نوبل 2010، برای شیمی آلی

2

فرانک  مجیدی: بنیاد نوبل، جایزه‌ی نوبل امسال را مشترکاً به «ریچارد اف. هَک»، «اِی‌ایچی نِیگیشی» و «آکیرا سوزوکی» برای «کراس‌ کاپلینگ به‌وسیله‌ی کاتالیست پالادیوم در سنتزهای آلی» اعطا کرد. پروفسور هک آمریکایی است، متولد سال 1931 و استاد دانشگاه دلوِیر. نیگیشی و سوزوکی هر دو ژاپنی هستند که اولی 75 ساله و استاد دانشگاه پرودوی آمریکا و دومی 80 ساله و شاغل در دانشگاه هوکایدوی ژاپن است.

شیمی آلی، گسترده‌ترین شاخه‌ی شیمی است که به ترکیبات کربنی می‌پردازد. واکنش کاپلینگ یا جفت شدن، در شاخه‌ای از شیمی آلی به نام شیمی آلی‌فلزی (اورگانومتالیک) مورد بحث قرار می‌گیرد که به وسیله‌ی یک کاتالیست فلزی و لیگندهای مناسب، دو ترکیب کربنی به هم متصل می‌شوند. در بحث‌های آزمایشگاهی، بهترین فلز کاتالیست پالادیوم است اما در صنعت و ابعاد گسترده، کاتالیست‌های فلزی ارزان‌تری مانند نیکل و مس مورد استفاده می‌گیرند. یکی از روش‌های جفت شدن، کراس‌ کاپلینگ نام دارد و واکنشِ بینِ دو جزء جدا از هم را شامل می‌شود که می‌توان بر هر نیمه‌ی مولکول محصول در فرآیند واکنش، کنترل داشت. یکی از اجزای واکنش کراس ‌کاپلینگ، معمولاً آریل، آلکنیل یا آلکیل‌هالید است.

بنیاد نوبل، برای امسال کار این سه دانشمند را ارزشمند تشخیص داده که کار آن‌ها اساس واکنش‌های مهمی از صنایع داروسازی تا صنایع الکترونیک قرار گرفته‌است. داروی تاکسول که برای درمان سرطان به‌کار می‌رود، بر پایه‌ی واکنش پایه‌گذاری شده توسط آن‌ها ساخته‌شده‌است. واکنش یافته‌شده توسط این سه شیمی‌دان، در کنار واکنش‌های بزرگ و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، مانند واکنش گرینیارد در سال 1912، واکنش دیلز- آلدر در سال 1950، واکنش ویتیگ در سال 1970 و واکنش مبادبه‌ی اولفین در سال 2005 قرار می‌گیرد.

تا پیش از آن‌که پالادیم در شیمی آلی استفاده ‌شود، برای اتصال بین دو کربن می‌بایست از مواد فعال‌کننده استفاده می‌شد و واکنش‌های جانبی اجتناب‌ناپذیر بودند. اما با به‌کار بردن پالادیوم، شمای زیر رخ می‌دهد.

با کلیک روی تصویر، می‌توانید نمای بزرگ‌تری از آن را ببینید.

هک پیشگام کار بر واکنش کراس‌ کاپلینگ شامل اولفین‌ها شد. او در سال 1968 مدعی شد واکنش زیر را در دمای اتاق انجام داده‌است.

این واکنش، یکی از مهم‌ترین روش‌های ایجاد پیوند یگانه‌ی کربن- کربن شناخته‌شد. او تا سال 1969، مکانیسم واکنش و جزئیات استرئوشیمی کاملی برای واکنش خود ارائه داد. تا سال 1971 او و دانشمندان دیگر به کامل کردن این واکنش و ایجاد محصولات جدیدتر بر پایه‌ی کار هک پرداختند.

در سال 1976، نیگیشی روی سری واکنش‌های کموسلکتیوتر آلی‌فلزی کاتالیست‌های آلی با اورگانوهالیدها کار کرد. او ابتدا اجزای اورگانوزیرکُنیوم و اورگانوآلومینیوم را به کار گرفت. او در سال 1977 برای آن‌که از محصولات جانبی بکاهد، از ترکیبات پالادیمی استفاده کرد که واکنشی ملایم با انتخابگری بالا را موجب می‌شد. واکنش نیگیشی نیز در ایجاد پیوند یگانه‌ی کربن- کربن به شهرت و اعتباری بالا میان شیمی‌دان‌ها رسید

در سال 1979، سوزوکی و همکارانش دریافتند در حضور باز و کاتالیست پالادیم، کراس کاپلینگ وینیل و آریل‌هالید امکان‌پذیر است


بعداً مشاهده شد که آریل‌بورونیک‌اسیدها به‌عنوان اجزای جفت‌شونده بر کاتالیست پالادیوم، قادر به انجام واکنش کراس‌کاپلینگ هستند و بازهای ملایم‌تری نیز می‌توانند کاربرد یابند.

