تاریخچه شکافتن جمجمه – چرا آدم‌ها در زمان باستان این کار را می‌کردند؟

29

شکافتن جمجمه شاید قدیمی‌ترین نوع جراحی اعصاب باشد. معادل لاتین شکافتن جمجمه Trepanation یا trephination است که از کلمه یونانی trypanon به معنی باز کردن منفذ، مشتق می‌شود. در اصطلاح پزشکی، به باز کردن جمجمه، کرانیوتومی گفته می‌شود. سابقه این کار به ماقبل تاریخ می‌رسد.

قدیمی‌ترین شواهد باز کردن جمجمه در یک گورستان مردم دوران عصر حجر متعلق به 7 هزار سال پیش در انسیشیم فرانسه Ensisheim یافت شده است. در مصر باستان،‌ هند، چین، روم، یونان و اینکاها هم باز کردن جمجمه صورت می‌گرفته است. شهر سوخته ایران در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و نشانه‌های تمدن در 4 دوره بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد مسیح در آن یافت شده است، در این شهر هم جمجمه‌هایی دارای حفرات ایجاد شده به وسیله انسان یافت شده است.

اندازه حفره‌هایی که در جمجمه‌های پیدا شده در اروپا یافت‌شده‌اند، از چند سانیتمتر تا ابعادی به اندازه نصف کل جمجمه متغیر بوده است. بیشتر این سوراخ‌ها در استخوان آهیانه انجام می‌شده است و به میزان کمتری در استخوان‌های پس سری و پیشانی صورت می‌گرفته است، ولی به ندرت در استخوان گیجگاهی انجام می‌شده است.

بررسی جمجمه‌های قدیمی‌تر نشان می‌دهد که در ابتدا برای ایجاد حفره در جمجمه با استفاده از سنگ‌های تیز چخماخ یا آتشفشانی، جمجمه آنقدر خراشانده می‌شد که حفره‌ای در آن ایجاد شود ولی بعدها تکنیک‌های مته‌کاری اولیه به وسیله آدمیان ابداع شدند، به این ترتیب سوراخ گرد منظمی ایجاد می‌شد و بعد تکه سوراخ شده جمجمه برداشته می‌شد.

اما چرا مردمان باستان جمجمه‌ها را سوراخ می‌کردند؟ انسان‌های باستان دریافته بودند که مغز با رفتار انسان ارتباط دارد. بعضی از مردم‌شناسان عقیده دارند که سوراخ کردن جمجمه قسمتی از مراسم قبیله‌ای یا خرافی بوده است. اما برخی از محققان دیگر باور دارند که این کار با هدف درمان بیماری‌هایی مثل سردرد، تشنج، هیدروسفالی و اختلالات مغزی صورت می‌گرفت. انسان‌های باستان تصور می‌کردند که با شکافتن جمجمه راهی برای خروج ارواح و شیاطین خبیث باز می‌کنند.

گرچه دلایل و وسایلی که برای باز کردن جمجمه استفاده می‌شد، در زمان‌ها و فرهنگ‌های مختلف متفاوت بود، اما نتیجه یکسان بود، سوراخی در جمجمه یک
فرد هوشیار بیهوش‌نشده ایجاد می‌شد.

البته شواهدی هم از باز کردن جمجمه در دوران باستان برای مقاصد درمانی از جمله جا انداختن استخوان جمجمه فرو رفته در نتیجه سوانح وجود دارد.

اما اگر تصور می‌کنید، امروزه شکافتن جمجمه دیگر در جایی به جز اتاق‌های عمل و به وسیله پزشکان جراح مغز و اعصاب انجام نمی‌شود، سخت در اشتباه هستید!

«سوراخی در سر»  A Hole in the Head عنوان مستندی است  که سال 1998 تهیه شده است. تصور می‌کنم این مستند از شبکه چهارم سیمای ایران البته با مقداری حذف برای کم کردن صحنه‌های هراس‌انگیز مستند، پخش شده است.

قسمت کوتاهی از این مستند را می‌توانید در اینجا ببینید که البته اخطار اکید می‌کنم که این کار را نکنید!

