عجیب ترین موجودات کره زمین : کوچکترین پرنده جهان دارای وزنی به اندازه یک سکه!

موضوع ارتباط میان آمریکا و کوبا یکی از جالب ترین و پر مناقشه ترین موضوعات اخیر بوده است. صرف نطر از این موضوع، کوبا جزیره ای منحصر به فرد و پر از شگفتی است و می توان گفت حالا بهترین فرصت برای توریست ها به وجود آمده تا از دیدن شگفتی های کوبا لذت ببرند. مخصوصا برای عاشقان محیط زیست و تنوع زیستی، کوبا محیطی ایده آل برای اکثر گونه های نادر جهان می باشد.

یکی از شگفتی های این جزیره، کوچکترین پرنده جهان است : مرغ مگس خوار زنبوری

پرنده ای به وزن 1.15 انس، معادل یک سکه ده سنتی و دارای لانه ای به اندازه یک چهارم لانه پرندگان دیگر! وی درست مثل شاهینی که یک کبوتر شکار می کند، پشه ها را شکار می کند. نکته جالب توجه مربوط به تخم آنهاست. اندازه تخم های این پرنده درست به اندازه دانه های قهوه است. مرغ مگس خوار زنبوری از نظر جثه، نازک اندام است و با مرغ مگس خوارهای دیگر بر سر شکار حشره ها رقابت می کند. البته گاهی بیش فعال تر از وی بوده و در هر ثانیه حدود 200 مرتبه بال میزند!

اما واقعا چرا مرغ مگس خوار زنبوری از نظر جثه کوچکتر از همتایان خود هستند ؟

به گفته بودالگارد، اکولوژیستی از دانشگاه کوپنهاگ، در هر منطقه ای از جزایر کارائیب، دو یا سه نوع مرغ مگس خوار زندگی می کند.اگر در مناطق پست یا ارتفاعات هم بروید دو نوع مرغ مگس خوار زنبوری خواهید دید که از نظر ظاهر کمی با یکدیگر متفاوت هستند. همواره یکی از مرغ ها بلند تر و دیگری کوتاهتر است. مرغ های مگس خوار زنبوری که جز گونه های فراوان در کوبا هستند. به اعتقاد دالگارد، گونه زمردین اولین موجودی بوده است که وارد این منطقه شده است. سپس نیاکان مرغ زنبور خوار وارد کوبا شده و به عنوان گونه های کوچکتر مرغ مگس خوار به حیات خود ادامه داده اند. به منظور پیشگیری از وقوع رقابت با گونه های زمردین بر سر غذا، بر اثر تکامل تبدیل به مرغ مگس خوار کوچک شده است تا بهتر بتواند حشره ها را دنبال کند. بنابراین در اثر چرخه تکامل کوچک تر و کوچک تر شده است تا بتواند حشره های شهدخواری را که مرغ های مگس خوار زمردین قادر به دیدن آنها نیستند، به راحتی شکار کنند. از همه بهتر اینکه وی مجبور نیست بر سر غذا با پرنده های دیگر رقابت کند، زیرا حشرات گرده افشان همواره بر فراز آب ها در حال پرواز هستند تا زیست بوم جدیدی برای خود تشکیل دهند. تنوع زیستی حشرات در این مناطق همانند سایر مناطق زمین نیست. با این حال مرغ مگس خوار زنبوری علیرغم جثه کوچک خود چندان تنها نیست. نمونه های دیگری را هم می توان نام برد که به دلیل جلوگیری از رقابت بر سر غذا, خودشان را با شرایط جدیدی منطبق کرده اند. به عنوان مثال در کشور باربادوس، ماری بسیار کوچک و در عین حال بسیار دوست داشتنی زندگی می کند که داستان تکاملی وی مشابه با داستان مرغ مگس خوار زنبوری است. غذای این نوع مار در سرزمین های دیگر یقینا متفاوت از غذای وی در جزیره بوده است. بنابراین همانند مرغ مگس خوار زنبوری که برای یافتن گل های کوچک، کوچک و کوچک تر شده است، وی نیز کوچک تر شده است تا بتواند لارو ها و تخم های سایر حشره های دارای زندگی اجتماعی نظیر مورچه و موریانه را پیدا کند.