روش‌های یافت‌شده توسط این سه دانشمند، راه‌های کاربردی فراوانی را در سنتز مولکول‌های هدف ایجاد کرد. با روش‌های کراس‌کاپلینگی که این سه تن پایه‌گذاری کردند، مولکول های طبیعی و بیولوژیکی فراوانی ساخته‌شد و در داروسازی استفاده‌های بسیاری یافت. جایزه‌ی نقدی نوبل، بین این سه تن به تساوی تقسیم می‌گردد و آنان به بزرگترین افتخاری می‌رسند که یک دانشمند می‌تواند به آن برسد.

پ‌ن 1: بالاخره یک‌بار هم که شده، یقه‌ی سینما و ادبیا را رها کردم و چیزی درباره‌ی رشته‌ی تحصیلی خودم نوشتم! اگر سلینجر بزرگ حکم داد که «هفته‌ای یه بار آدم رو نمی‌کشه!» احتمالاً سالی یک بار از شیمی نوشتن هم من را نمی‌کشد!

پ‌ن 2: دانشجویان عزیز شیمی و علاقمندان، توضیحات کامل‌تری را می‌توانند در این‌جا و این‌جا درباره‌ی روند کار این سه دانشمند بیابند.

پ‌ن 3: این پُست را تقدیم می‌کنم به استادان فرهیخته‌‌ام، «دکتر علی‌اکبر انتظامی»، «دکتر عزیز شهریسا» و «دکتر رضا تیموری‌مفرد» که در زمینه‌ی شیمی آلی زحمات بسیاری را برای آموزش من متحمل شده‌اند، اما نه تنها در زمینه‌ی علمی خود، که از بُعد انسانی نیز، صِرف آشنایی با این عزیزان را یکی از بهترین شانس‌های زندگی خود می‌دانم. برای همیشه، مدیون آن‌ها خواهم ماند.


پی‌نوشت از علیرضا مجیدی! : در متن این پست به داروی تاکسول اشاره شده است. تاکسول یا پاکلیتاکسل، یک داروی مهارکننده میتوز است و از این راه می‌تواند جلوی تکثیر سریع سلول‌های سرطانی را بگیرد. برای ساختن این دارو تا سال 93 از پوست گونه‌ خاصی از درخت سرخدار به نام Taxus brevifolia استفاده می‌شد. اما نیاز بیماران بسیار بیشتر از داوری استحصال شده از این طریق بود و به علاوه از لحاظ زیست‌محیطی هم آسیب زیادی به  خاطر قطع درختان، رخ می‌داد، به همین خاطر دانشمندان باید به طریقی این دارو را به شیوه صناعی می‌ساختند.

دانشمندان در سال 93 موفق شدند شیوه‌ای نیمه‌صناعی برای ساختن این دارو پیدا کنند. البته هم‌اکنون این دارو برای اجتناب از مواد مضر فرایند، به شیوه زیست‌فناوری تهیه می‌شود. اما تلاش نخستین دانشمندان برای ساخت صناعی آن راه را برای ساخت داروهای دیگری همچون docetaxel باز کرد.

داروی پاکلیتاکسل بیشتر در درمان سرطان پستان، تخمدان و ریه کاربرد دارد.


اگر خواننده جدید سایت «یک پزشک»  هستید!
شما در حال خواندن سایت یک پزشک (یک پزشک دات کام) به نشانی اینترنتی www.1pezeshk.com هستید. سایتی با 18 سال سابقه که برخلاف اسمش سرشار از مطالب متنوع است!
ما را رها نکنید. بسیار ممنون می‌شویم اگر:
- سایت یک پزشک رو در مرورگر خود بوک‌مارک کنید.
-مشترک فید یا RSS یک پزشک شوید.
- شبکه‌های اجتماعی ما را دنبال کنید: صفحه تلگرام - صفحه اینستاگرام ما
- برای سفارش تبلیغات ایمیل alirezamajidi در جی میل یا تلگرام تماس بگیرید.
و دیگر مطالب ما را بخوانید. مثلا:

عکس‌های تاریخی که با دیدن آنها درمی‌مانیم که آنها واقعا در گذشته گرفته شده‌اند یا در یک آینده بهتر و…

گذشته بهتر بود یا آینده. این یک سوال باستانی است. معمولا ما تصور می‌کنیم که ترجیح دادن گذشته، تنها یک حس نوستالژیک خام است. چیزی که بن‌مایه فیلم نیمه‌شب در پاریس هم بود.اما گاهی ما پیش خودمان فکر می‌کنیم که این ترجیح و دوست داشتن، شاید…

روسای جمهوری آمریکا به صورت تصاویر خیالی شبیه گیم‌های رل پلیینگ ژاپنی!