این مستند به بررسی اعمال شکافتن جمجمه درمانگرهای سنتی قوم Kisi می‌پردازد. «کیسی‌»‌ها در جنوب تانزانیا و شمال مالاوی زندگی می‌کنند و جمعتیشان چند سال قبل در حدود 18 هزار نفر تخمین زده می‌شد. در این مستند نشان داده می‌شود که چگونه بدون بیهوشی و تنها با القائات روان‌تنی عمل شکافتن جمجمه در عرض سه ساعت و نیم انجام می‌شود!

درمانگر ابزارهایش را برای درمان آماده می‌کند:

و شکافتن جمجمه را با برش پوست سر آغاز می‌کند:

اما فقط آفریقایی‌ها نیستند که امروزه شکافتن جمجمه را به مقاصد غیر پزشکی انجام می‌دهند. بارت هیوز Bart Hughes یک مرد هلندی بود که چندین سال در
امستردام مشغول فراگرفتن پزشکی بود، اما به خاطر اعتیاد به ماری جوانا و
LSD و همچنین افکار و نظریات عجیب و غریبش هیچگاه مدرکی دریافت نکرد. او در سال 1962 نظریه عجیبی داد  که بر مبنای آن بسته شدن ملاج‌های انسان، قوه خلاقیت و انرژی‌اش را کاهش می دهد. در سال 1965 او با بیهوشی موضعی ، یک مته الکتریکی و چاقوی جراحی، جمجمه خودش را سوراخ کرد! متعاقب این کار او دستگیر شد و برای مدتی به بیمارستان روانپزشکی فرستاده شد.

اما در کمال تعجب او پیروانی هم برای خود پیدا کرده است که یکی از مشهورترین آنها پیتر هالورسن بوده است، کسی که در سال 1997 «گروه بین‌المللی مدافعان شکافتن جمجمه» را تأسیس کرد، انجمنی که وب سایتی هم دارد!هالورسن در سال 1972 سوراخی در جمجمه خودش ایجاد کرد.

و دست آخر باید بنویسم که تصور نکنید اعتقاد به درمان‌هایی جادویی و اعتقاداتی از این دست، فقط به آفریقا و یا شیزوفرن‌های اروپایی منحصر می‌شود. در همین ایران خودمان هر پزشکی با سابقه چند سال طبابت می‌تواند خاطراتی زیادی از خوددرمانی‌ها و اعتقادات عجیب و غریب مردم برایتان تعریف کند، اعتقادات و رفتارهایی که گرچه به شدت جمجمه‌شکاف‌ها نیستند ولی نشان‌دهنده حضور اعتقادات بیش بها داده شده در ایران و بی‌پناهی اطلاعاتی مردم هستند. جالب اینجاست که درصدی از این خاطرات متعلق به مردم تحصیل‌کرده جامعه است!

منبع: ویکی‌پدیا، scienceblogs


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

داستان پسر دو سر بنگال، آن هم به صورتی تقریبا دیده نشده!

در ماه مه 1783، در روستای کوچکی به نام Mundul Gaut، در بنگال هند، یک کودک عجیب به دنیا آمد. او دو سر داشت.مامایی که به زایمان کمک می کرد از ظاهر کودک چنان وحشت زده شد که سعی کرد با انداختن او به داخل آتش این هیولا را بکشد. خوشبختانه…

عکس‌های جالبی از ساخت و سازها و اقدامات معماری نافرجام

مجموعه زیر به ظاهر مفرح یا حتی خنده‌دار است اما هر یک گویای نبود نقشه، مغز طراح یا ذهنی است که به صورت ساده کار را در ذهن شبیه‌‌سازی کند.مشابه این جمله مشهور را که عیب برنامه، در حین انجام آن بیرون می‌آید را در عمرمان زیاد شنیده‌ایم و…

چرا بسیاری از ساختمان‌های تاریخی در بریتانیا دارای پنجره‌های آجرکوبی شده هستند؟

زمانی در بریتانیای کبیر داشتن پنجره در خانه‌ها و ساختمان‌ها بسیار گران از آب درمی‌آمد! چرا؟!چون در سال ۱۶۹۶ با وضع مالیات بر پنجره که بسیار در جامعه منفور بود، وضعیت تغییر کرد. در این زمان مالیات بر صاحبان املاک را بر اساس تعداد…

در مورد این عکس‌ها فقط می‌توانیم بگوییم چیزها به نحو عجیب یا خنده‌داری، سر جای خودشان نیستند!

