تشنج چه انواعی مختلفی دارد؟ طبقه‌بندی تشنج
طبقه بندی
تشنج‌ها به انواع ژنرالیزه و پارشیل تقسیم می‌شوند. تشنج‌های ژنرالیزه شامل انواع زیر هستند:
– تونیک کلونیک – grandmal)
– ابسنس – petitmal)
– سایر انواع مانند تونیک، کلونیک، میوکلونیک و آتونیک.
تشنج‌های پارشیل شامل انواع زیر هستند:
– پارشیل ساده
– پارشیل کمپلکس – تشنج لوب تمپورال یا psychomotor)
– تشنج‌های پارشیل همراه با ژنرالیزه شدن ثانویه
تشنج تونیک کلونیک ژنرالیزه
در تشنج تونیک کلونیک ژنرالیزه بیمار معمولاً بدون اورا یا علایم آگاه کننده هوشیاری خود را از دست می‌دهد و در ابتدا به مدت 10 تا 30 ثانیه دچار انقباض تونیک عضلات اندام و اکستانسیون پشت و گردن می‌شود.
انقباض تونیک عضلات تنفسی موجب بازدم صدادار و سیانوز می‌شود و انقباض عضلات فک ممکن است موجب آسیب زبان شود.
بیمار زمین می‌خورد و گاهی آسیب می‌بیند.
فاز کلونیک به شکل حرکات متقارن اندام‌ها به مدت 30 تا 60 ثانیه یا گاهی طولانی‌تر بروز می‌کند. سیانوز برطرف می‌شود و دهان پر از بزاق کف آلود می‌شود. حرکات اندام‌ها به تدریج کم می‌شود و در نهایت عضلات شل می‌شوند.
شل شدن اسفنکتری یا انقباض عضله دترسور موجب بی اختیاری ادرار می‌گردد.
پس از تشنج بیمار دچار کنفوزیون و سردرد است و نشانه بابنسکی ممکن است به طور موقتی یافت شود، ولی مردمک‌ها همیشه حتی در بیماران غیر هوشیار به نور پاسخ می‌دهد.
Statusepilepticus به حالتی گفته می‌شود که حمله تشنج بیش از 30 دقیقه طول بکشد یا تشنج عود کند ولی بیمار در فواصل آن هوشیار نباشد.
تشنج استاتوس یک اورژانس پزشکی است، زیرا در صورت عدم درمان می‌تواند موجب آسیب مغزی دایمی شود.
تشنج ابسنس
تشنج ابسنس – absenceseiaure) نوعی تشنج ارثی است و معمولاً از دوران کودکی شروع می‌شود و به ندرت تا نوجوانی ادامی می‌یابد.
این صرع با حملات کوتاه مدت کاهش سطح هوشیاری به مدت 5 تا 10 بدون کاهش تون وضعیتی مشخص می‌شود.
حرکات خفیف مانند پلک زدن یا چرخاندن سر شایع است ولی حرکات اتوماتیک پیچیده‌تر – automatism) ناشایع است.
گاهی تشنج ابسنس روز صدبار روی می‌دهد و موجب اختلال در عملکرد مدرسه و عملکرد اجتماعی می‌شود، بنابراین گاهی تصور می‌شود که کودک از نظر ذهنی عقب افتاده است.
حملات تشنج با هیپرونتیلاسیون برانگیخته می‌شوند.
در الکتروآنسفالوگرافی الگوی spike&wave سه بار در ثانیه دیده می‌شود.
در مواردی که هوش بیمار و الکتروآنسفالوگرافی در بین حملات تشنج طبیعی باشند، معمولاً حملات تشنج ابسنس تنها در زمان کودکی روی می‌دهد. در سایر موارد و در صورت همراهی تشنج ابسنس با سایر انواع تشنج ممکن است تشنج تا بزرگسالی ادامه یابد.
تشنج آتونیک
تشنج آتونیک به دلیل کاهش تون وضعیتی موجب زمین خوردن می‌شود.
گاهی تشنج آتونیک پس از پرش میوکلونیک روی می‌دهد.
تشنج آتونیک در سندرم LennoxGastaut بیشترین شیوع را دارد.
