چطور وزن خود را کم کنیم و رژیم بگیریم؟

چاقی در کشورهای غربی بسیار شایع است ولی با اینحال محدود به مغرب زمین نیست و در دیگر کشورها نیز چاقی یکی از خطرات سلامتی افراد محسوب می‌شود. مطالعه‌ای که در انگلستان انجام گرفته، حاکی از آن است که ۳۶ درصد زنان طبقات پائین، بیش از ۲۰ درصد اضافه وزن دارند. بر طبق مطالعه‌ای که در سال ۱۹۷۹ میلادی در ایالات متحده انجام شد، مردان آمریکایی ۲۵ تا ۳۵ ساله بتدریج در حال سنگین‌تر شدن، هستند و احتمالا این امر در کشورهای غربی دیگر منجمله انگلستان هم صادق است. در اینجا سئوال اصلی مطرح می‌شود، این است که چاقی یعنی چه و چه کسی را باید چاق نامید؟ در ابتدا، جوا باین سئوال بسیار ساده به نظر می‌رسد ولی باید گفت که تا بحال هیچ تعریفی راجع به چاقی نشده است که مورد توافق همه محققین باشد و دانشمندان مختلف، چاقی را به صورتهای مختلفی تعریف می‌کنند. باید دانست که اگر بتوانیم تعریف خاصی برای چاقی بنمائیم، در آن موقع، صحبت مان دقیق‌تر می‌شود و به نتایج بهتری هم خواهیم رسید. در آمریکا چاقی را براساس جدول وزنی که برای آمریکائیان تهیه شده است، می‌سنجند و اگر شخصی، مقدار وزنش از ۳۰ در صد مقدار متوسط وزن نسبت به قد، بیشتر باشد چاق محسوب می‌شود، گروه دیگر از محققین معیارهای طول قدر و جنسیت را ملاک قرار می‌دهند ولی این روش تعداد چاقها را کمتر از تعداد واقعی ارزیابی می‌کند. روش جالب دیگری که برای تعریف چاقی پیشنهاد شده این است که اگر شخصی مقدار وزنش بر حسب کیلوگرم تقسیم بر سطح بدنش بر حس متر مربع از عدد ۲۵ بزرگتر باشد، وی چاق محسوب می‌شود.

چرا چاق می‌شویم؟

افزایش وزن هنگامی بوجود می‌آید که میزان دریافت انرژی بیش از حد لزوم باشد. در شخصی که غذای زیادی می‌خورد ولی فعالیت کمی دارد، چاق شدن امری بدیهی است. البته پاسخ افراد به غذا خوردن بیش از حد، باهم فرق دارد و میزان چاقی در آنها هم متفاوت است. علت این پدیده، هنوز شناخته نشده است ولی نکته اساسی این است که توازن بین دریافت انرژی و مصرف آن، مهمترین علت برای ثابت نگاه‌داشتن وزن در حد معین است. ممکن است شخصی به علت اضطراب زیاد غذا بخورد و چاق شود و یا اینکه فعالیت بدنی نداشته باشد و چاق گردد.

چرا می‌خواهیم وزن خود را کم کنیم؟

جواب این سئوال در افراد مختلف، باهم فرق دارد. گاهی علت، وجود یک بیماری است که در شخص چاق سبب آزار بیشتر وی می‌شود مثلا کسی که بیماری عروقی قلب دارد، با افزایش وزن دچار حمله‌های قلبی می‌گردد. بدیهی است این شخص مایل است وزن خود را کاهش دهد. شخص دیگر ممکن است دچار آرترزو مفصل زانو باشد، اگر این شخص چاق باشد به خاطر درد شدید مفصل زانو به پزشک مراجعه می‌کند و معلوم است که کم کردن وزن در این بیمار، کمک موثری در بهبود درد وی می‌کند. علت دیگر تمایل به کاهش وزن، مسئله زیبایی است.

رژیم غذایی

بیشتر رژیم‌های غذائی که به منظور کاهش وزن استفاده می‌شوند، حاوی ۱۰۰۰کیلو کالری “کالری بزرگ”انرژی هستند. برای محاسبه میزان کالری غذاها، جداول متعددی در کتابهای مختلف وجود دارد که می‌توانید با استفاده از آنها، کالری غذای خود را به ۱۰۰۰ کیلو کالری تقلیل دهید، میزان کسب موفقیت در کاهش وزن، بیشتر به مقدار کالری تقلیل یافته بستگی دارد تا به ترکیب غذا. میزان کالری مصرفی توصیه شده برای یک مرد بالغ که کار سبک انجام می‌دهد،۲۷۵۰ کیلو کالری است و این رقم برای یک زن بالغ بر ۲۲۵۰ کیلو کالری می‌باشد. بنابراین با مقایسه این ارقام معلوم می‌شود که میزان ۱۰۰۰ کیلو کالری برای کاهش وزن. چقدر کمتر از میزان طبیعی است.

