خاطره‌ها و خنده‌ها : ژرژ پطروسی

فرانک مجیدی: وقتی انیمیشن «راتاتویی»، کار زیبای «برَد بِرد» تازه روی پرده آمده‌بود، مشتاق بودم هر چه زودتر ببینمش. برای همین حتی وقتی برای اولین‌بار با کیفیت پرده‌ای قابل دانلود شد، به جزئیات دقت نکردم و دانلودش کردم، اصلاً انتظار چنین فاجعه‌ای را نداشتم! رویش دوبله‌ی روسی بود. دوبله که چه عرض کنم. یک مرد مشخصاً قوی‌هیکل با صدایی نخراشیده به‌جای آشپز جوان، دختر آشپز، موش و خلاصه همه حرف می‌زد، چه حرف زدنی، مثل یک روبات بی‌احساس! حتی دو دقیقه هم نتوانستم تحمل کنم! حیف از آن همه وقتی که گذاشتم! اما همان‌روز چیزی را فهمیدم: سال‌ها شنیدن کارهای دوبله در ایران، توقعم را بالا برده‌بود. پس این اتفاق عادی‌ای نبود، در جاهای مختلف دنیا، مردم شانس دیدن بازیگران محبوب خارجی را که به‌واسطه‌ی دوبلور، به زبان مادری آن‌ها حرف می‌زدند، آن هم با چنین کیفیت و احساسی هم‌پایه‌ی بازیگر، نداشتند. آن‌ها این‌همه صدای خاص را در کنار هم نداشتند. چقدر خوش‌شانس هستیم، چقدر این صداها در خاطرات ما حضور دارند و چقدر عادت کرده‌ایم.

به‌واسطه‌ی معرفی وبسایت «انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم» توسط دوست عزیز، «البرز»، که در کامنتشان آن را به من شناساندند، ساعت‌ها صفحات دوبلورهای مورد علاقه‌ام را مرور کردم. یکی از آن صفحات، از آن «ژرژ پطروسی» بود. متولد سال 1323 و جزو گویندگان پیشکسوت، از سال 1346 وارد دوبله‌ی ایران شد. فنّ و هنری که در آن‌زمان، چهار ساله شده‌بود.

همان صدای «رابین هود». جنگ بود و من هنوز نبودم. در خاص‌ترین روزها، وقتی عیدی بود و وضعیت سفید، این کارتون را می‌گذاشتند. برادرم هنوز خیلی کوچک بود. سال‌ها بعد، هنوز این کارتون پخش می‌شد. من عاشق رابین هود بودم، عاشق خنگی پرنس جان و «مالیات! مالیات!» گفتنش و عاشق تمام وقت‌هایی که رابین حال آن مار موذی مکار را می‌گرفت. او، صدای «جیم کری» در ماسک است با آن تکیه کلام «یکی منو بیگیره». صدای «بنتون فریزر» با بازی «پل گراس» در «به‌سوی جنوب»، آن جوان مؤدب و خوش‌صورت کانادایی که از شدت خوب بودن، آدم را از بودن خودش معذّب می‌کرد. صدای «علیرضا شجاع‌نوری» در «روز واقعه»، آن بیان ویران‌کننده از جمله‌ی «کجاست یاری‌کننده‌ای که مرا یاری کند؟». صدای «انوشیروان ارجمند» در سریال «امام علی (ع)» و گفتار به جای آن شخصیت مکار و کیفیت بی‌نظیری که ابن‌ملجم را «مرادی» خطاب می‌کرد. صدای «نیکلاس کیج» در «صخره» و «شهر فرشتگان»، اصلاً یک طرف فرشتگی کیج، چشمان نافذش بود و یک طرف دیگرش، صدای ژرژ پطروسی! صدای بسیاری از خاطرات، صدایی باز، گرم، نافذ و خنده‌هایی که همیشه شنیدنشان دل شنونده را می‌لرزاند.

چند سالی بود صدایش را نمی‌شنیدم. مضطرب بودم که چرا. فکر می‌کنم همین اضطراب بود که سال‌ها من را از جستجو می‌ترساند، تا این‌که در یکی دو ماه اخیر، دوباره صدایش را در یکی، دو کار تازه دوبله شده شنیدم و آشنایی با این وبسایت هم مزید بر علت شد که بفهمم آقای پطروسی از سال 1382 ساکن آلمان بود و چند ماهی است که دوباره به وطن برگشته‌است. پنهان نمی‌کنم که از بی‌خبر ماندنم، شرمنده‌ام و از بازگشت ایشان، بسیار شاد. مگر ما چند صدا به این میزان زیبا و گوش‌نواز داریم که بشود غیبتشان را متحمل شد؟ مگر چند نفر می‌توانند آن‌قدر گرم بخندند و دل همه را شاد کنند؟ اصلاً مگر یکی از بهترین دلایلمان برای این‌که «رابین هود» را خاطره‌انگیز می‌دانیم، نفْس صدای آقای پطروسی نیست؟

در مدتی‌که در این وبلاگ نوشته‌ام، تلاش کرده‌ام از دوبله هم بگویم. زمانی از گروه «گلوری اینترتینمنت» گفته‌ام و از گروه دوبله‌ی «ناوارو» و «شرلوک هلمز» و این بخش دیالوگ ها و مونولوگ‌ها که تازه بر وبلاگ افزوده‌ام هم بهانه‌ی خوبی است برای یاد کردن از کارهای دوبله‌شده. اما امروز می‌بینم تا این‌حد گفتن هم کفایت نمی‌کند. مِثل این می‌ماند که گوشمان از حرف و صدای آن‌ها پر شده. نام چند نفرشان را می‌دانیم؟ با کارهایش آشنا هستیم و مشتاق شنیدن صدایشان شده‌ایم؟ هنر دوبله، علی‌رغم آنکه از صنعت سینمای ایران در مقام قیاس، بسیار قوی‌تر و کیفی‌تر است، حتی از تئاتر هم مظلوم‌تر مانده. بخش زیادی از آن برمی‌گردد به عادت کردن من و شما. همین می‌شود که آقای پطروسی بی سر و صدا می‌رود و خیلی ساده باز می‌گردد. عادت کرده‌ایم و این عادت، فراموش‌کارمان ساخته. از این پس، در این وبلاگ، بیشتر از نام‌های این هنر خواهم گفت. خواهم گفت که از بودن دوباره‌ی آقای پطروسی چقدر خوشحالم. من در برابر عادت می‌ایستم و فراموش نمی‌کنم که این صداهای خاص، والدین بسیاری از خاطرات من هستند، بزرگم کرده‌اند، مرا خندانده‌اند، میخکوبم کرده‌اند، اشک به چشمم آورده‌اند و باز میخکوبم می‌کنند. به وطنتان خوش آمدید آقای پطروسی! من یکی از هزاران نفری هستم که شما برایش خاطره ساخته‌اید. کاش آمده‌باشید که بمانید!

انجمن گویندگان