گاهی «خرد» با «جمع» نیست!

اینترنت دوران وب 2.0، روز به روز بیشتر خصوصیات یک جامعه واقعی انسانی را پیدا می‌کند. وب 2.0 طیفی از تعاریف را شامل می‌شود و به سختی می‌توان آن را در چند جمله تعریف کرد، اما شالوده اصلی این نسخه وب، چیزی نیست جز مشارکت عمومی کاربران.

این مشارکت جمعی اشکال مختلفی دارد. سایت‌های لینک‌پراکنی جمعی social bookming و در صدر آنها سایت دیگ، یکی از شاخص‌ترین جلوه‌های وب 2.0 هستند.

در سایت دیگ و سایت‌های مشابه آن، کاربران معمولی اینترنت هستند که ارزش و میزان جالب بودن هر نوشته و خبر را تعیین می‌کنند. آنها با رأی‌های کلیکی خود، می‌توانند صفحه‌ای مهجور و کم‌اهمیت را به یکی از پویاترین و پربازدیدشونده‌ترین صفحات تبدیل کنند.

اگر اینترنت را مدلی دقیق از جامعه انسانی بدانیم، آنگاه می‌توانیم، ظهور دیگ و سایت‌های مشابه را به پیدایش دموکراسی در تمدن‌های بشری، تشبیه کنیم.

وقتی در مورد ویکی‌پدیا و دیگ صحبت می‌شود، به کرات از اصطلاحی به نام «خرد جمعی» یا The Wisdom of Crowds استفاده می‌شود، بله! «همه چیز را همگان دانند» و چقدر آدم به هیجان می‌آید وقتی سیستمی الکترونیک برای دستیابی به این دانش جمعی و ابزاری برای پردازش گروهی اطلاعات را در دنیای اینترنت می‌بیند.

اما جالب اینجاست که «خرد جمعی» در اینترنت -این مدل «دقیق» جامعه انسانی- با همان چالش‌هایی روبرو است که خرد جمعی در دنیای واقعی! بسیاری معتقدند که تصمیمات جمعی، همیشه نمی‌توانند درست یا بهترین گزینه ممکن باشند.

یک روزنامه‌نگار آمریکایی به نام James Surowiecki که در روزنامه نیویورک تایمز ستون ثابتی درباره تجارت و افتصاد دارد، کتاب جالبی دارد درباره خرد جمعی و نقش آن در شکل‌دهی به اقتصاد ، جوامع و ملت‌ها نوشته است. او در کتاب خود نوشته است که یک جامعه وقتی می‌تواند تصمیمات خردمندانه جمعی بگیرد که 4 عنصر اصلی وجود داشته باشد:

1- تنوع نظر وجود داشته باشد: تنوع نظر هم محتاج دسترسی آزاد به اطلاعات است.

2- استقلال تصمیم‌گیری: تصمیم هر فرد نباید تحت تأثیر افراد دور و برش قرار بگیرد تا منجر به «رفتار رمه‌ای» Herd behavior نشود.

3- نامتمرکزسازی

4- روش‌های خوب برای جمع آوری نظرات

وبلاگ Read/WriteWeb که تحلیل‌های عمیقی از وب دارد در مقاله‌ای به همین موضع پرداخته است. «جاش کاتن» نویسنده این مقاله در مورد خرد جمعی و سایت دیگ‌گونه نوشته است که:

1- محدودیت‌ها و قوانینی برای خرد جمعی باید وضع شود.
2- هر تصمیمی را نمی‌توان به صورت دموکراتیک گرفت: گاهی نظرات یک فرد و یا یک گروه آگاه، به مراتب از تصمیمات جمعی بهتر هستند.
3- توده‌ها باید استقلال و هویت فردی خود را حفظ کنند.
4- جمع‌ها در نظر دادن و پردازش اطلاعات به مراتب بهتر از ایجاد محتوا عمل می‌کنند.

بنابراین اگر می‌بینیم که کیفیت صفحات اول دیگ و یا بالاترین خودمان پایین است، اگر مشاهده می‌کنیم که گروه‌های صاحب نظر در بعضی مسائل مثل آی‌تی یا فرهنگ و ادب، سایت‌های لینک‌پراکنی اختصاصی به وجود می‌آورند و سایت‌های لینک‌پراکنی عمومی را بیشتر سرگرم‌کننده می‌دانند تا دانش‌افزا و اگر در جوامع انسانی، گاه مصداقی برای «همه چیز را همگان دانند» پیدا نمی‌کنیم، چرایی آن را باید در همین مطلب جستجو کنیم.