چرا احساس خستگی میکنیم؟
معمولاً بعد از انجام کارهای روزانه همه ما احساس خستگی میکنیم، همچنین احساس خستگی پس از دویدن، شنا کردن و ورزش کردن نیز ایجاد میشود. آیا میدانید این احساس به چه علت ایجاد میشود؟
همانطور که میدانید در هنگام هضم غذا، از اکسیداسیون و سوختن مواد غذایی، بهخصوص کربوهیدراتها قندهای سادهای مثل گلوکز ایجاد میشود که درصورتیکه فوراً مصرف نشوند بهصورت گلیکوژن در کبد و ماهیچهها ذخیره میگردند. گلیکوژن منبع حرارت و انرژی برای انقباض ماهیچهها است در اثر اکسیداسیون گلیکوژن، اسید پیروویک تولید میشود. هنگام انقباض ماهیچهها درصورتیکه برای انقباض ماهیچه مقدار زیادی اکسیژن لازم باشد در اثر اکسیداسیون، اسید پیروویک تبدیل به دیاکسید کربن و آب شده و در اثر این تبدیل انرژی برای کار ماهیچهها ایجاد میشود. ولی درصورتیکه اکسیژن بهقدر کافی در اختیار ماهیچهها نباشد اسید پیروویک به اسیدلاکتیک تبدیل میشود و این عمل در طی فرآیند تخمیر اتفاق میافتد. اسیدلاکتیک تولیدشده ظرفیت کار ماهیچهها را کاهش میدهد و برای ماهیچهها مثل یک سم عمل کرده و سبب خستگی ماهیچهها میگردد.
در هنگام ورزش شدید باوجودی که اکسیژن زیادتری به ماهیچهها میرسد ولی کافی نبوده و درنتیجه به علت کاهش اکسیژن، در طی پدیده تخمیر اسیدلاکتیک ایجاد میشود که در ماهیچه جمع شده و وارد خون و مایع بین سلولی شده و سبب خستگی بدن و حتی مغز میگردد. اسیدلاکتیک تولیدشده مرکز تنفس را تحریک میکند تا اکسیژن بیشتری به ماهیچهها در اثر تنفس برسد و ازاینرو هنگام ورزشهای شدید بدن، تنفس انسان شدیدتر میشود.
دانشمندان معتقدند که خستگی فقط یک فرآیند شیمیایی نیست. بلکه یک فرآیند بیولوژیکی نیز میباشد. در حقیقت یک مکانیسم دفاعی میباشد که توسط آن میتوان فهمید که بدن نیاز به استراحت دارد.
خواب یکراه مؤثر برای رفع خستگی است. این پدیده سلولهای آسیبدیده بدن را بازسازی میکند و در طی ورود مقدار مناسبی اکسیژن به بدن در اثر عمل تنفس، اسیدلاکتیک تولیدشده مجدد به گلیکوژن تبدیل میشود و ما دوباره احساس تازگی و فعال بودن میکنیم. کمبود گلیکوژن که در اثر خستگی ایجاد میشود میتواند توسط خوردن مقداری غذا جبران شود و به همین علت است که یک فرد خسته معمولاً احساس گرسنگی میکند.