ما در طول زندگی آدم زیاد دیده‌ایم که سر جای خود نبوده، اما در مورد اشیا، گاهی نبودن آنها در سر جای خودشان یا کاربرد بدیع آنها برای خودش یک طنز و شگفتی می‌شود، در این سری عکس‌های می‌خواهیم تعدادی از این موارد را با هم مرور کنیم:راهی…

با این تصاویر کارت پستال خیلی قدیمی در دهه ۱۹۰۰ آمریکایی‌ها، تصور خود از ۱۰۰ سال بعد را نشان داده…

مجموعه‌ای جذاب از کارت پستال‌های عجیب و غریب و در عین حال جذاب از استیون آر. شوک، دیدگاه‌هایی را ارائه می‌دهد که در دهه ۱۹۰۰ تصور شده است و نشان می‌دهند که چگونه شهر‌ها، شهرک‌ها و دهکده‌ها در سراسر ایالات متحده ممکن است طی ۱۰۰ سال آینده…

تجدید خاطره‌ای با وبلاگستان – اسکرین شات‌هایی از برخی از وبلاگ‌های قدیمی خوب

شبکه‌های اجتماعی وبلاگ‌ها را فرونرخیتند. دلایل فروریختن آنها بسیار بیشتر از محبوب شدن شبکه‌های اجتماعی بود:1- بسته شدن ابزارهای رایگان‌های وبلاگ‌نویسی2- نوع نوشتن وبلاگ‌نویس‌ها که هم بسیار انرژی‌بر و وقت‌گیر بود و هم به خاطر…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /
29 نظرات
  1. م می گوید

    سلام
    من فکرمیکنم شکافتن جمجمه در گذشته بجز خرافات نمی تواند دلیل دیگری داشته باشد چون در آن زمانها مردم بخاطر بیماریهای بسیار ساده که امروز درمانشان پیش پا افتاده است از بین میرفتند و علم حتی به درجه ای نرسیده بود که اینگونه بیماریها را درمان کند چه رسد به آنکه بتوانند جراحی آن هم روی مغز انجام دهند .درهرحال مقاله بسیار جالب و بدیعی بود.ممنون.

  2. میلاد می گوید

    اینا نمیمیرن ؟؟ بدون ضد عفونی ؟ ( فکر کنم این برنامه رو دیدم )
    راستی رقیب مک بوک ایر اومد !
    من یه پست دادم .

  3. karlo می گوید

    thanks Doc,

    again a nice topic.

  4. وحید می گوید

    سینوهه هم بارها به سوراخ کردن جمجمه فراعنه برای خروج ارواح شیطانی اشاره کرده بود که اغلب به مرگ منتهی می‌شد.

  5. mehdi می گوید

    man migam ina khoda rahmeshon mikone nemimiran .

  6. محمد می گوید

    با سلام دوروز است که google readerوقتی وارد http://www.google.com/reader/view/می شوم صفحه ظاهر میشودولی سفید است ومطالب ظاهر نمی شوند لطفا راهنمایی فرمایید متشکرم

  7. zohreh می گوید

    یه دلیل دیگه برای شکافتن جمجمه کباب کردن اونه (مثل فیلم سکوت بره ها)

  8. www.SorenPhoto.com می گوید

    ممنون از اطلاع رسانیتون . منم این سوال برام پیش اومده بود….
    ———-
    http://www.SorenPhoto.com
    اولین و بهترین وب سایت عکس ایرانیان

  9. من فرزاد هستم.6 واحد دندان پزشکی در تابستان 86 در پاسگاه یزد پاس کردم!!!

  10. یاسین می گوید

    بعضی از این پیشینیان فقط با هدف خارج شاختن ارواح و شیاطین و بخار های سمی این کار را می کردند، ولیکن اعتقاد برخی پزشکان، منجمله سینوهه پزشک فرعون(سرشکاف)، بر این بوده که بعد از باز کردن جمجمه و بررسی آن باید آن را بست.

    سینوحه شرح می دهد که برای بیمارانی که هیچ راه چاره ای باقی نمی ماند از روش شکافتن سر استفاده می کردند، به صورت که گوشت دور جمجمه را می بریند و استخان قسمتی از آنرا که به شکل دایره بوده خارج می ساختند و بعد از پایان معالجه از استخوان خارج شده قالبی از جنس فلز می ساختند و بجای استخان قرار می دادند.

