بواسیر یا همورویید چه علایم دارد و راه‌های درمان آن کدامند؟
بواسیر یا همورویید (hemorrohoid) لغتی یونانی به‌معنی «جریان خون» است و به اختلالی گفته می‌شد که در آن، سیاهرگ‌های دور مقعد یا انتهای تحتانی راست روده (رکتوم) متورم، پرخون و ملتهب می‌شوند.
همورویید که در زبان عربی و فارسی بواسیر (جمع باسور به معنی ورم دردناک سیاهرگ‌های اطراف مقعد) نامیده می‌شود در اثر زور زدن بیش از حد در هنگام اجابت مزاج و نیز در اثر حاملگی، افزایش سن، یبوست یا اسهال مزمن و مقاربت مقعدی بروز می‌کند.
همورویید در جنس مذکر و مونث بسیار شایع است و حدود نیمی از افراد تا 50 سالگی مبتلا به آن می‌شوند.
همورویید ممکن است در داخل مقعد (همورویید داخلی) یا در زیر پوست اطراف مقعد (همورویید خارجی) ایجاد شود.
علایم همورویید داخلی عبارتند از:
دیدن خون روشنه بر روی مدفوع، دستمال توالت یا کاسه توالت؛ بیرون زدن همورویید از مقعد ایجاد تحریک و درد در آن.
علایم همورویید خارجی عبارتند از:
درد و تورم یا ایجاد برآمدگی سفت در دور مقعد که در صورت تشکیل لخته خونی در سیاهرگ‌هی اطراف مقعد دیده می‌شود و به آن همورویید خارجی ترمبوزه (لخته شده) می‌گویند.
زور زدن بیش از حد در هنگام دفع مدفوع، ایجاد ساییدگی یا تمیز کردن اطراف مقعد می‌توانند موجب تحریک و خونریزی و یا خارش ناحیه شوند و در نتیجه، چرخه معیوبی از علایم تشکیل خواهد شد. ترشح موکوس نیز می‌تواند موجب خارش شود.
درمان‌های مرسوم
درمان، پس از تشخیص همورویید به وسیله معاینه مقعد و راست روده از نظر وجود رگ‌های خونی متورم و معاینه انگشتی مقعد و مشاهده مقعد با دستگاهی به نام آنوسکوپ یا پروکتوسکوپ صورت می‌گیرد. از سیگموییدوسکوپی یا کولونوسکوپی می‌توان برای رد سایر علل خونریزی‌های قسمت تحتانی دستگاه گوارش نیز استفاده کرد.
تشخیص همورویید به وسیله معاینه مقعد و رکتوم از نظر وجود رگ‌های خونی متورم و معاینه انگشتی مقعد، مشاهده مقعد با آنوسکوپ (anoscope) یا پروکتوسکوپ (proctoscope) صورت می‌گیرد. برای رد سایر علل خونریزی‌های قسمت تحتانی دستگاه گوارش ممکن است سیگموییدوسکوپی یا کولونوسکوپی انجام شود.
درمان طبی همورویید که به منظور کاهش علایم بیماری انجام می‌شود عبارت است از نشستن در آب گرم برای چند بار در روز و هر بار به مدت حدود 10 دقیقه و مالیدن کرم ضد همورویید یا قراردادن شیاف آن در داخل رکتوم (استفاده از داروی مزبور نباید به طور درازمدت و مزمن صورت گیرد).
درمان با روش‌های کاهش دهنده اندازه همورویید داخلی یا روش‌های برداشتن آن در بعضی موارد صورت می‌گیرد. این روش‌ها عبارتند از:
- استفاده از نوار لاستیکی مخصوص که در قاعده همورویید، در سطح داخلی رکتوم قرار داده می‌شود. این کار جریان خون ناحیه را قطع می‌کند و همورویید را از بین می‌برد.
- اسکلروتراپی (تزریق محلول شیمیایی مخصوص در اطراف رگ‌های خونی به منظور کوچک کردن همورویید).
- منعقد سازی بافت همورویید با استفاده از اشعله فروسرخ (مادن قرمز).
- هموروییدکتومی (برداشتن هموروییدهای بزرگ داخلی یا خارجی به وسیله عمل جراحی).
چگونه می‌توان از ایجاد همورویید پیشگیری کرد؟
بهترین راه پیشگیری از همورویید، نرم نگه داشتن مدفوع با استفاده از ورزش (از جمله پیاده‌روی) و افزایش مصرف فیبر است.
