اوتیسم و ADHD (اختلال کمبود توجه و بیشفعالی): علایم – تشخیص و درمان
اختلال اوتیستیک
اختلال اوتیستیک (autistic disorder) پیش از 3 سالگی شروع میشود و در پسرها شایعتر است. دختران مبتلا به احتمال بیشتری به عقبماندگی ذهنی شدید مبتلا هستند.
اتیولوژی
عوامل ژنتیکی: شیوع بیماری در صورت ابتلای یکی از قلهای دوقلوی منوزیگوت در دیگری بیشتر است.
عوامل بیولوژیک: اختلال تشنجی و عقبماندگی ذهنی در این افراد شایع است.
آسیبهای پیش و حین تولد:
عوامل استرسزای خانوادگی: با دورههای تشدید علایم ارتباط دارد.
ویژگیهای بالینی
اختلال اوتیستیک در سن کمتر از 3 سال و با علایم زیر شروع میشود:
1- اختلال در ارتباطات اجتماعی
- فقدان ارتباطات غیرکلامی مانند نگاه چشم در چشم، تغییر حالت صورت و از طریق ایما و اشاره
- عدم برقراری ارتباط با افراد همسن خود
- انگیزه و نیت دیگران را درک نمیکند و قادر به برقراری همدلی نیست.
- حتی به والدین و اعضای خانواده توجهی نشان نمیدهند.
2- اختلال گفتاری
- نقص در تکامل گفتار و فقدان تلاش جهت استفاده از روشهای جبرانی مانند ایما و اشاره
- ناتوانی در شروع یا ادامه مکالمه با دیگران
- گفتار کلیشهای و تکراری
3- فعالیت و بازیهای تکراری
4- فقدان بازیهای تخیلی
5- مشکلات رفتاری
- پرتحرکی
- کمتحرکی
- پرخاشگری
- کوبیدن سر
- گاز گرفتن خود
- کندن موی سر
- مقاومت در برابر تغییر وضعیت زندگی
گاهی این افراد در زمینه خاص دارای تواناییهای خارقالعاده هستند.
تشخیص افتراقی
اسکیزوفرنی: اسکیزوفرنی با وجو توهم و هذیان افتراق داده میشود.
عقبماندگی ذهنی: این کودکان متناسب با سن عقلی خود با دیگران ارتباط برقرار میکنند.
ناشنوایی: این کودکان با والدین خود ارتباط برقرار میکنند.
حرومیت روانی – اجتماعی: این کودکان زمانی که در یک محیط روانی – اجتماعی مناسب قرار میگیرند، بهبود مییابند.
درمان
آموزشهای ویژه: آموزش گفتار و آموزش تحصیلی ضروری است.
دارو درمانی: داروهای ضد جنون جدید در کنترل پرخاشگری و رفتارهای آسیب زننده به کار میروند. ممکن است داروهای SSRI در بهبود الگوهای کلیشهای رفتار سودمند باشند.
ADHD (اختلال کمبود توجه و بیشفعالی)
ADHD در پسرها شایعتر است و اغلب تا 3 سالگی بروز میکند.
ویژگیهای اصلی این بیماری عبارتند از:
- کمبود توجه
- بیشفعالی
- رفتارهای تکانشی
علایم باید پیش از 7 سالگی شروع شده باشد و حداقل در دو محیط مانند خانه و مدرسه وجود داشته باشد و اختلال عملکرد اجتماعی و تحصیلی ایجاد کرده باشد.
نمونههایی از کمبود توجه عبارتند از:
- فعالیتهای خود را با بیدقتی انجام میدهد
- وقتی با او صحبت میشود گوش نمیدهد
- دستورالعملها مانند وظایف و تکالیف خود را کامل انجام نمیدهد.
- تکالیف مدرسه خود را انجام نمیدهد.
- وسایل خود را گم میکند
- با محرکهای محیطی دچار حواسپرتی میشود.
- در انجام فعالیتهای روزمره فراموشکار است.
نمونههایی از بیش فعالی عبارتند از:
- دست و پای خود را مرتب تکان میدهد و روی صندلی تکان میخورد.
- از در و دیوار بالا میرود.
- بسیار حرف میزند و از خود صدا در میآورد.
- همیشه در حال جنب و جوش است.
نمونههایی از رفتارهای تکانشی عبارتند از:
- پیش از آنکه پرسش تمام شود، پاسخ میدهد
- در انتظار کشیدن برای نوبت خود ناتوان است
- وسط حرف دیگران میپرد
- وسط بازی دیگران میآید
ADHD سیر متغیری دارد و بیشتر بیماران بهبود نسبی دارند.
بیشفعالی نخستین و عدم توجه آخرین علایمی هستند که بهبود مییابند.
بیماران مستعد ابتلا به رفتارهای ضد اجتماعی، سوء مصرف مواد و اختلالات خلقی هستند.
درمان
جهت درمان دارویی از داروهای زیر استفاده میشود:
- ترکیبات آمفتامینی مانند متیل فنیدات
- ضد افسردگیها مانند بوپروپیون، ونلافاکسین، ضد افسردگیهای سه حلقهای
- آگونیستهای α2 مانند کلونیدین و Guanfacine
- Atomoxetine