    سینوهه می گوید کسی که به این مرحله رسیده، بعد از عمل سر شکافی، چنانچه بمیرد، کسی پزشک را مسئول نمی داند. چون اگر بیمار با این روش معالجه نمی شد، امیدی هم به زندگی اش نبود.

    غالب این افراد بعد از سر شکافی می مردند و چنانچه زنده می ماندند، عمر درازی نداشتند. خوش شانس ترین ها تنها چند ماه زندگی می کردند و …………

    1. ظ می گوید

      سلام:دوست عزیزی که به سینوهه ارجاع دادن باید بگم اگه ایشون اندکی دراین باره تحقیق کنن متوجه میشن که تمام نسخ سینوهه جعلی هستن وامروزه هم افرادی مثل من که دانشجو ومحقق تاریخ هستم وهم اساتیدمون حتی درمورد وجود خارجی داشتن شخصی به نام
      سینوهه تردید دارن

  11. سعید می گوید

    مثل میلاد، همیشه سوال برام بوده که اینا نمیمیرن؟ و اگه میمردن پس چرا باز به این کار ادامه میدادن؟ پس حتما نتیجه مثبت هم میگرفتن.
    پاسخ: غرض درمان نبود! جواب اون سؤالتون هم آری است.

  12. نغمه می گوید

    سلام
    این مقاله هم مثل بقیه نوشته هاتون بسیار جالب بود.همه به سینوهه اشاره کردن.تو مصر و در زمان فراعنه این عمل بسیار رایج بوده حتی بعضی ها برای فرار از سردرد های مزمن آرزوی انجام چنین عملی را داشتندواما همه توانایی پرداخت هزینه های آنرا نداشتند.این عمل در دربار بسیار انجام میشد.عقیده داشتند با اینکار بخارات موذی از سر خارج میشود.
    حتی همسر سوگلی و محبوب یکی از مقتدر ترین فراعنه نیز این عملو انجام داد که او نیز به خیل عظیم جان باختگان عمل پیوست.

  13. کمانگیر می گوید

    مثل همیشه عالی بود.

  14. میلاد سنایی می گوید

    با سلام, من فکر می کنم این کار روشی باستانی بوده برای باز کردن و فعال سازی چشم سوم(چاکرای ششم) ابن روش در تبت و قبایل آفریقایی انجام می شده و در اون یک میله که نوکش تو خالی و دندانه دار بوده رو روی محل چاکرای ششم فرد میچرخوندن تا استخوان سوراخ بشه و بعد از انجام مراحل بعدی و مدتی استراحت های ویژه, چشم سوم فرد باز و فعال می شد. البته شکافتن نقاط دیگر جمجمه مطمئنا به این منظور نبوده.

  15. Mehrzad می گوید

    اولین بار تو کتاب سینوهه با این موضوع آشنا شدم. خیلی جالب بود که یه نفر مخصوص تو قصر داشتن که فقط جمجمه فراعنه بدبخت رو مش شکافت چون اغلب بعد از این کار غزل خداحافظی رو می خوندن.
    جالب بود
    🙂

  16. علیرضا .d می گوید

    thanks ko

  17. diamond می گوید

    بالاخره
    الان شکافتن جمجمه ..
    اما تو قدیم درسته که درست نبود! آما …
    جواب و حال کردین

  18. diamond می گوید

    شاید در بعضی موارد خرافاتی بوده باشه و لی احتمال اینکه در ابتدا به دلیل درمان بوده باشه بیشتره

    دکتر نمی خوای آپ کنی
    چرا مطالب پزشکی کمه ؟!!!!

  19. diamond می گوید

    u …. nakone hamon…..doki khodemoni?!!!
    kodom daneshgah hastin??

  20. نرم افزار می گوید

    شاید یک روشی مثل حجامت بوده که الان هم کاربرد داره ولی زیاد نیست ولی به جای خون چیز دیگه ای ازش خارج می شده چون مصری های قدیم از نظر خیلی از علوم پیشرفته بودند ضمنا اگه می ذاشتن ؛ یانگوم چند قسمت دیگه علاوه بر سزارین ؛ یا همون رستمینه این عملیات جراحی مغز را هم اختراع می کرد.

