ماسک توخالی: توهم بینایی که فقط اسیکزوفرنها را فریب نمیدهد!
آیا تا به حال از این واقعیت آگاه بودید که آنچه را که تصور میکنید میبینید، ممکن است دقیقا آن چیزی نباشد که واقعا وجود دارد! آیا میدانستید که مناطقی در مغز شما وجود دارد که پیامهای عصبی بینایی را مورد پردازش قرار میدهند و حاصل کار این مناطق ممکن است تصویری ذهنی در مغز شما ایجاد کنند که تفاوت قابل ملاحظهای با پیامهای خام عصبی دارند؟
شاید تا به حال در کتابهای و صفحات اینترنتی به توهمات بینایی جالبی برخورده باشید و با این واقعیت آشنا شده باشید.
یک مثال ساده:
>———————————–<
<———————————–>
خط بالایی مقداری بلندتر از خط پایینی به نظر میرسد، در صورتی که هر دو خط طول یکسانی دارند!
در مورد خطاهای بینایی میشود، انواع و اقسام مثالها را آورد، اما در این پست میخواهم در مورد خطای حسیای بنویسم که افراد سالم را درگیر میکند و بیماران مبتلا به روانگسیختگی یا اسکیزوفرنی را نه!
یک توهم یا خطای حسی مشهور، توهم ماسک توخالی نام دارد. در این توهم، قسمت داخلی مقعر یک ماسک صورت به بینندهها نشان داده میشود ولی در کمال تعجب تصویرسازی ذهنی از این تصویر چیز دیگری از آب درمیآید و بینندهها تصور میکنند که قسمت بیرونی یا محدب ماسک به آنها نشان داده شده است!
ولی یک ذهن اسکیزوفرن، چنین پردازشی را تصویر انجام نمیدهد و همان چیزی را درک میکند که میبیند و در این مورد خاص، برخلاف افراد سالم درک صحیحتری نسبت به واقعیت دارد!!
بیماری اسکیزوفرنی را میتوان مختصر و مفید به صورت جدا شدن و گسیختگی تفکرات یک فرد از واقعیت تعریف کرد. این بیماری با هذیانها و توهمات و تفکرات غیرمنطقی که با توضیح و استدلال اصلاح نمیشوند، مشخص میشود.
در توهم ماسک توخالی شدت، شدت توهم به اندازهای قوی است که حتی وقتی در موردش آگاه هم میشویم، نمیتوانیم تصویر واقعی را درک کنیم. مثل این میماند که ذهن ما ماسک را در دست گرفته و آن را برگردانده است.
توصیه میکنم حتما این ویدئوی کوتاه جالب را در یوتیوب ببینید، تا عملا این خطای حسی جالب را آزمایش کرده باشید. این ویدئوی کوتاه بیش از یک میلیون و دویست هزار بار تا به حال تماشا شده است!
اما نکته جالب این است که مشابه این توهم در مورد اشیای دیگر به وجود نمیآید، یعنی اگر ذهن ما سطح مقعر اشیایی دیگر را محدبسازی ذهنی نمیکند. بسیاری از دانشمندان علوم اعصاب بر این باورند که در مغز مناطق مخصوص پردازش چهره وجود دارد و اگر این مناطق آسیب ببینند با وجود سالم ماندن خاطرات و اعمال دیداری دیگر، فرد بیمار از تشخیص چهرهها عاجز میشود.
دو دانشمند دانشگاه لندن به نامهای دیما و جاناتان رویزر تصمیم گرفتند که عملا این مسئله را مورد بررسی قرار دهند که چرا اسکیزوفرنها در این مورد خاص کلک نمیخورند! آنها 13 بیمار اسکیزوفرن و 16 شخص سالم را پای دستگاه MRI عملکردی یا fMRI نشاندند و بعد تصاویر سهبعدی از چهرههای محدب و قعر را به آنها نشان دادند. همان طور که انتظار میرفت همه اسکیزوفرنها گفتند که چهرههای مقعر دیدهاند، در جالی که افراد سالم گفتند که چهرههای محدب مشاهده کردهاند.
این دو دانشمند، سپس اطلاعات MRI عملکردی را تحلیل کردند. آنها در این تحلیل از شیوه جدید استفاده کردند که می توانست نشان بدهد کدام مناطق مغز در حین انجام یک عمل خاص درگیر میشود. یافته آنها جالب بود:
وقتی به افراد سالم، تصاویری از چهرههای مقعر نشان داده میشود، ارتباطات عصبی بین قشر پیشانی-گیجگاهی مغز و قسمتی از قشر پس سری مغز که مسئول حس پیامهای دیداری است شکل میگیرد. اما در اسکیزوفرنها چنین ارتباطات عصبی مشاهده نمیشود.
