جزئیاتی از طولانی‌ترین ماه گرفتگی قرن به همراه جدول اتفاقات این پدیده در شامگاه جمعه ۵ مردادماه
بزرگ‌ترین خسوف قرن ۲۱ به مدت ۶ ساعت و ۱۴ دقیقه از فرداشب، شامگاه روز ۵ مردادماه آغاز و تا اوایل صبح روز ۶ مردادماه به طول می‌انجامد.
این ماه گرفتگی به طور کامل از ایران قابل مشاهده و رصد شدن است. ماه نزدیک به ۱۰۳ دقیقه در سایه خورشید خواهد بود و کره زمین قرمز رنگ نشان داده می‌شود.
به گزارش انجمن نجوم آماتوری ایران، این نوع خسوف از نوع «گرفت کامل» ماه و متعلق به ساروس ۱۲۹ است. ساروس ۱۲۹ دوره‌ای زمانی با چرخه‌ای حدود ۱۸ سال و ۱۱ روز و ۸ ساعت (تقریباً ۶۵۸۵ و یک سوم روز) است.
این ماه گرفتگی، سی و هشتمین گرفت ماه از ۷۱ گرفت ماه در ساروس ۱۲۹ است.
برخلاف خورشیدگرفتگی که معمولا در کشورهای محدودی قابل مشاهده است؛ طولانی‌ترین ماه‌گرفتگی قرن در همه کشورهای نیمه کره شمالی زمین از جمله قاره‌های آسیا، اروپا، امریکا و آفریقا به طور کامل قابل مشاهده است.
طولانی‌ترین و زیباترین ماه گرفتگی
این ماه گرفتگی، علاوه بر اینکه طولانی‌ترین خسوف قرن خواهد بود که بیش از ۶ ساعت طول می‌کشد و نزدیک به ۱۰۳ دقیقه ماه به طور کامل در آسمان ناپدید است؛ گفته می‌شود زیباترین خسوف قرن هم خواهد بود.
این رویداد به خاطر رنگ‌های گوناگون و متغیری که ماه در لحظه گرفتگی کامل در سطح خود دارد، بسیار برجسته و مورد توجه است؛ چرا که در زمان گرفت ماه به رنگ قرمز مایل به نارنجی است و در زمان گرفت، ماه به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای تبدیل می‌شود.
به علت آنکه خورشید منبع نقطه‌ای نور نیست و یک منبع پراکنده محسوب می‌شود، با تابیدن آن به زمین، در پشت زمین دو مخروط که یکی مخروط «بسته» (جمع شونده) سایه و دیگری مخروط «باز نیم‌سایه» است و با توجه به شکست نور خورشید در جو زمین و با عنایت به این خاصیت جو که طول موج قرمز را عبور می‌دهد، درون مخروط سایه طول موج سایه حضور داشته و هنگام ماه گرفتگی، قرمزگرایی در تیرگی سطح ماه مشاهده می‌شود.
بر اساس تقسیم‌بندی محقق فرانسوی «دانژن»، رنگ ماه در هنگام خسوف از قرمز مایل به صورتی (بسیار روشن) تا قرمز جگری (قرمز بسیار تیره) متفاوت است.
رویدادهای ماه گرفتگی ۶ ساعته
به گفته اخترشناسان این خسوف به مدت ۶ ساعت و ۱۳ دقیقه و ۴۸ ثانیه به طول می‌انجامد. در این رویداد ماه به مدت یک ساعت و ۴۲ دقیقه و ۵۷ ثانیه در سایه کامل (ماه‌گرفتگی کامل) و به مدت ۳ ساعت و ۵۴ دقیقه و ۳۲ ثانیه نیز در نیم‌سایه (ماه‌گرفتگی جزیی) قرار می‌گیرد.
این ماه گرفتگی در زمانی است که ماه گرفتگی در حالت گره نزولی است. گره نزولی دقیقا در نزدیکی مرکز سایه زمین است، به همین دلیل بیشترین مدت گرفت را در این پدیده شاهد هستیم.
نکته جالب دیگر درباره این ماه گرفتگی، رصد سیاره مریخ و بارش شهابی است. در زمان ماه گرفتگی، سیاره مریخ در نزدیکترین فاصله خود با زمین قرار می‌گیرد و می‌توان آن را در همان شامگاه روز جمعه مشاهده کرد.
مریخ در زمان ماه گرفتگی در صورت فلکی «جدی» و «قوس» قرار دارد. سیاره مریخ را می‌توان در سمت راست ماه و با چشم غیر مسلح مشاهده کرد. اخترشناسان می‌گویند در ۷ مرداد هم بارش شهابی خواهیم داشت ولی شاید در زمان ماه‌گرفتگی شامگاه ۵ مرداد که ماه در گرفت کامل قرار دارد نیز بتوان تعدادی از بارش‌های شهابی جدی را مشاهده کرد.
روش‌های رصد ماه گرفتگی
مشاهده ماه گرفتگی و خیره شدن به ماه در این رویداد هیچ خطری برای چشم انسان ندارد اما توصیه می‌شود با تجهیزاتی مانند دوربین دو چشمی و تلسکوپ این پدیده را دنبال کرد.
بهتر است در زمان گرفت نیم‌سایه و زمانی که هنوز ماه بدر در آسمان هست، با تلسکوپ به مدت زیاد به ماه نگریسته نشود. چون تلسکوپ‌ها و دوربین دوچشمی نور بیشتری را جذب می‌کنند که موجب خستگی چشم می‌شود.
گفته می‌شود با تلسکوپ می‌توان کوه‌های روی کره ماه را در این پدیده خسوف تماشا کرد. ماه گرفتگی بهترین فرصت برای علاقه‌مندان دنیای نجوم است تا اطلاعات و مشاهده نزدیکی از ماه داشته باشند.
ماه گرفتگی طولانی بعدی در این قرن، تیر ماه سال ۱۴۰۸ رخ می‌دهد که ۱۰۲ دقیقه خواهد بود. این ماه گرفتگی در سال ۱۴۰۸ در ایران قابل رویت نیست چون ماه در این زمان غروب کرده است.
