شبکه شریانی و وریدی چیست؟ قسمت‌های مختلف قلب از کجا و چطور خون می‌گیرند؟
سیستم گردش خون از دو شبکه مجزا و موازی به نام شبکه های شریانی و وریدی تشکیل شده است؛ شبکه‌های مذکور از طریق بسترهای مویرگی اندام های هدف با یکدیگر در ارتباط هستند.
خون کم اکسیژن از بافت های محیطی جمع آوری شده و از طریق ورید اجوف فوقانی و تحتانی به دهلیز راست وارد می شود.
خون خود قلب نیز از طریق سینوس کرونر به دهلیز راست میریزد. این خون ها حین سیستول بطن در دهلیز راست با هم مخلوط می شوند و حین دیاستول بطن از طریق دریچه تریکوسپید به داخل بطن راست می ریزند. با انقباض بطن راست خون از طریق دریچه ریوی به داخل شریان ریوی اصلی می جهد که بعدا همزمان با ورود این شاخه ها به ریه های مربوطه، به شاخه های راست و چپ شریانهای ریوی، تقسیم می شود. سرانجام پس از انشعاب های متعدد خون راهی مویرگهای ریوی می شود که در آنجا تبادل دی اکسید کربن با اکسیژن از خلال غشاء مویرگی – حبابچه ای انجام می شود. آنگاه خون اکسیژن دار از ریه ها و از طریق چهار ورید ریوی به دهلیز چپ تخلیه می شود. این خون در حین دیاستول بطن، از طریق دریچه باز میترال وارد بطن چپ می شود. با انقباض بطن این خون به صورت جهشی از طریق دریچه آئورت وارد آئورت میشود و از آنجا جهت رساندن اکسیژن و مواد غذایی و گرفتن دی اکسید کربن و متابولیتهای زائد، راهی اعضای بدن می شود.
خود قلب از طریق شریانهای کرونری راست و چپ خونگیری میکند. اینها اولین شاخه های شریان آئورت اند که از برجستگیهای ابتدای ریشه آئورت به نام سینوسی های والسالوا جدا میشوند. شریان کرونر اصلی چپ که از سینوس والسالوای چپ جدا می شود رگ کوتاهی است که به دو شاخهٔ نزولی قدامی چپ (LAD) و چرخشی چپ (LCX) تبدیل می شود. شاخه LAD از طریق شیار بین بطنی قدامی در سطح قلب رهسپار نوک قلب می شود. این شریان از طریق شاخه های مایل” خود خون قسمت قدامی و قدامی جانبی بطن چپ و از طریق شاخه های دیوارهای خون دوسوم قدامی دیواره بین بطنی را تامین میکند. شریان LCX از طریق شیار AV چپ (بین دهلیز و بطن چپ) به سمت عقب سیر می کند و از طریق شاخه های مرزی خون قسمت جانبی باطن چپ را تأمین میکند و همچنین شاخه هایی به دهلیز چپ می فرستد. شریان کرونر راست (RCA) از سینوسی والسالوای راست منشأ میگیرد و از شیار AV راست به نقطه تلاقی شیارهای AV راست و چپ و شیار بین بطنی تحتانی چلیپای قلب حرکت میکند. از RCA شاخه های دهلیزی به سمت دهلیز راست و شاخه های تند مرزی به سمت بطن راست منشعب می شوند.
نحوه تغذیه سطح دیافراگماتیک و قسمت خلفی بطن چاپ در افراد مختلف فرق میکند. در ۸۵٪ موارد RCA در ناحیه ی چلیپا به دو شاخه منشعب می شود: ۱) شریان کرونر نزولی پشتی (PDA) که از شیار بین بطنی تحتانی می گذرد و خون دیواره تحتانی بطن چاپ و یک سوم تحتانی دیواره بین بطنی را تأمین میکند و ۲) شاخه های پشتی بطن چاپ (PLV) که خونرسانی خلف بطن چپ را به عهده دارند.
این حالت گردش خون دست راستی نامیده می شود. در ٪۱۰ موارد، RCA قبل از رسیدن به ناحیه ی چلیپا خاتمه می یابد و LCX خونرسانی PLV و PDA را به عهده دارد. این حالت گردش خون دست چپی نامیده می شود. در ۵٪ باقی مانده خونرسانی PDA از RCA و خونرسانی PLV از LCX تأمین میشود که خونرسانی فلجناحی” نامیده می شود.
شناخت آناتومی شریان کرونر و توزیع خونرسانی آن به پزشک کمک میکند تا محل گرفتاری شریان کرونر را با استفاده از شرح حال و معاینه فیزیکی بیمار و انجام تست های غیرتهاجمی نظیر ECG، اکوکاردیوگرافی و بطن نگاری هسته ای تشخیص دهد. کانالهای عروقی کوچکی به نام عروق جانبی شریانهای طبیعی کرونر را به یکدیگر متصل می کنند. این عروق در میوکارد طبیعی به علت عدم اختلاف فشار عروقی غیرفعال اند. اما در صورت تنگی شدید یا انسداد کامل شریان کرونر، فشار عروق در شاخههای بعد از محل تنگی کاهش یافته و به علت ایجاد اختلاف فشار، خون به داخل عروق کولترال جاری می شود. ایجاد عروق جانبی مستقیماً متناسب با شدت تنگی کرونر و احتمالاً ناشی از ایسکمی، هیپوکسی و بعضی عوامل محرک رشد است. با گذشت زمان قطر مجرای این عروق به بزرگی ۱mm می رسد که از لحاظ اندازه مشابه عروق کرونر طبیعی بوده و تقریباً غیرقابل افتراق از آنها هستند.
قسمت اعظم خون وریدی قلب از طریق سینوسی کرونر، که در شیار AV قرار گرفته است، به دهلیز راست میریزد. قسمت کمی از خون سمت راست قلب از طریق وریدهای تبزین و وریدهای کوچک قدامی میوکارد مستقیماً به دهلیز راست میریزد.
