خصوصیات بالینی بیماری کرون

بیماری کرون ممکن است هر قسمتی از مجرای گوارشی را درگیر کند، و محل درگیری و نیز نوع التهاب، شکل علایم بالینی را تعیین می‌کنند. برخلاف کولیت اولسراتیو، التهاب در بیماری کولون، تمامی لایه‌های جدار روده (transmural) را درگیر می‌سازد، و دیواره روده، ضخیم، فیبروتیک، و جمع می‌شود. سطح مخاطی ممکن است حالت سنگفرشی (cobblestoning) پیدا کند که به دلیل ادم و زخم‌های خطی می‌باشد. شکاف‌های عمیقی ممکن است ایجاد شوند و منجر به سوراخ شدگی‌های ریز و ایجاد فیستول گردند. صورت ناپیوسته (skip lesion) بوده و لابه‌لای آنها، مخاط سالم جای گرفته است. ممکن است در مزانتر (روده‌بند) نیز ارتشاح چربی ایجاد شود که آن را چربی خزنده (creepingfat) می‌گویند. فرآیند بیماری در اغلب موارد، ماه‌ها یا سال‌ها پیش از تشخیص شروع شده و در کودکان ممکن است عقب ماندگی رشد تنها علامت آن باشد.

سه محل اصلی برای توزیع ضایعات در بیماری کرون وجود دارند. شایع‌ترین آنها، ایلئوسکال است که ضایعات آن در قسمت انتهایی روده کوچک (ایلئوم ترمینال)، و ابتدای روده بزرگ می‌باشند و تقریباً در ۴۰ درصد بیماران دیده می‌شود. بیماری کرون ایلئوسکال ممکن است علایم بسیاری از بیماری‌های دیگر را تقلید کند، از جمله آپاندیست حاد. علایم شایع شامل درد ربع تحتانی راست شکم، تب، کاهش وزن، و گاهی تودهٔ التهابی قابل لمس هستند. التهاب مزمن که منجر به فیبروز و تنگی می‌شود ممکن است باعت انسداد ناقص یا کامل روده شده و تظاهرات بالینی آن به صورت درد شکمی، اتساع، تهوع و استفراغ می‌باشند. از آنجا که ویتامین و B12 و نمک‌های صفراوی در ایلئوم ترمینال جذب می‌شوند، بیماری کرون ایلثال یا برداشتن ایلئوم ترمینال ضمن جراحی، ممکن است منجر به کمبود ویتامین B12 و نیز کمبود ویتامین‌های محلول در چربی (E، D، A، و K) شود (به دلیل سوء جذب نمک‌های صفراوی).

دومین محل اصلی ضایعات کرون، ضایعات رودهٔ کوچک، به خصوص قسمت‌های انتهایی ایلئوم است. این الگوی درگیری در ۳۰٪ افراد در هنگام مراجعه دیده می‌شود. عوارض این نوع مشابه قبلی بوده و مهم‌ترین آن، ایجاد فیستول است. فیستول ممکن است بین قسمت‌های مختلف روده (مثلاً روده کوچک با روده کوچک یا رودهٔ کوچک با روده بزرگ enterocolonic)، روده با پوست (enterocutaneous) روده با مثانه (епterovesicular) و روده با واژن (rectovaginal) ایجاد شود.

سومین محل بیماری، ضایعات محدود به کولون است که در ۲۵ درصد افراد در هنگام مراجعه دیده می‌شود. هر چند بیماری غالباً رکتوم را درگیر نمی‌کند ولی 40-30% بیماران ممکن است دچار ضایعات ناتوان کنندهٔ اطراف مقعد به صورت شقاق، فیستول، و آبسه شوند. اسهال شایع‌ترین تظاهر این الگو است اما معمولاً نسبت به کولیت اولسراتیو با خون‌ریزی کمتری همراه است. افتراق کولیت کرون از کولیت اولسراتیو ممکن است دشوار باشد.

درگیری سایر مکان‌ها در بیماری کرون نادر است (5%)، اما ضایعات ممکن است در مری، معده، و دوازدهه دیده شوند.

عوارض اصلی

تنگی (stricture) رودهٔ کوچک یا بزرگ

این عارضه ممکن است منجر به انسداد روده یا توقف روده (stasis) همراه با رشد بیش از حد باکتری‌ها شود.

سوء جذب

درگیری وسیع مخاط ایلئوم انتهایی ممکن است منجر به سوء جذب ویتامین B12 (در صورت عدم جبران منجر به کم‌خونی مگالوبلاستیک و عوارض جانبی نورولوژیک می‌شود) و سوء جذب نمک‌های صفراوی شود (نمک‌های صفراوی جذب نشده باعث تحریک کولون و ایجاد اسهال و احتمالاً کمبود ویتامین‌های محلول در چربی می‌شوند). تهی شدن ذخایر نمک صفراوی، می‌تواند منجر به تشکیل سنگ‌های صفراوی گردد. کاهش وزن ممکن است به دنبال سوء جذب عمومی در اثر کم شدن سطوح جذبی ایجاد شود.

فیستول

التهاب جدارهٔ روده ممکن است به داخل اعضای مجاور سرباز کند که می‌تواند حلقه‌های روده (فیستول روده- روده‌ای)، مثانه (فیستول روده – مثانه‌ای)، پوست (فیستول روده – پوستی) و واژن (فیستول رکتو – واژینال) باشد، و یا این که منجر به تشکیل آبسه در اطراف روده یا سایر بافت‌های مجاور گردد.

سنگ‌های ادراری

سوء جذب مزمن چربی باعث می‌شود اسیدهای چرب آزاد موجود در مجرای گوارشی به کلسیم متصل شده و در نتیجه جذب اگزالات بالا می‌رود (به طور طبیعی جذب اگزالات ضعیف است زیرا در مجرای روده به کلسیم متصل می‌شود). بیمارانی که ایلئوستومی می‌شوند و یا دچار کاهش مزمن حجم مایعات (به دلیل اسهال) هستند نیز در معرض خطر سنگ‌های اسید اوریکی قرار دارند.

بدخیمی

ضایعات کولونی بیماری کرون نیز هم‌چون کولیت اولسراتیو احتمال تبدیل به بدخیمی دارند. بنابراین، توصیه جهت غربالگری و زیرنظر گرفتن بیمار، مشابه موارد کولیت اولسراتیو است (به مبحث قبلی مراجعه کنید). به نظر می‌رسد در بیمارانی که کرون فقط محدود به رودهٔ باریک است و کولون درگیر نیست، خطر سرطان کولورکتال افزایش پیدا نمی‌کند. میزان کارسینوم رودهٔ کوچک و لنفوم نیز در بیماران مبتلا به کرون بالاتر است (در صورتی که وسعت درگیری و مدت زمان بیماری مشابه یکدیگر باشد).