عجیب ترین موجودات کره زمین : حشره ای غول پیکر که خوشبختانه عاشق هویج است!

آن صحنه از فیلم King Kong را به خاطر دارید که  عده زیادی از مردم زنده زنده توسط حشرات خورده شدند ؟ ساس های عظیم الجثه که شبیه جیرجیرک ها هستند با وزنی برابر با 2.5 اونس ( هر اونس برابر با 28 گرم) سنگین وزن ترین حشره ایست که روی این کره خاکی زندگی می کند. البته ساس های خوفناک آن فیلم می توانستند بسیار بزرگ تر از این هم باشند و این موضوع دور از واقعیت نبود. البته فکر کنم ما یک معذرت خواهی به آنها بدهکاریم، چرا که آنها عاشق این هستند که گوشه ای نشسته و هویج بخورند و با انسان ها کاری ندارند!

وتا (weta) نوعی ساس مختص منطقه نیوزیلند است که حدود 70 گونه از آن، از بزرگترین آن نظیر وتای غول پیکر گرفته تا گونه های کوچکتر، نظیر وتای درختی، وتای دندان دار، وتای خاکی و وتای غار نشین تا کنون شناسایی شده است که هر کدام ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند. این موجودات اگرچه از نظر اندازه و ویژگی های ذاتی متفاوت از هم هستند اما همگی محصولی از تاریخ تکاملی نیوزیلند و جزایر نسبتا متروکه آن هستند.

وتا تا حدودی شبیه به جیرجیرک ها و در واقع از همان خانواده است؛ اما در خلال دوران پر انزوایی که در نیوزیلند پشت سر گذاشته، وتا کمی عجیب تر از همتایان خود شده است. هیچ کدام از آنها قادر به پرواز نیستند. با توجه به عدم وجود پستاندارانی برای شکارشان، وتا می تواند با آسودگی خاطر به زندگی خود ادامه داده و انرژی کمتری مصرف کند. این پدیده در مورد طوطی زلاندنو ( تنها طوطی جهان که قادر به پرواز نبوده و با ظاهر عجیب خود از درختان برای پیدا کردن غذا بالا می رود ) هم صادق است.

در واقع به واسطه همین عدم برخورداری از قابلیت پرواز است که وتای عظیم الجثه قادر است تا به این اندازه رشد کند. البته رشد وی با محدودیت هایی نیز مواجه است. دلیل این امر هم این است که حشرات به خوبی انسان ها قادر به تنفس نیستند. آنها به جای شش، دارای منافذی در اسکلت خود هستند که از طریق این منافد اکسیژن مورد نیاز برای هر سلول تامین می شود. این منافذ عملکرد مناسبی دارند اما منجر به محدودیت هایی در جثه حشره می شوند، زیرا اکسیژن فقط قادر است تا بخشی از اعماق موجود رخنه کرده و وارد بافت ها شود.

حدود 300 تا 400 سال قبل، وقتی سطوح اکسیژن بسیار بالا بود (35 درصد از اتمسفر در مقایسه با 21 درصد اتمسفر امروزی) ساس ها قادر به رشد زیادی بوده اند- نظیر سنجاقک هایی به اندازه مرغ دریایی و هزارپاهایی به طول 6 فوت- زیرا اکسیژنِ بیشتر معادل با نفوذ هر چه بیشتر آن به اعماق بدن عظیم الجثه آنهاست.

جثه ای نه چندان بزرگ، اما یقینا گزنده!

سایر گونه های وتا نسبت به گونه های عظیم الجثه نسبتا کوتوله تر هستند اما این چیزی از اُبهت آنها نمی کاهد. به عنوان مثال، گونه نر وتای درختی، مجهز به آرواره ای بسیار بزرگ است که از آن بر سر جفت گیری، برای مبارزه با سایر نر ها و ایجاد حرمسرا برای هشت ماده اش استفاده می کند. مبارزه میان آنها گاهی منجر به وارد آمدن آسیب و صدمه به یکی از آنها می شود که ممکن است پا یا بخشی از بدن یکی از آنها قطع شود که تحت چنین شرایطی از میان وتاهای درختی نر، برای خود حریف دیگری می طلبند.

البته دلیل دیگری هم برای مبارزه وجود دارد و آن هم غذاست. اگر در محیط, غذای کافی وجود نداشته باشد، تعدادی از گونه های نر اقدام به پوست اندازی کرده و  چرخه رشد خود را متوقف می کنند که این حالت در روند مبارزه اصلا به نفع آنها نخواهد بود.

