فشار خون بالا چیست و شیوه تشخیص و درمان آن چیست؟
به چه فشار خونی، فشار خون بالا گفته می‌شود؟
فشار خون بیش از 90/140 در 2 نوبت اندازه‌گیری جدا از هم را فشار خون بالا می‌گویند. فشار خون بالا ممکن است بعلت کاهش اندازهٔ لومن عروق (آترواسکلروز) و یا افزایش تون عضلات شریانی باشد.
فشار خون= برون‌ده قلبی ضرب در مقاومت کل عروق محیطی
برون‌ده قلبی با حجم خون، تعداد ضربان قلب و قابلیت انقباض قلب تعیین می‌شود.
مقاومت کل عروق محیطی با میزان انقباض عضلات صاف عروق تعیین می‌شود. (منقبض‌کننده‌های عوق عبارتند از: آنژیوتانسین H، ترمبوکسان A2، کانکول آمین‌ها؛ متسع‌کننده‌های عروقی عبارتند از: پروستاگلاندین‌ها و نیتریک اسید)
علت های فشار خون بالا
- افزایش فشار خون اولیه/ ایدیوپاتیک
- افزایش فشار خون ثانویه
- کلیوی: تنگی شریان کلیه، بیماری درونی کلیه
- اندوکرین: آلدسترونیسم اولیه، سندروم کوشینگ، فئوکروموسایتوم، هایپرتیروئیدیسم.
- داروها: OCP- NSAID، فنیل آفرین
- کواراکتاسیون آئورت.
- افزایش فشار خون ناشی از حاملگی
- اضطراب
- افزایش فشار خون لباس سفید: فشار خونی که تنها هنگام انداه‌گیری فشار خون توسط پزشک و پرسنل پزشکی و به خاطر اضطراب بیمار ایجاد می‌شود.
- خطای اندازه‌گیری
اپیدمیولوژی فشار خون بالا
- در مردان بیش از زنان است
- در سیاهپوستان بیش از سفیدپوستان دیده می‌شود.
- سن بالای 50 سال، دیابت، چاقی، سابقه فامیلی مثبت، عوامل مستعدکنندهٔ ایجاد فشار خون بالا هستند.
علایم و نشانه‌های فشار خون بالا
- در مراحل اولیه بدون علامت می‌باشد
- سردرد
- تهوع/ استفراغ
- تاری دید
- یافته‌های فوندوسکوپیک شبکیه: Flame Heamorrhages, AV nicking, Copper Wiring
- صدای چهارم قلب (S4)
- ممکن است نشانه‌های فشار خون ثانویه دیده شود.
- نشانه‌های آسیب حاد اعضاء ثانویه به افزایش فشار خون اورژانسی: آنسفالوپاتی- اختلال عملکرد کلیه
- عدم جبران قلبی- خونریزی شبکیه، اگزودا، ادم پایی
تشخیص فشار خون بالا
بررسی‌های پایه: CBC، بررسی شیمیایی خون، آنالیز ادرار، Cr، BUN، EKG، وضعیت لیپیدها، اسید اوریک.
افزایش فشار خون ثانویه
در صورت وجود موارد زیر افزایش فشار خون ثانویه را مورد توجه قرار می‌دهیم:
- سن شروع زیر 20 یا بالای 50
- فشار خون مقاوم به داروهای مختلف
- فشار خون بالاتر از 100/180
- وجود آسیب ارگان‌های انتهایی
- علائم/ نشانه‌ها فشار خون ثانویه (برویی کلیوی، نشانه‌های هایپر تیروئیدیسم)
افزایش فشار خون اورژانسی: فشار خون شدید با شواهد آسیب حاد ارگانها: بعنوان یک اورژانس پزشکی باید درمان شود.
بیمار در ICU بستری و بلافاصله فشار خون توسط نیتروبروساید و یا نیتروگلسیرین پایین آورده می‌شود.
افزایش فشار خون اضطراری: فشار خون شدید بدون شواهد آسیب ارگانی حاد امکان بستری و کاهش فشار خون پس از 24 ساعت نیز وجود دارد.
درمان فشار خون بالا
- تغییر سبک زندگی: کاهش وزن، رژیم غذایی، ورزش، رژیم کم نمک (حدود نیمی از افراد دچار فشار خون بالا به محدودیت نمک جواب می‌دهند.)
- دیورتیکها: مخصوصا در سیاهپوستان، CHF، افراد مسن موثر می‌باشد. در استئوپروز و نقرس منع مصر دارد.
- بتابلوکرها: کاهش برون‌ده قلبی، افت رنین، وازودیلاتاسیون؛ در بیماران CAD و CHF استفاده می‌شود. در مبتلایان به آسم- COPD و دیابت منع مصرف دارند.
- مهار کننده‌های ACE: در CHF، پس از MI، دیابت، CRF، مصرف شده و درحاملگی منع مصرف دارند.
- آنتاگونیست گیرنده آنژیوتانسیون H: در بیمارانیکه دچار عوارض جانبی ACEI ها می‌شوند.
- بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم: کاهش انقباض عضلات صاف و اتساع عروق، در آنژین و SVT استفاده شده و در بلوک‌های درجه 2 و 3 قلبی منع مصرف دارند.
- آلفایک بلوکرها: بیماران مبتلا به BPH
- متسع‌کننده‌های عروقی مستقیم (هیدرالازین، نیتروبروساید)
پیش آگهی/ سیر بالینی فشار خون بالا
در صورت عدم درمان طول عمر بین 10 تا 20 سال کاهش می‌یابد
عوارض عدم درمان فشار خون بالا
عوارض قلبی – عروقی: آترواسکلروز، هیپرتروفی بطن چپ، و آسیبهای ایسکمیک پس از آن، نقص عملکرد دیاستولیک بطن چپ، CHF، آنوریسم آئورت، دیسکسیون آئورت.
مغزی عروقی: CVA / TIA
کلیوی: نفرواسکلروز، نارسایی کلیه
