پنوموتوراکس چیست و چطور تشخیص داده می‌شود؟

پنوموتوراکس (Pneumotborax) عبارت‌است از وجود هوا در فضای جنب، یعنی فضای بین ریه و دیواره قفسه سینه که ممکن است به طور خود به خود، و یا در اثر ضربه ایجاد شود. پنوموتوراکس خود به خود بدون وجود سابقه ضربه به قفسه سینه ایجاد می‌شود و ممکن است اولیه (بدون وجود بیماری زمینه‌ای ریه) و یا ثانویه (در اثر وجود بیماری زمینه‌ای ریه) باشد.

پنوموتوراکس تروماتیک (ناشی از ضربه) در اثر ضربه‌های نافذ یا غیرنافذ قفسه سینه ایجاد می‌شود و پنوموتوراکس فشارنده، به پنوموتوراکسی گفته می‌شود که در آن، فشار داخل فضای جنب در سراسر چرخه تنفسی مثبت باقی می‌ماند. این نوع پنوموتوراکس معمولاً در حین تهویه مکانیکی یا عملیات احیای قلبی ریوی ایجاد می‌شود. فشار جنبی مثبت تهدیدکننده حیات است زیرا موجب اختلال شدید تهویه می‌شود و فشار مثبت به فضای مدیاستن انتقال می‌یابد و درنتیجه، بازگشت سیاهرگی به قلب و نیز برون ده‌قلبی کاهش پیدا می‌کند. پنوموتوراکس ممکن است در هنگام نمونه برداری از ریه یا تخلیه مایع از فضای جنب به دلیل سوراخ شدن پوشش جنبی سطح ریه و نشت هوا به داخل آن روی دهد.

پنوموتوراکس خود به خودی اولیه معمولاً در اثر پاره‌شدن حبابچه‌های جنبی قله ریه، یعنی فضاهای کیستیک کوچک واقع در داخل یا زیر پرده جنب احشایی روی می‌دهد و تقریباً همییشه در افراد سیگاری دیده می‌شود.

پنوموتوراکس خود به خود ثانویه اکثراً در اثر بیماری انسدادی مزمن ریه روی می‌دهد ولی ممکن است در هر نوع بیماری ریوی ایجاد شود.

علایم پنوموتوراکس عبارتند از: دشوار شدن تنفس و درد قفسه سینه.

درمان‌

پس از تشخیص بیماری که به وسیله پزشک و از طریق معاینه، رادیوگرافی قفسه سینه یا CT اسکن ریه صورت می‌گیرد، درمان آغاز می‌شود.

چنان‌چه کمتر از 20 تا 25 درصد ریه در اثر پنوموتوراکس روی هم خوابیده باشد، پزشک، بیمار را تحت نظر نگه‌می‌دارد و به طور متوالی رادیوگرافی قفسه سینه انجام می‌شود و این کار تا زمانی که هوای فضای جنب، جذب، و ریه‌ها دوباره باز شوند ادامه می‌یابد. اما اگر میزان روی‌هم‌خوابیدگی ریه بیش از 25 درصد باشد یا تنگی نفس روی داده باشد، پزشک با قرار دادن لوله مخصوص قفسه سینه (Chest tube) از طریق دیواره قفسه سینه موجب ایجاد مکش ثابت و در نتیجه، خروج هوای وارد شده به فضای جنب می‌شود. پنوموتوراکس‌های عود کننده را باید گاهی با درمان‌های جراحی بزرگ‌تر به منظور ترمیم نشت هوا در ریه بهبود بخشید.

در پنوموتوراکس‌های کوچک و بدون علامت آیا می‌توان بیمار را به طور سرپایی درمان کرد؟

در پنوموتوراکس‌های کوچک و بدون علامت باید بیمار را بستری و اکسیژن درمانی کرد و 6 ساعت بعد، رادیوگرافی قفسه سینه را تکرار نمود. در صورت ثابت بودن وضعیت بیمار و هوشیار بودن وی و عدم وجود تغییر در رادیوگرافی می‌توان بیمار را مرخص کرد.