تولد لک تیره رنگی در پشت ناحیه لگن ظاهر می‌شود که به لک مونگولی معروف است. این لک‌ها از 6 تا 11 ماهگی باقی می‌ماند و به مرور زمان از بین می‌رود.
درگیری کف دست و پاها در شیرخواران باید پزشک را به فکر بیماری گال و آکروپوستولوز شیرخوارگی بیندازد. ضایعات اگزمایی دور چشم‌ها، دور دهان و در ناحیه تناسلی نیز می‌تواند نشانه کمبود روی باشد.
بسیاری از بیماری‌های جلدی در شیرخوارگی و نوزادی خودبه‌خود بهبود می‌یابند و اهمیت زیادی ندارند اما برخی از آنها اهمیت ویژه دارند و حتی می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های مهم و سیستمیک باشند بنابراین معاینه نوزاد و شیرخوار مبتلا به دست متخصصان پوست در کنار متخصص اطفال اهمیت دارد.