کوچک شدگی بارها و بارها در جزایر رخ می دهد، اما این روند چندان ساده نیست، مخصوصا برای مرغ مگس خوار که به دنبال تغذیه جوجه هایش است. ” برای تبدیل شدن به ارگانیسمی کوچک، باید انرژی فراوانی مصرف شود زیرا سرعت متابولیسم و از دست رفتن حرارت به مقدار قابل توجهی افزایش می یابد. بنابراین مرغ های مگس خوار باید به فکر تغذیه خود باشند و یا اینکه برای ذخیره سازی انرژی به حالت خلسه یا مرگ کاذب در آیند.

با توجه به اینکه مطالعات چندانی در مورد مرغ مگس خوار زنبوری انجام نشده است، این ترفند در میان انواع مرغ های مگس خوار مشترک است، بنابراین دانشمندان می توانند نحوه وقوع این پدیده عجیب را در این موجودات کوچک اندام استنباط کنند. مرغ مگس خوار زنبوری در انتقال به حالت خلسه یا مرگ کاذب کاملا آزاد است، چرا که مرغ مگس خوار کل انرژی را مصرف می کند و از نظر انرژی, بیشتر از همنوعان خود در فشار است : به خاطر داشته باشید در هر ثانیه حدود 200 بار بال می زند!

بنابراین درست مثل حمله خواب (نارکولپسی)، مرغ مگس خوار زنبوری به فراخور نیاز می تواند وارد مرحله مرگ کاذب شود: به عنوان مثال، شب هنگام وقتی امکان تغذیه وجود ندارد، آنها برای حفظ دمای بدن خود به مصرف انرژی بیشتری نیاز دارند. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه مرغ های مگس خوار در فصول بارانی و در حین بارش شدید باران که امکان تغذیه وجود ندارد، وارد مرحله خلسه یا مرگ کاذب می شوند؛ همچنین در این مرحله، احتمال اینکه طعمه شکارچیان شوند نیز اندک است.

علاوه بر موارد فوق، مرغ مگس خوار زنبوری گاهی نگران یافتن جفتی مناسب برای مواقع جفت گیری خود است. وقتی فصل جفت گیری از راه می رسد، پرهای نوع نر این پرنده ها از سبز مایل به آبی به رنگ صورتی مایل به قرمز تغییر رنگ می دهد سپس از اعماق قلب خود شروع به آواز خوانی  با ماده هایی می کنند که برای جفت گیری نر های متعددی را انتخاب می کنند.

بعد از اینکه تخم های کوچکی به اندازه دانه قهوه به وجود آمدند، مادر دیگر تمایلی به همراهی پدر با آنها ندارد، چرا که رنگ براق و چشمگیر پدر باعث جلب توجه شکارچیان می شود. در واقع مادر به تنهایی وظیفه مراقبت از تخم ها را به عهده می گیرد. به گفته گونزالس، وی به صورت مستقیم وارد لانه نمی شود. وی برای مدتی در مجاورت لانه می نشیند و وقتی مطمئن شد چیزی در آن اطراف وجود ندارد، وارد لانه می شود. مادر حدود 3 هفته بر روی تخم ها می نشیند و سپس به مدت 3 هفته یا بیشتر جوجه های خود را با شهد گیاهان تغذیه می کند. در این دوران پشه غذای کمکی آنهاست و سپس وارد عرصه زیستی می شوند.

روی هم رفته مرغ مگس خوار زنبوری در کوبا زندگی مسالمت آمیزی دارند. برخی مناطق دارای محصولات منفردی است و این بدین معنی است که این پرنده ها همیشه قادر به دسترسی به مواد لازم برای ساخت آشیانه خود نیستند. اما سایر مناطق جزیره، دارای طبیعتی کم و بیش بکر و دست نخورده هستند. اگرچه هیچ برنامه مدوّنی برای حمایت از مرغ های زنبور خوار وجود ندارد، با این حال این مرغ ها از برنامه های مربوط به محافظت از زیست بوم کوبا به خوبی بهره مند می گردند. امید بر این است که این شرایط همواره پا برجا باشد. بر کسی پوشیده نیست که با گسترش شرکت ها و موسسات، شاهد نابودی هر چه بیشتر محیط زیست خواهیم بود. همچنین ترویج گردشگری و صنعت توریسم، اگرچه منجر به رونق هرچه بیشتر کوبا خواهد شد، اما در عین حال اکوسیستم آن با خطر جدی مواجه خواهد شد.

منبع