این سندرم یک اختلال تکاملی است و معمولا درسن کمتر از 5 سال و با انواعی از تشنج مانند آتونیک، فوکال، ابسنس آتیپیک، تونیک، کلونیک و تونیککلونیک تظاهر پیدا می‌کند وبه درمان پاسخ ضعیفی می‌دهد.
تشنج میوکلونیک
تشنج میوکلونیک با انقباضات ناگهانی و کوتاه مدت در یک گروه عضلات یا یک یا چند اندام یا به شکل ژنرالیزه روی می‌دهد.
Juvenilemyoclonicepilepsy شایع‌ترین علت تشنج میوکلونیک و گاهی همراه با تشنج تونیک کلونیک ژنرالیزه یا تشنج ابسنس است. این صرعع در اوایل نوجوانی شروع می‌شود و صبح‌ها بدتر است و موجب افتادن اشیا از دست می‌شود.
گاهی اختلال میتوکندریال موجب صرع میوکلونیک – Myoclonic epilepsy) می‌شود. در بررسی بیوپسی عضله در این بیماران فیبرهای قرمز مضرس – red ragged fibers) دیده می‌شود و به آن MERRF می‌گویند.
تشنج پارشیل ساده
تشنج پارشیل ساده – simple partial or focal seizure) با علایم حرکتی، حسی، روانی یا اتونومیک بروز می‌کند.
گاهی حرکات کلونیک از دیستال اندام شروع شده و به سمت صورت در همان سمت گسترش می‌یابد که به آن Jacksonianmarchorseizure می‌گویند.
گاهی تشنج پارشیل ساده با یکی از علایم اتونومیک زیر بروز می‌کند:
– رنگ پریدگی
– فلاشینگ
– تعریق
– سیخ شدن موها – piloerection)
– میدریاز
– استفراغ
– قارو قور شکم – borborygmi)
– افزایش ترشح بزاق
گاهی تشنج پارشیل ساده با یکی از علایم روانی زیر بروز می‌کند:
– اختلال حافضه مانند آشناپنداری – dejavu)
– تفکر اجباری – forcedthinking)
– نقایص شناختی
– اختلالات خلقی مانند ترس، افسردگی یا احساس لذت
– توهم – hallucination)
– هذیان – illusion)
در تشنج پارشیل ساده، هوشیاری باقی می‌ماند، مگر اینکه دیس شارژ تشنجی به سایر نواحی مغز گسترش یافته و بیمار دچار تشنج تونیک کلونیک شود. به این حالت secondarygeneralization می‌گویند.
اورا – aura) بخشی از تشنج است که پیش از کاهش هوشیاری روی می‌دهد.
گاهی در postictalstate یک نقص نورولوژیک فوکال مانند همی پارزی برای 30 دقیقه تا 36 ساعت باقی می‌ماند که به آن Toddparalysis می‌گویند و مطرح کننده ضایعه مغزی فوکال است.
تشنج پارشیل کمپلکس
تشنج پارشیل کمپلکس – Complexpartialseizure) موجب علایم مشابهی می‌شود، ولی هوشیاری بیمار نیز مختل می‌شود.
اسمامی دیگر این نوع تشنج عبارتند از:
aصرع لوب تمپورال – TLE)
– تشنج Psychomotor
دیس شارژ این تشنج معمولاً از لوب تمپورال یا قسمت داخلی لوب فرونتال منشا می‌گیرد. علایم این تشنج به اشکال مختلفی روی می‌دهد ولی در هر بیمار به یک شکل تکرار می‌شود.
گاهی تشنج با اورا – aura) شروع می‌شود که بیشتر به شکل احساسی اپیگاستریک است ولی گاهی به اشکال دیگری مانند احساس ترس، آشناپنداری – dejavu) یا توهم بویایی بروز می‌کند.
در ادامه هوشیاری مختل می‌شود و بیمار حرکاتی تکراری انجام می‌دهد که به آن اتوماتیسم – automatism) می‌گویند.
اتوماتیسم بیشتر به شکل حرکات دهانی مانند لیس زدن لب و جویدن است ولی حرکات صورت، گردن یا دست نیز شایع است.
بلند شدن، و رفتن با اشیا، کشیدن پاها روی زمین و حرکات دوطرفه اندام‌ها شیوع کمتری دارد.