بسیاری از کسانی که از افزایش وزن شکایت دارند ممکن است یک اختلال طبی هم داشته باشند که سبب می‌گردد فعالیت آنها کاهش یابد. این افراد به انرژی کمی محتاجند. مثلا شخصی که یک بیماری ریوی دارد و نمی‌تواند راه برود، اگر این شخص غذایی با ۱۰۰۰ کیلوکالری مصرف کند، ممکن است بسیار آهسته وزنش کم شود زیرا به علت محدودیت فعالیت انرژی موردنیاز وی بسیار کمتر از یک فرد طبیعی است. برای محدود کردن کالری غذاهای روزانه به ۱۰۰۰کیلو کالری، راههای مختلفی وجود دارد. یک رژیم متوازن را می‌توان به سادگی با کاهش میزان مصرف چربیهای اشباع و کربوهیدرات به دست آورد. اصول مهم رژیم این است که غذای رژیم باید خوشمزه باشد، راحت و قابل‌ قبول باشد به طوری که با شرایط کار و زندگی شخص منطبق باشد.

تشویق به تغییر دادن روش غذا خوردن و افزایش فعالیت روزانه و ورزش از روش‌های موثر مبارزه با چاقی است. خانمهای خانه داری که از چاقی خود شاکیند، ممکن است متوجه نباشند که به هنگام انجام کارهای روزانه مرتبا به غذاهای پرکالری ناخنکی می‌زنند.

مسئله مهم دیگر این است که پس از کاهش دادن وزن، آنرا درحد مطلوب نگاه داریم اینکار تا زمانی که عادتهای غذا خوردن اصلاح نشود، قابل دست یافتن نیست، به همین دلیل بسیاری از افرادی که توانسته‌اند وزن خود را کاهش دهند در دراز مدت دوباره چاق شده‌اند، در اینجا مجددا”بر روی ورزش کردن تاکید می‌کنیم که اثر مفید قابل توجهی در کاهش وزن دارد. از روش‌های دیگر، تغییر عادتها و رفتارهاست، مثلا می‌توان غذا را آهسته‌تر خورد یا درجای رسمی‌تری غذا صرف نمود. البته این روش در دراز مدت، چندان علل هورمونی چاقی، بسیار غیر شایع هستند. بنابراین تازمانی که بیماری غددی یک شخص چاق محرز نشود، نمی‌توان از هورمون درمانی استفاده کرد.

برای درمان چاقی، از داروهای ضد اشتها هم استفاده می‌شود، البته راجع به استفاده از این داروها هنوز توافق کلی وجود ندارد زیرا پس از قطع دارو، دوباره شخص چاق می‌شود. هیچ داروی بی‌اشتها کننده‌ای جای کاهش غذای روزانه و یا تغییر رفتارهای اشتهاآمیز تغذیه‌ای را نمی‌توان بگیرد.

هرگاه تمام روش‌های طبی در درمان چاقی موثر نباشد و چاقی هم عوارض جدی داشته باشد، از عمل جراحی استفاده می‌شود که روش‌های گوناگونی دارد. بیشتر جراحان تا زمانی که وزن بیمار بیش از ۲ برابر وزن طبیعی اش نباشد، دست به عمل جراحی نمی زنند. در جراحی می‌توان اندازه معده را کاهش داد تا شخص بتواند فقط غذای کمی بخورد روش دیگر قطع عصب حرکتی معده است تا تخلیه آنرا به تعویق اندازد البته این روش اشکالاتی هم دارد. روش‌های دیگر ارتباط دادن ۲ قسمت روده به یکدیگر و با معده و روده است بالاخره روش آخر، سیم‌کشی فک است! یعنی دهان را طوری ثابت می‌کنند که شخص قادر نباشد غذاهای جامد بخورد. بیماران بسیار کمی از این روش استقبال می‌کنند و با اینکه برای مدت کافی قادر به تحمل آن هستند. پس از برداشتن این وسیله هم، بازگشت به وزن اول شایع است.