راهی برای کاهش آسیب دیدن ناخواسته اعصاب در جراحی‌ها

آسیب تصادفی اعصاب باریک یا پنهان در طی جراحی‌ها، عواقب بدی دارد، عواقبی مثل درد مزمن یا فلج دائمی. دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در دانشکده پزشکی سن دیه‌گو، اخیرا راهی برای کاهش این حوادث یافته‌اند. آنها پپتیدهای فلوروسانی fluorescent را به اعصاب محیطی تزریق می‌کنند که باعث نمایان شدن آنها می‌شود و به این ترتیب جراحان را از موقعیت آنها آگاه می‌شوند.

نتایج این تحقیق در نسخه آنلاین ژورنال فناوری زیستی نیچر به چاپ رسیده است.

گرچه جراحان به خوبی با اعصابی که ممکن است در اعمال جراحی مختلف، آسیب ببینند، آشنا هستند، اما علیرغم احتیاط آنها محافظت از اعصاب،  کار چالش‌برانگیزی است. مثلا اگر اعصاب توسط تومورها مورد تهاجم قرار گرفته باشند یا در شرایط تروما یا عفونت، اعصاب ظاهری شبیه اعصاب طبیعی ندارند و تمیز دادن آنها دشوارتر از حالات دیگری می‌شود.

منظور از پپتید که پیش‌تر به آن اشاره کردم، قطعاتی پروتئینی است که متشکل از آمینواسیدها هستند. محققان نخست، ‌پپتیدهای فلوروسان را به موشی‌ها تزریق کردند و متوجه شدند که به یاری آنها می‌شود کنتراست اعصاب را نسبت به بافت‌های پیرامون افزایش داد. شروع این اثر، بعد از دو ساعت از گذشت تزریق شروع می‌شود و تا شش تا هشت ساعت ادامه می‌یابد و خوشبختانه اثر بدی بر عملکرد اعصاب هم ندارد.

البته تا به حال این مسئله در مورد بیماران آزمایش نشده است ولی در مورد بافت‌های انسانی مورد بررسی قرار گرفته است. خوشبختانه حتی اگر اعصاب آسیب‌دیده باشند، می‌توان از این روش استفاده کرد.

در حال حاضر آسیب ندیدن اعصاب در طی جراحی‌ها عمدتا به مهارت جراح و پایش الکترومیوگرافی بستگی دارد. در الکترومیوگرافی، اعصاب محرک عضلات تحریک می‌شوند تا از سالم ماندن آنها طی جراحی اطمینان حاصل شود. اما مسلما این روش را در مورد اعصاب حسی مثلا اعصاب حسی غده پروستات نمی‌توان انجام داد، در نتیجه در صورت آسیب دیدن این اعصاب بیمار دچار بی‌اخیتاری ادراری و مشکلات جنصی می‌شود.

در سال 2008، یکی از برندگان جایزه نوبل روی همین مسئله پروتئین‌های فلوروسان کار کرده بود. در سال 2010 مقاله دیگری چاپ شد که بر اساس آن امکان برچسب‌گذاری سلول‌های سرطانی با پروب‌های فلوروسان مطرح شده بود که به برداشتن بافت سرطانی و جلوگیری از عود مجدد سرطان و افزودن میزان بقای بیمار کمک می‌کرد.

منبع