  21. نسترن می گوید

    خیلی جالب بود.من هم در کتاب سینوهه این مطلب رو دیده بودم.
    ممنون

  22. بهمن می گوید

    کتاب سینوهه با این که تخیلی است و یک رمان‌نویس به تازگی آنرا نوشته و شاید 10% از آن هم در پاپیروسهای اصلی نباشد، اما همین اندازه که دربارۀ جراحی مغز بارها تاکید می‌کند، بنظر می‌سد که در مصر باستان یک کارهایی در این زمینه می‌کرده‌اند اما نمی‌دانستند که چگونه و برای همین است که بیمارانشان می‌مردند. بیش از 1000 سال کهنتر از مصر باستان ما جراحی مغز را در ایران در شهر سوخته سیستان داشته‌ایم که برای درمان بیماری هیدروسفالی جمجمۀ دختر 16 ساله‌ای را باز شکافته و دوباره بسته‌اند و او درمان شده و حتی جمجمه‌اش ترمیم شده است. این ترمیم کاسۀ سر نشان می‌دهد که بیمار پس از عمل جراحی برای مدتها زنده مانده است.

    سند باستان‌شناسی این موضوع در شهر سوخته یافت شده است اما هنوز در آثار باستانی مصر باستان چیزی شبیه به این را نیافته‌اند. بنظر می‌رسد رمان‌نویس سینوهه بر پایۀ اطلاعات امروزی کتاب سینوهه را نوشته باشد نه بر پایۀ آن 10% پاپیروس.

  23. سعيد می گوید

    بوعلی سینا هم چند بار این کار را کرد از زمانیکه سیب بر زمین افتاد و الکتریسیته را کشف کرد . در هر صورت چیزی که بدیهی است پرورش ماهی بهتر از علم است و ما ایرانیان در پاسا‍ژ ایرانیان (ولی عصر ) 22 بهمن گرد هم می آییم تا گرم شویم

  24. شهرام می گوید

    سلام
    من هم کتاب سینوهه رو خوندم فکر میکنم بیشتر یک رمان باشه تا واقعیت
    برای سرگرمی خوبه

  25. بهاران می گوید

    اطلاعات مفیدی در باره تاریخچه این عمل دادین، بهتر بود مشخص می شد که این عمل آیا عواقب فیزیکی و پزشکی داره؟ یا خیر

  26. محمد اسکندری می گوید

    بهترین روش برای بدست آوردن حقیقت یک مطلب، تحقیق علمی در آن است،بنابراین بدون دلیل مطلبی را رد نکنیدهمانگونه که نباید بدون دلیل مطلبی را پذیرفت.پس بدون استناد به دلایل علمی وتحقیقی ابراز عقیده ننمایید.با تشکر

  27. حسن می گوید

    من پس از سالها از انتشار این مطلب در وبلاگ شما درام اون رو میخونم. در واقع دنبال اسم انگلیسی اون فیلم میگشتم که اینجا پیداش کردم که بذارم دانلود شه. این مطلب رو عینا یه جای دیگه دیدم اما با توجه به تاریخ انتشار شما نویسنده اصلی هستین و اونجا بدون اشاره به نام شما منتشر شده.
    در هر صورت عمل جراحی مغز بدون بیهوشی برای بار اول شوکه کننده س اما این واقعیت که عصب حسی به اون معنا که در جاها دیگه بدن هست در داخل مغز نیست باعث میشه که مفهوم دردی که ما انتظار داریم اصلا اونجا رخ نده یا در مقیاس بسیار ناچیز باشه.
    باید به این مسئله توجه کنیم که درد خود مفهومی مبتنی بر یادگیری و فرهنگ میباشد و تنها مسئله اینجا بهداشتی نبودن محیط میباشد که با توجه به درصد کم موفقیت در این عملها و توجه به این نکته که بدن افرادی که مورد جراحی قرار میگیرند تا حد زیادی ایمن شده در مقابل باکتریها و میکربهای ان ناحیه میباشد مسئله عجیبی به نظر من باقی نمیماند.
    شاد باشید

  28. گیسو دانش می گوید

    توی کتاب سینوهه هم از شکافتن جمجمه گفته شده حتی توسط پزشکان اعظم فرعون که برای درمان تشنج بیشتر استفاده میشده و من فکر نمیکنم یه اعتقاد خرافی باشه همونطور که خیلی از علوم گذشته پیشرفته تر از امروز هس به نظرم اینکار کاملا هوشمندانه بوده

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5