سندرم تونل مچ دستی یا سندرم تونل کارپال چیست؟ چه علایم و نشانه‌هایی دارد؟
در سندرم تونل مچ دستی (carpal tunnel syndrome)، عصب میانی (مدیان) که عصب‌دهی بخش‌هایی از دست را برعهده دارد، در محل عبور از فضای تنگ تشکیل شده از استخوان‌های مچ دست و نوار پرقدرت بافت روی آن (موسوم به تونل مچ دستی) تحت فشار قرار می‌گیرد و در نتیجه، احساس گزگز و درد در ناحیه مچ و ساعد ایجاد می‌شود. این ناراحتی اغلب در هنگام شب و ابتدای صبح یا پس از ورزش شدید بدتر می‌شود.
* ممکن است نتوان علت زمینه‌ای فشردگی عصب را تشخیص داد. ولی در بعضی موارد، بافت‌های نرم داخل تونل مچ دستی متورم می‌شوند و بر عصب مدیان فشار وارد می‌آورند. این تورم ممکن است در دوران بارداری، در اثر احتباس مایعات ایجاد شود و یا در افراد چاق روی دهد.
گاهی تونل مچ دستی در اثر یک اختلال مفصلی مانند آرتریت روماتویید یا شکستگی مچ دست تنگ می‌شود. حرکت‌های مکرر دست، نظیر آنچه که در تایپیست‌ها یا افرادی که با کیبورد کامپیوتر کار می‌کنند و نیز در نوازنده‌ها دیده می‌شود، می‌تواند التهاب تاندون‌های مچ و در نتیجه، فشار بر عصب مدیان را به دنبال داشته باشد. مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی گاهی موجب بروز این سندرم می‌شود.
نکته
اگر در کار خود از حرکت مکرر دست استفاده می‌کنید از حمایت‌کننده مچ استفاده نمایید و در فواصل زمانی، استراحت کنید.
* سندرم تونل مچ دستی در ۴۰ تا ۶۰ سالگی و نیز در افراد مبتلا به دیابت قندی یا کم‌کاری تیرویید شایع‌تر است.
* انگشت شست، اشاره، میانی، سطح داخلی انگشت چهارم و کف دست معمولا دچار درد و گزگز می‌شوند. درد ممکن است به حدی باشد که مانع از خواب بیمار شود.
توجه
در صورتی که احتمال می‌دهید مبتلا به سندرم تونل مچ دستی شده‌اید به پزشک مراجعه کنید.
درمان‌های مرسوم
* معمولا این سندرم تنها بر مبنای نشانه‌های آن و معاینه پزشک تشخیص داده می‌شود. ضربه زدن ملایم به سطح داخلی مچ موجب احساس گزگز دست می‌شود و می‌توان برای تأیید تشخیص از آزمایش‌های هدایت عصبی استفاده کرد.
* استفاده از آتل مچ دست می‌تواند موجب تسکین درد و گزگز در هنگام خواب شب شود.
* ممکن است تزریق کورتون در مچ دست یا مصرف یک دوره کوتاه‌مدت کورتون خوراکی ضرورت یابد.
* برای کاهش فشار بر روی عصب، در موارد مقاوم و شدید بیماری، عمل جراحی ضرورت پیدا می‌کند. این عمل را می‌توان به شکل «باز» (جراحی سنتی) یا اندوسکوپیک (جراحی سوراخ کلیدی؛ «keyhole») انجام داد که در نوع دوم با ایجاد برش کوچک‌تری همراه است ولی در هر دو روش، امکان بروز عوارضی مانند کرختی موقتی و عفونت زخم وجود دارد.
درمان تغذیه‌ای
* ویتامین B6 با کاهش واکنش‌های التهابی بافت نرم به تسکین علایم بیماری کمک می‌کند. مصرف توام ویتامین B2 و ویتامین B6 مؤثرتر است و ویتامین B2 به تنهایی نیز تا حدودی بر کاهش علایم بیماری تأثیر دارد.
* عصاره آناناس، موسوم به بروملین (bromelain) اثر ضد التهابی طبیعی دارد و ممکن است در سندرم تونل مچ دستی به ویژه در صورت مصرف توام با ویتامین B6 مفید واقع شود.
مقدار مصرف بروملین، ۵۰۰ میلی‌گرم، سه بار در روز، با معده خالی است.
احتیاط
پیش از مصرف ویتامین B6 با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است با بعضی از داروها تداخل داشته باشد و دوزهای بالای آن موجب بیماری عصبی (نوروپاتی) شود.
هومیوپاتی
* می‌توان از Ruta graveolens و Hypericum perforatum برای درمان سندرم تونل مچ دستی با روش هومیوپاتی استفاده کرد.
طب سوزنی
* وارد کردن سوزن‌های مخصوص طب سوزنی در محل ناراحتی ممکن است موجب تسکین درد فوری و نیز پیوسته شود. گاهی افزودن تحریک الکتریکی در اطراف مچ نیز ضرورت پیدا می‌کند. طب سوزنی احتمالا پس از ۴ یا ۵ جلسه (هفته‌ای یک بار) مؤثر واقع می‌شود.
درمان با استفاده از کار بر روی بدن
* دستکاری استئوپاتیک برای درمان این سندرم موفقیت‌آمیز بوده است. نوعی کشش، موسوم به آزادسازی عضلانی فاسیایی (میوفاسیال) در تعدادی از کارآزمایی‌های انجام شده مفید بوده است.
یوگا
* یوگا به ویژه در روش namaste pose (قرار گرفتن بدن در حالت نیایش) در تعدادی از موارد سندرم تونل مچ دستی موجب بهبود بیماران شده است.
درد موجود در سندرم تونل مچ دستی به کدام قسمت‌های بدن انتشار می‌یابد؟
درد ممکن است به ساعد و مفصل شانه انتشار پیدا کند.
* آیا سندرم تونل مچ دستی عارضه‌ای به همراه دارد؟
ضعف و تحلیل‌رفتگی عضلات ممکن است در صورت عدم استفاده از دست (به دلیل درد در ناحیه مچ، انگشتان و کف دست) ایجاد شود.
* آیا ممکن است سندرم تونل مچ دستی در اثر ضربه ایجاد شود؟
بله.
