پنوموکونیوز چیست و چه علایمی دارد؟ شیوه درمان آن
– پنوموکونیوز (pneumoconiosis) نوعی بیماری التهابی ریه است که در اثر استنشاق غبارهای صنعتی طی سال‌های متمادی ایجاد می‌شود.
– ذرات ریز غبارهای صنعتی، مانند غبار زغال سنگ، غبار بریلیوم و ترکیبات آن (که در تولید لامپ فلورسنت، سرامیک و مواد شیمیایی به کار می‌رود)، غبار تالک، آهن، پنبه، الیاف مصنوعی و آلومینیوم، غبار آزست و سیلیکا می‌توانند موجب بیماری پنوموکونیوز شوند.
– پنوموکونیوز ناشی از غبار زغال سنگ، آنتراکوز (ریه سیاه یا پنوموکونیوز کارگران زغال سنگ)، پنوموکونیوز ناشی از غبار بریلیوز، پنوموکونیوز ناشی از غبار بریلیوم، بریلیوز، پنوموکونیوز ناشی از آزبست و سیلیکا، به ترتیب آزبستوز و سیلیکوز نامیده می‌شود.
عوامل افزایش‌دهنده خطر بروز پنوموکونیوز عبارتند از: استعمال دخانیات؛ سوء مصرف الکل؛ تغذیه نامناسب؛ تماس دراز مدت با غبارهای ایجاد کننده پنوموکونیوز.
توجه
پنوموکونیوز، در حال حاضر، غیرقابل علاج است ولی می‌توان علایم آن را کنترل کرد یا تسکین داد. این بیماری طول عمر را کاهش می‌دهد ولی بسیاری از بیماران مبتلا به آن تا دهه‌های هفتم و هتم عمر زنده می‌مانند.
علایم شایع مراحل اولیه پنوموکونیوز عبارتند از: تنگی نفس، سرفه بدون خلط یا دارای کمی خلط و احساس کسالت عمومی، علایم مرحله پیرفته پنوموکونیوز عبارتند از: نامنظم شدن خواب، کاهش اشتها، کم شدن وزن، درد سینه، خشونت صدا، سرفه همراه با خلط خونی (ناشی از نارسایی احتقانی قلب)، کبود شدن ناخن‌ها، کدر شدن ریه‌ها (در رادیوگرافی).
معمولاً قبل از بروز پنوموکونیوز، سابقه 10 و گاهی تا 25 ساله تماس با غبارهای صنعتی وجود دارد. تنها تعداد کی از افرادی که با این ذرات تماس دارند دچار بیماری می‌شوند. این بیماری معمولاً مردان بالای 40 سال را مبتلا می‌کند.
بافت جوشگاهی (اِسکار) ایجاد شده در اثر التهاب، ممکن است خاصیت ارتجاعی و انعطاف‌پذیری بافت ریه را کاهش دهد.
پنوموکونیوز، مسری نیست.
بیمار باید تا برطرف شدن عفونت در بستر استراحت کند و پس از بهبود علایم در اثر درمان، فعالیت‌های طبیعی خود را از سر بگیرد.
درمان‌های مرسوم
پس از تشخیص بیماری به وسیله پزشک و با استفاده از رادیوگرافی قفسه سینه و تست‌های عملکرد ریه، درمان آغاز می‌شود.
داروهای گشادکننده برونش که به شکل استنشاقی یا خوراکی به کار می‌روند همراه با استنشاق درمانی (تحت نظارت متخصص این کار) به منظور باز کردن لوله‌های نایژه‌ها تا حداکثر مقدار ممکن مفید واقع می‌شود.
در صورت وجود عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
در ناراحتی‌های خفیف می‌توان از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا آسپیرین استفاده کرد.
سکونت در مناطق دارای آب هوای گرم و خشک در مراحل پیشرفته بیماری مؤثر است.
بهداشت محیط
استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده با بخار سرد به منظور رقیق‌کردن ترشحات ریوی و تخلیه سریع‌تر آنها با سرفه ضرورت دارد. دستگاه مرطوب کننده باید هر روز تمیز شود.
رعایت نکات ایمنی در حین تماس با غبارهای صنعتی و قرار دادن هواکش و دستگاه تهویه مناسب در محیط کار ضروری است.
پیشگیری
- عدم استعمال دخانیات
- دوری از استنشاق ناخواسته دود سیگار دیگران
- اجتناب از تماس با غبارهای صنعتی
- استفاده از ماسک محافظ در محیط کار
- انجام رادیوگرافی قفسه سینه، سالی یکبار
بیماری پنوموکونیوز چه عوارضی دارد؟
عوارض احتمالی پنوموکونیوز عبارتند از:
کُلاپس (روی هم افتادن بافت ریه)؛ پلورزی (التهاب پرده جنب)؛ نارسایی احتقانی قلب؛ سل ریوی در مراحل پیشرفته بیماری؛ سرطان، آزبستوز در افراد سیگاری، احتمال ایجاد نوعی از سرطان ریه را به نحو چشمگیری افزایش می‌دهد.