البته اسکیزوفرنها تنها کسانی نیستند که چهرهها را به صورت مقعر درک میکنند، افراد مست و یا تحت تأثیر داروهای خاص هم ممکن است، چهرههای مقعر را مقعر ببینند.
fekr konam ye mokammele khob bara in post alave bar kholaseii dar morede IT cortex, paperhaie Earl Miller dar labe khodesh dar MIT dar morede top-down control va PFC hast. agar alaghe darid,man oonio ke akhiran too encyclopedia of neuroscience chap shodaro tosie mikonam
بسیار بسیار مطلب جالبی بود
ممنون و سپاسگزار
matlabe kheili jalebi bud … estefade kardim
sitetun aalie … movaffagh bashid
سلام اقا علیرضا!…بسیار جالب و مفید بود!…ممنون
ارادتمند آقای دکتر
از اونجایی که خیلی به بحث محتواسازی فارسی در اینترنت (بر خلاف اونایی که صرفا با نوشتن مزخرفات سعی در بالا بردن این رنک دارن) اهمیت میدم، همیشه دنبال سایت ها و بلاگ های این چنینی هستم. الحق و الانصاف که شما از کسانی هستین که سعی در بالا بردن محتوای فارسی اینترنت دارین. همیشه در بحث هایی که با دوستانم دارم هم وبلاگ شما رو به عنوان یکی از وبلاگ های نمونه ی فارسی معرفی می کنم.
راستی چرا صفحه “درباره من” را ادیت نمی کنید؟
تا بعد
تکلیف یکی مثل من که هر دو حالت رو توی اون ویدیو می بینم چی می شه؟!
جالب بود!
سوال: تصویر مطلب همون چهره مقعریه که محدب دیده میشه یا یه تصویر محدب معمولیه؟ چون من هیچ مدله تو کت و کولم نمیره که این تصویر مقعر باشه!!!
ذهن من جواب نمیده یا تصویر محدبه؟
ممنونم آقای مجیدی
مثل همیشه عالی بود.
فقط یک سوال داشتم،
افرادی که فرمودید میتونن این اجسام مقعر رو به درستی مقعر ببینن آیا در مواردی که از این اجسام فیلم و عکسی ببینن هم میتونن این تشخیص رو بدن؟ مثلا همین فیلمی که لینک دادید.
یادمه یکی از دوستانم که در آمریکا دوره ی خلبانی دیده بود میگفت داشتن دید عمق خیلی مهمه. میگفت برای مثال در یک ازمایش چند شیشه ی تمیز و بدون لک که هر کدام نشانه ای داشتن رو با فاصله از هم و پشت هم قرار میدادن و داوطلبان باید از فاصله ی دور به درستی میگفتن که یک نشانه ی خاص الان رو شیشه ی چندم هست و ترتیب رو میگفتن. یا مثلا در عکسی خاص که از بالا گرفته شده مشخص میکردن کدام نقطه مرتفع تر است و …
این عکس تا اونجا که من می بینم از نیمرخ گرفته شده
کلا مغز سر آدم کلاه می ذاره
سلام چه جالب امروز فهمیدم من یا مستم یا اسکیزوفرنی D:
مطلب فو ق العاده جالبی بود .
یه سئوال و درخواست بی ربط داشتم . مدتیست که در سایتها و وبلاگهای کختلف به دنبال دعوتنامه بالاترین میگردم . شما که عضو هستید فکر می کنم می توانید دعوتنامه ای از این سایت برای من ارسال کنید .
اگر چنین شود بسیار بسیار از شما سپاس گذار می شوم و مرا شرمنده خود می کنید .
منتظر جواب شما هستم حتی اگر منفی باشد .
salam matlabe jalebi bod
va amtehani baraye salamaty khod
baz ham mamnon
khaste nabashid
دکتر من برادرم سالها است که اسکیزوفرنی دارد، ولی وقتی این فیلم را به او نشان دادم ولی مثل ادمهای عادی خطای دید داشت و قسمت داخلی ماسک را محدب می دید! آیا این آزمایش استثنا هم دارد؟
من وقتی کامنت های قبلی را می خواندم سوال های جالبی را در انها دیدم، اگر امکان دارد به انها هم پاسخ دهید.
خیلی جالب بود می خواستم بدانم ماسکی که مورد استفاده قرار می گیرد به جز محدب و معقر بودن ویژگی دیگری هم باید داشته باشد مثلا از نظر رنگ – ابعاد – جهت تابش نور و اینکه این آزمایش ضریب خطا هم دارد یا نه
واقعا مطبی جالبی بود ممنونم
باسلام درابتدای مطلب درمثال دوخط که به نظراندازه هم نیستند موضوع خطای بینایی است نه توهم وهرانسانی این اشتباه رامی کند ولی در بیماری توهم بینایی فرد چیزهایی که واقعا وجودندارد را می بیند که ارتباطی با خطای بینایی هم ندارد. با تشکر- رضایی از مشهد