سندرم کبدی – کلیوی (هپاتورنال) چیست؟
بیماری شدید کبد ناشی از هر علتی که باشد ممکن است دچار عارضهٔ نارسایی عملکردی کلیه شود که این حالت را سندرم کبدی – کلیوی می‌نامند. این سندرم تقریباً همواره در موارد آسیت شدید و اختلال قابل توجه عملکرد تولیدی کبد بروز می‌کند. این سندرم تقریباً در ۴٪ بیماران دارای سیروز جبران نشده بروز می‌کند و برخی مطالعات آینده‌نگر حاکی است که احتمال بروز این حالت در بیمارانی که برای درمان آسیت در بیمارستان بستری می‌شوند ظرف ۲ سال به 40-30 درصد بالغ می‌شود. اصولاً کلیه‌ها از لحاظ بافت‌شناسی سالم‌اند و در صورت بهبود عملکرد کبد قادرند کار طبیعی خود را از سرگیرند. انقباض شدید عروق قشر کلیه در بررسی‌های آنژیوگرافی بیماران مبتلا به اثبات رسیده است و در صورت پیوند آنها به افراد غیرسیروتیک این تنگی عروق برطرف می‌شود. خصوصیات اختلال عملکرد کلیه عبارتند از افت میزان تراوش گلومرولی (GPR)، اولیگوری، کاهش غلظت سدیم ادرار (کمتر از ۱۰ میلی‌اکی‌والان در لیتر) رسوب ادراری طبیعی و ازوتمی که غالباً با افزایش نامتناسب نسبت BUN- کراتینین همراه است. دو نوع سندرم هپاتورنال شرح داده شده است. در نوع I، نارسایی کلیوی به سرعت، طی مدت ۲ هفته پیشرفت می‌کند و با پیش‌آگهی بدی همراه است. در نوع II، سیر پیشرفت کندتر بوده و با پیش‌آگهی بهتری همراه است. افت عملکرد کلیه در بیمار سیروتیک دچار آسیت غالباً به دنبال یکی از سه رویداد زیر بروز می‌کند: عفونت، تلاش شدید برای کاهش آسیت با داروهای مدر یا پاراسنتزهای حجیم.
تشخیص، سندرم کبدی – کلیوی فقط زمانی باید مطرح شود که حجم پلاسما کاهش یافته باشد (که این حالت در بیماران دچار سیروز به خصوص همراه با مصرف داروهای مدر علت شایع ازوتمی پیش کلیوی برگشت‌پذیر است) و سایر انواع آسیب‌های حاد کلیه رد باشند.
میزان مرگ و میر در سندرم کبدی – کلیوی بالا است و به همین دلیل در تمام بیماران سیروزی، باید از فاکتورهای مستعد کننده اجتناب نمود (از قبیل ایجاد دیورز بیش از حد، دهیدراسیون ناشی از لاکتولوز، داروهای سمی برای کلیه مانند NSAIDs). هم‌چنین این بیماران باید هرچه سریع‌تر از نظر پریتونیت باکتریایی خود به خودی و هپاتیت الکلی مورد تشخیص و درمان قرار بگیرند.
به تازگی، درمان‌های دارویی مختلفی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و ممکن است تا حدی مفید باشند؛ از جمله تجویز آکترئوتاید همراه با midodrine (آگونیست آلفا آدرنرژیک)، آنالوگ‌های وازوپرسین مانند آلبومین وریدی و گذاشتن شنت داخل کبدی پورتوسیستمیک از طریق ورید ژوگولار می‌تواند عملکرد کلیوی را اصلاح و یا تثبیت کند، اما امروزه، پیوند کبد، درمان پذیرفته شده سندرم هیاتورنال است.