توجه: تصاویر را میدجرنی ساخته و سازنده ظاهرا فارغ از سمت و سوی سیاسی و فقط یک نوع بیان هنری دست به این کار زده است.جو بایدن:دونالد ترامپ:باراک اوباما:جورج دبلیو بوش:بیل کلینتون:جورج بوش پدر:…

عکس‌های قدیمی از یخ‌فروش‌های آمریکایی

یخ‌فروش‌ها در دوران قدیم اهمیت زیادی داشتند. قبل از رواج یخچال‌های مدرن، زندگی بدون آنها مختل می‌شد.عکس‌های این نوشته نگاهی اجمالی به دوران گذشته می‌اندازند، زمانی که صدای یخ‌فروش‌ها و شکستن بلوک‌های یخی در خیابان‌ها طنین‌انداز می‌شد.…

ایده‌های خوب و خلاقانه برای دکوراسیون و منظره‌سازی فضای بیرونی خانه‌های و مجتمع‌های مسکونی و اداری

آیا تا به حال به دنبال الهام گرفتن برای دکوراسیون و منظره‌سازی فضاهای بیرونی منزل خود بوده‌اید. آیا دوست داشته‌اید بتوانید به نوعی طبیعت را در فضاهای کوچک حیاط آپارتمان یا خانه ییلاقی خود ادغام کنید.در این صورت مجموعه این پست می‌تواند…

این هنرمند با خلاقیت‌های خوب خیابان‌های پر از کسالت و یکنواختی را زیبا کرده و یک لحظه لبخند بر لب…

خیابان‌های پر از سر و صدا و چهره‌های خمو، خیابان‌هایی با تزئینات و پیام‌های فوق‌العاده تکراری، خیابان‌هایی که زحمت با شادی‌های اندک مردم شریک می‌شوند و مردم را یک آن با هم می‌کنند. این است توصیف شاید بدبینانه خیابان‌های ما.ما واقعیت این…

عکس این درخت‌های عجیب در دوره جنگ جهانی دوم اصلا ویرایش نشده‌اند!

این عکس شگفت‌انگیز جنگ جهانی دوم ممکن است عکس ویرایش شده یا فیک به نظر برسد. اما واقعا این طور نیست.در این عکس سورئال، که بخشی از آرشیو عکاسی نیرو‌های دفاع فنلاند است، یک ماشین ارتش فنلاند در امتداد جاده‌ای در چند مایلی مرز با اتحاد…
آگهی متنی در همه صفحات
دکتر فارمو / موتور فن کویل / شیشه اتومبیل / نرم افزار حسابداری / خرید سیلوسایبین / هوش مصنوعی / قیمت وازلین ساج / مقاله بازار / شیشه اتومبیل / قیمت ایمپلنت دندان با بیمه /سپتیک تانک /بهترین دکتر لیپوماتیک در تهران /بهترین جراح بینی در تهران / آموزش تزریق ژل و بوتاکس / دوره های زیبایی برای مامایی / آموزش مزوتراپی، PRP و PRF /کاشت مو / مجتمع فنی تهران /قیمت روکش دندان /خدمات پرداخت ارزی نوین پرداخت / درمان طب / لیست قیمت تجهیزات پزشکی / دانلود آهنگ / سریال ایرانی کول دانلود / دانلود فیلم دوبله فارسی /داروخانه اینترنتی آرتان /اشتراك دايت /فروشگاه لوازم بهداشتی /داروخانه تینا /لیفت صورت در تهران /فروش‌ دوربین مداربسته هایک ویژن /سرور مجازی ایران /مرکز خدمات پزشکی و پرستاری در منزل درمان نو /توانی نو / ثبت برند /حمل بار دریایی از چین /سایت نوید /پزشک زنان سعادت آباد /کلاه کاسکت / لمینت متحرک دندان /فروشگاه اینترنتی زنبیل /ساعت تبلیغاتی /تجهیزات پزشکی /چاپ لیوان /خرید از آمازون /بهترین سریال های ایرانی /کاشت مو /قیمت ساک پارچه ای /تولید محتوا /دانلود نرم افزار /
2 نظرات
  1. زورو می گوید

    متشکرم برای وقتی که گذاشتید

  2. roz می گوید

    من دانشجوی ارشد الی هستم، ممنونم از پست مفیدتون و ترجمه خوبتون. خوشحالم که با این سایت خوب از این طریق آشنا شدم.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

••4 5