” بنابراین وتای کوچک تر باید گوش به زنگ بوده و منتظر لحظه ای بماند که یک گونه نر درشت اندام که حافظ حرمسرای خود است به مبارزه با وتای دیگری برود و این وتای کوچک تر هم از فرصت استفاده کرده و به نزد ماده ها رفته و به صورت دزدکی جفت گیری نماید”. ( در جای جای طبیعت شاهد رخداد این حیله هستیم).

وتای دندان داری نیز وجود دارد که همانند وتای درختی بر سر ماده ها به مبارزه می پردازد و تنها سلاح آن دندانی شبیه به عاج فیل است. همچنین نوعی گونه زیر زمینی نیز وجود دارد که تحت عنوان وتای خاکی شناخته می شود. گونه خاکی اقدام به حفاری گودال هایی می کند و در آنجا منتظر شکاری می ماند که در آن اطراف در حال پرسه زنی است و سپس به وی حمله می کند. جالب اینکه گونه دیگری نیز وجود دارد که غارنشین بوده و جهت ادراک محیط اطراف خود در تاریکی به شاخک های بسیار طویلی مجهز است.

شایان ذکر است تمامی گونه ها کاملا سازگار با انزوای جزیره هستند؛ از سوی دیگر برخی نیز دچار مشکلاتی شده اند.

قتل عام توسط پستانداران

در قرن سیزدهم بشر برای اولین بار به نیوزیلند قدم نهاد، البته انسان ها یک سری جانور و پستاندار هم به همراه خودشان آورده بودند. یکی از این موجودات موش هایی بودند که در غیاب سایر پستانداران، با منبع بی نظیری از غذا و موجودات خوشمزه مواجه شده بودند. در قرن نوزدهم، اروپاییان سایر پستانداران را نیز وارد حیات وحش بومی نیوزیلند کردند: گربه ها، سمورها و انواع مختلفی از موش ها. به همین دلیل نصف بیشتر پرندگان بومی آن منطقه منقرض شده اند.

در ارتباط با وتا، تنوع درختان تنها مسئله حائز اهمیت است. آنها در درون منافذی بر روی درختان و در خارج از دسترس موش های غارتگر و سایر گونه های مشابه سکنی گزیده اند. در این میان تنها گونه ای که متحمل رنج و زحمت شده است، وتای غول پیکر است، چرا که در مقابل موش ها قادر به مقاومت نیستند. سابق بر این انسان جزیره های دور از آب را به عنوان زیست بومی برای موجودات انتخاب می کرد که به نحو ناخوشایندی تحت تاثیر شکارچیان قرار می گرفتند، با توجه به این موضوع، امروزه یک سری اقدامات محافظتی در نیوزیلند انجام شده است.

یکی از این رویکردهای بلند پروازانه، ساخت خلوتگاه هایی در این سرزمین هاست. کارکنان کشتی با کشیدن حصارهایی به دور کوهها، باعث زندانی شدن پستانداران شکارچی شده اند. جالب اینکه، جمعیت ناچیزی از وتا ها توانسته اند جان سالم به در برده و مزرعه ای از گیاهان خاردار- به نام سروکوهی- را به عنوان زیست بوم انتخاب کنند ( دقیقا مثل افراد فقیری که وارد منطقه ای شده و تنها به دنبال حفظ جمعیت خود هستند.).  به نظر می رسد موش ها قدرت نفوذ به این بیشه زارها را ندارند.

اما مسئله ای که پیش می آید این است که این فقط بخشی از جمعیت آنها و تنها چند هکتار زمین است. بنابراین، به عنوان مثال، اگر مزرعه آتش بگیرد، تمام گونه ها از بین خواهند رفت. یکی از راه حل های احتمالی در ارتباط با جا به جایی وتاها، این است که بتوان از جمعیت آنها یک نسخه ثانویه ایجاد کرد که در این صورت با وقوع یک حادثه این چنینی، نظیر آتش سوزی، تمامی گونه ها از بین نخواهند رفت.

این راه حل بسیار کارآمد به نظر می رسد، چرا که وتای غول پیکر در زیست بوم جدید خود شروع به زاد و ولد می کنند و تعدادشان زیاد خواهد شد.

البته اصلا نگران نشوید، کمتر پیش می آید ما انسان ها را به صورت زنده زنده بخورند!

منبع