خصوصیات بالینی بیماری کولیت اولستراتیو
در کولیت اولسراتیو، یک التهاب مزمن در سطح لایه مخاطی رکتوم (پروکتیت) ایجاد می‌شود که به شکل پیوسته‌ای به سمت ابتدای کولون پیشرفت می‌کند. وسعت و شدت التهاب کولون می‌تواند پیش آگهی و نحوه تظاهرات (شروع حاد یا تدریجی) را معین کند.
اکثر بیماران، ابتدا دچار اسهال، درد شکمی، اضطرار برای اجابت مزاج، خون‌ریزی از رکتوم و دفع بلغم از رکتوم می‌شوند. گاهی تظاهرات خارج روده‌ای پیش از بروز علایم روده‌ای ظاهر می‌شوند (به ادامهٔ مطلب مراجعه کنید). حدود 50-40٪ از بیماران، فقط مبتلا به پروکتیت یا پروکتوسیگموئیدیت هستند، در 40-30٪ از آنها، بیماری به سمت خم طحالی کولون پیشرفت می‌کند و در 25-20% بقیه، تمامی کولون درگیر می‌شود (پانکولیت) در حدود 15% از بیمارانی که با پروکتیت یا پروکتو سیگموئیدیت مراجعه می‌کنند، بیماری با گذشت زمان گسترش می‌یابد.
سیر بالینی تیپیک بیماری به صورت مزمن بوده و شامل حملات متناوب بیماری و سپس دوره‌های فروکشی می‌باشد. نشانه‌های بدتر شدن سیر بالینی شامل بروز درد شکمی، کم آبی، تب، و تاکی‌کاردی می‌باشد. از خصوصیات بالینی شامل تکرّر اجابت مزاج، تب، تاکی‌کاردی، و دفع خون در مدفوع و نیز آنمی و افزایش سرعت رسوب گویچه‌های قرمز (ESR) یا CRP برای ارزیابی شدت بیماری استفاده می‌شود.
عوارض مهم
مگاکولون توکسیک و سوراخ شدن روده
مگاکولون توکسیک عبارت است از اتساع مشهود رودهٔ بزرگ همراه با تب، درد شکمی، کم‌آبی، تاکی‌کاردی، و اسهال خونی که ممکن است نیاز به مداخلهٔ جراحی فوری داشته باشد. سوراخ شدگی می‌تواند در زمینهٔ مگاکولون توکسیک و یا در بیمارانی که کولیت فعال دارند (به خصوص اگر تحت درمان با کورتیکواستروئید باشند) رخ دهد.
خون‌ریزی گوارشی و کم‌خونی
اگرچه خون‌ریزی شدید (ماسیو) ناشایع است، اندیکاسیونی برای مداخلهٔ جراحی به شمار می‌رود. کم‌خونی به طور شایع و به دنبال دفع مزمن خون از ضایعات کولون و نیز سرکوب مغز استخوان ثانویه به وضعیت التهابی رخ می‌دهد.
آدنوکارسینوم کولون
خطر سرطان کولون در بیماران دچار کولیت اولسراتیو بالا می‌رود و میزان آن، متناسب با وسعت و مدت بیماری است. میزان بروز سرطان کولون پس از ۸ سال از شروع بیماری، 20-10 برابر بالاتر از افراد غیر بیمار است (به شرط آن‌که بیماری به سمت کولون سیگموئید پیشرفت کرده باشد). توصیه می‌شود، برای پیگیری سرطان هر ۲ سال یک بار بیوپسی به کمک کولونوسکوپی گرفته شود، این کار بایستی پس از ۸ تا ۱۰ سال از شروع بیماری در موارد پانکولیت، و پس از ۱۲ تا ۱۵ سال در موارد کولیت سمت چپ انجام گیرد. بعد از ۲۰ سال از شروع بیماری، بایستی بیوپسی‌ها را سالی یک بار انجام داد. پروکتیت به تنهایی، میزان خطر سرطان را بالا نمی‌برد. ظاهرا بیماران مبتلا به IBD و کلانژیت اسکلروزان اولیه، در معرض خطر بالایی برای سرطان قرار دارند و توصیه می‌شود بعد از تشخیص اولیه، هر سال تحت بیوپسی قرار گیرند. در زمان کولونوسکوپی، علاوه بر بیوپی‌های هدفمند از ضایعات مشخص، حداقل باید ۳۳ نمونهٔ تصادفی از مخاط برداشته شود. (استفاده از کرومواندوسکوپی و دیگر روش‌های تصویربرداری تقویت شده، قدرت تشخیصی ضایعات دیس‌پلاستیک را در بیماران دچار کولیت اولسراتیو افزایش می‌دهد. در بیماران دارای دیس‌پلازی مسطح درجه بالا، دیس‌پلازی چند کانونی مسطح درجه پائین، احمالاً دیس‌پلازی تک کانونی مسطح درجه پائین، و شواهدی از سرطان لورکتال، انجام کولکتومی اندیکاسیون دارد. دیس‌پلازی پولیپی شکل به طور کامل توسط پولیپکتومی برداشته می‌شود و دیس‌پلازی مسطح در جاهای دیگر کولون را نمی‌توان با کولونوسکوپی دوره‌ای تحت نظر گرفت.
