کله‌سیستیت حاد چیست؟ چه علائمی دارد؟ شیوه تشخیص و درمان
کله‌سیستیت حاد به مجموعهٔ اتساع، ادم، ایسکمی، التهاب، و عفونت ثانویه کیسهٔ صفرا گفته می‌شود که عموماً ناشی از انسداد مجرای کیستیک توسط سنگ کیسهٔ صفرا می‌باشد، به ندرت انسداد ناشی از سرطان یا لجن صفراوی نیز ممکن است رخ دهند. علامت بالینی اصلی کله‌سیستیت حاد، بروز ناگهانی درد شکمی فوقانی است که چندین ساعت طول می‌کشد. شدت درد به تدریج افزوده شده و عموماً در ناحیهٔ اپی‌گاستر و زیربغل راست متمرکز شده و به ناحیهٔ شانه‌ای، کتف و کمری راست انتشار می‌یابد. تهوع و استفراغ، بی‌اشتهایی، و تب خفیف شایع است. برخلاف درد صفراوی، درد کله‌سیستیت حاد خود به خود فروکش نمی‌کند. یافته‌های معاینهٔ فیزیکی در بیماران مبتلا به کله‌سیستیت حاد ممکن است شامل توقف تنفس هنگام لمس ربع فوقانی راست شکم (نشانهٔ مورفی)، تب، یا در موارد نادرتر، یرقان خفیف، یا کیسهٔ صفرای قابل لمس باشد.
عوارض کله‌سیستیت حاد شامل کله‌سیستیت آمفیزماتو (در دیابت، سالمندان، و افراد مبتلا به تضعیف ایمنی)، آمپیم، گانگرن، و سوراخ‌شدگی کیسهٔ صفرا می‌باشند. دهانهٔ سوراخ ایجاد شده در کیسهٔ صفرا ممکن است در داخل صفاق باز شود، یا از طریق فیستول کیسهٔ صفرا – روده‌ای به داخل روده سرباز کرده و سنگ کیسهٔ صفرا وارد روده شده و باعث انسداد روده شود (ایلئوس سنگ صفراوی). سندرم میریزی (Mirizzi syndrome) به وقوع یرقان شدید در اثر فشار خارجی روی مجرای کبدی مشترک توسط سنگ گیر کرده در مجرای کیستیک در گردن کیسهٔ صفرا گفته می‌شود.
روشهای تشخیصی که برای کله‌سیستیت حاد به کار می‌روند مشابه با درد صفرا دیده شده و تجمع مایع در اطراف کیسهٔ صفرا همراه با ضخیم شدن جدار آن و تندرنس موضعی روی کیسهٔ صفرا (نشانهٔ مورفی سونوگرافی) وجود داشته باشد، کله‌سیستیت حاد، قویاً مطرح می‌شود. دقیق‌ترین آزمون برای تأیید تشخیص بالینی کله‌سیستیت حاد، اسکن رادیونوکلئید با تزریق وریدی TC 99m – دی ایزوپروپیل ایمینواستیک اسید یا ایمینواستیک اسیدِ کبدی – صفراوی (اسکن HIDA) می‌باشد. اگر کیسهٔ صفرا پر از ایزوتوپ شد، کله‌سیستیت حاد بسیار بعید است. اما اگر مادهٔ حاجب وارد مجرای صفراوی و دوازدهه شد اما کیسهٔ صفرا رؤیت نشد، تشخیص بالینی کله‌سیستیت حاد قویاً تأیید می‌شود.
از آنجا که خطر عود کله‌سیستیت حاد بالا است، اکثر بیماران باید کله‌سیستکتومی شوند، این عمل غالباً ظرف 24 تا 48 ساعت پس از مراجعه و در موارد کمتر، 4 تا 8 هفته پس از یک حملهٔ حاد صورت می‌گیرد (شکل 3-46). برای بیمارانی که قادر به تحمل عمل جراحی نیستند می‌توان کله‌سیستوستومی (cholccystostomy) انجام داد. در مواردی که تب یا لکوسیتوز وجود دارد، معمولاً از آنتی‌بیوتیکها استفاده می‌شود. درمان انتظاری (expectant management) برای مواردی انجام می‌شود که بیماری بدون عارضه بوده و بیمار کاندید خوبی برای عمل جراحی نیست یا تشخیص قطعی نشده است.
