کم خونی یا آنمی چیست و چه انواعی دارد؟

کم خونی یک حائت فیزیکی مخصوص است که در آن مقدار هموگلوبین، با تعداد گلبول‌های قرمز فرد پایین تر از حد و مقدار طبیعی می‌شود. هموگلوبین یک بروتئین است که شامل آهن می‌باشد و در گلبول‌های قرمز خون بدن انسان وجود دارد و سبب ایجاد رنگی قرمز خون می‌شود. هموگلوبین سبب می‌شود که حمل اکسیژن برای خون امکان‌پذیر باشد. هموگلوبین در یک انسان سالم دارای یک غلظت مشخص است. مقدار متوسط آن در مردان ۱۵ گرم در دسی لیتر و در زنان 5 / 13 گرم در دسی لیتر می‌باشد. مقادیر به اندازه 5/2 یا ۳ گرم کمتر از حالت طبیعی سبب ایجاد کم خونی یا آنمی می‌شود. مقدار هموگلوبین در مردان بیشتر از زنان و در بزرگسالان نسبت به اطغال بیشتر است.

برای تشخیص آنمی، غلظت سه فاکتور در خون اندازه‌گیری می‌شود: هموگلوبین، شمارش گلبول‌های قرمز خون و هماتوکریت (حجم گلبول قرمز در صد میلی‌متر خون). درصورتی‌که مقادیر این سه فاکتور کمتر از حالت طبیعی باشد فرد دچار کم خونی است.

این بیماری ممکن است علت‌های متفاوتی داشته باشد که عمده ترین آن‌ها شامل: نقصان در تولید خون، تخریب بیش‌ازحد سلولی و از دست دادن خون به مقدار زیاد می‌باشد. آنمی‌ها دارای انواع متفاوتی هستند

۱- آنمی میکروسیت (گلبول‌های قرمز کوچک‌تر از اندازه طبیعی هستند)،

۲- آنمی ماکروسیت (گلبول ها بزرگتر از اندازه طبیعی هستند)،

3 – آنمی نر موسیت (گلبول ها دارای اندازه طبیعی هستند)،

۴- آنمی هیپوکروم سلول‌های قرمز دارای هموگلوبین کمی نسبت به حالت طبیعی هستند. آنمی که در اثر از دست دادن خون به مقدار زیاد ایجاد شود معمولاً از نوع نر موسیت است.

طول عمر متوسط گلبول‌های قرمز ۱۲۰ روز می‌باشد. در یک فرد سالم هر روز حدود ۴۵۰۰۰ گلبول قرمز در هر میکرولیتر خون از جریان خون خارج می‌شوند. و این سلول‌ها توسط سلول‌های جدید از مغز استخوآنجایگزین می‌شوند. وقتی این مقدار گلبول قرمز خارج شده از جریان خون بیشتر از مقدار جایگزین شده باشد، یا وقتی کاهش در توئید گلبول‌های قرمز ایجاد شود و یا سلول‌های جدید تولیدشده نتوانند وارد جریان خون شوند، آنمی ایجاد می‌شود.

آنمی که در اثر افزایش تخریب گلبول‌های قرمز ایجاد می‌شود آنمی همولیتیک نام دارد که ممکن است در اثر مسمومیت، نوعی مالاریا، رژیم غذایی بد، آلرژی و یا حالت‌های ارثی ایجاد شود. یک نوع رایج آنمی، آنمی فقر آهن است که اغلب در خانم‌ها دیده می‌شود و مقدار آهن سرم کاهش می‌یابد. معمولاً در اثر حاملگی، به علت این‌که مادر به فرزند خود در رحم آهن می‌رساند این آنمی ایجاد می‌شود.

برای پیشگیری از آنمی غذاهای سرشار از آهن بخورید. گوشت، ماهی، جوجه و تخم‌مرغ مقدار زیادی آهن دارند بویژه جگر، سبزی‌های دارای رنگ سبز تیره، لوبیا، نخود و عدس نیز حاوی مقداری آهنند.