معرفی کتاب: آخرین کتاب جهان

به گمان من، معرفی کتاب‌هایی که نویسنده مشهوری دارند یا ناشر و مترجم معروفی آنها را منتشر کرده است، هنر نیست. شخصا وقتی از معرفی کتاب لذت می‌برم که کتابی معرفی کنم که هنوز آوازه شهرتش نپیچیده باشد و در هفته‌نامه‌ها و نشریات تخصصی کتاب، معرفی نشده بود.

همان طور که پیشتر هم در «یک پزشک» برایتان نوشته بودم، جامعه کتابخوان ما به کتاب‌های سبک تخیلی یا فانتزی نگاه خاصی دارد، غالبا مطالعه این دست کتاب‌ها ویژه خوانندگان جوان‌تر پنداشته می‌شود، در صورتی که این کتاب‌ها گاه دریایی از معانی را در خود پنهان دارند که رمان‌های رئالیستیک‌تر نویسندگان مشهور از القای آنها عاجزند.

یکی از کتاب‌هایی که دوست دارم در پستی به صورت تکی به شما معرفی کنم و در ژانر مورد علاقه‌ام قرار دارد، «آخرین کتاب جهان» است.

واژه dystopia که در فارسی آن را پادآرمان‌شهر ترجمه کرده‌اند، به کشور یا دنیایی اشاره دارد که در مردمانش در کنترل دائم هستند و رو به اضمحلال است و در آن مجالی برای ایده و فکر پیدا نمی‌شود.

در طول زمان، انبوهی از آثار ادبی و فیلم‌ در مورد دنیاهای اینچنینی نوشته شده است و نوشتن و فیلم ساختن در مورد پادآرمان‌شهرها مبدل به یک ژانر هنری و ادبی شده است.

تاریخچه آثار ادبی که در پادآرمان‌شهرها به قرن نوزدهم برمی‌گردد، زمانی که اچ جی ولز دو کتاب با نان «زمان ماشین» و «زمانی که خفتگان راه بروند» نوشت، با نگاهی سریع به لیست آثار ادبی می‌توانیم تعدادی از کتاب‌هایی را که ما به فارسی هم با آنها آشنا هستیم بیابیم:

– مسخ «کافکا»

– «ما»ی «یوگنی زامیاتین»

– «دنیا قشنگ نو»ی آلدوس هاکسلی

– 1984 «جورج اورول»

– فارنهایت 451 «ری بردبری»

– پرتقال کوکی «آنتونی بورجس»

– کوه‌های سفید، شهر طلا و سرب و برکه‌ی آتش «جان کریستوفر»

– برج «جی جی بالارد»

با مراجعه به ویکی‌پدیا می‌توانید فهرست جالب کتاب‌ها و فیلم‌هایی با مفاهیم پادآرمانشهری را پیدا کنید و در صورت علاقه تهیه‌شان کنید.

اما از این مقدمه که صرف‌نظر کنیم می‌رسیم به خود «آخرین کتاب جهان»؛ پیش از هر چیز نام کتاب بود که من را کنجکاو کرد، تهیه‌اش کنم، کتاب را «رودهن فیلبریک» نوشته است که برای ما نویسنده نام‌آشنایی نیست.

به سبک بسیاری از آثار پادآرمانشهری، کتاب در آینده اتفاق می‌افتد، آینده‌ای که در آن مدت‌هاست کسی چیزی نمی‌خواند، چرا که به جای زحمت کتاب خواندن، هر چیز که لازم است، با «ذهن‌نما» یکراست در مغز کاشته می‌شود. با اینکه «کاشت» را مردمان آن دنیا بهترین چیز دنیا می‌دانند، اما قهرمان داستان به علت ابتلا به صرع نمی‌تواند از این نعمت کذایی استفاده کند، چرا که وارد شدن الکترود به مغز او مساوی است با یک حمله صرع.

در این دنیا، انسان‌هایی بخت آن را دارند که از نظر ژنتیکی اصلاح بشوند، آنها صاحبان دنیا هستند و در بهشتی که «ایدن» نامیده می‌شود، زندگی می‌کنند. به این موجودات برتر با ظاهر فیزیکی بی‌نقصشان «اصلاحی» گفته می‌شود.

اما همه شانس «اصلاحی» بودن را ندارند، کسانی مثل قهرمان داستان ما که که «غشی» نام دارد در خرابه‌هایی که از دنیای مدرن قبلی باقی بعد از «زلزله بزرگ» باقی مانده است، روزگار را سر می‌کنند.

کنترل این قسمت دنیا را «بنگر»ها برعهده دارند، غشی هم پادوی دون‌مرتبه‌ای است که برای بنگرها کار می‌کند و کارشان دزدی و باجگیری از مردم بی‌نوا است.

داستان زندگی غشی وقتی عوض می‌شود که او را روزی برای تاراج دارایی‌های پیرمردی به نام «رایتر» می‌فرستند، پیرمردی که ظاهرا چیزی جز یک کلبه درویشی و مشتی خرت و پرت ندارد، اما او یک چیز دیگر هم دارد: کتابش را!

در پادآرمانشهر ما، مدتهاست که جز چند پیرمرد، کسی کتاب را به یاد نمی‌آورد، پیرمرد ما در دنیایی که در آن ذهن‌نماها واقعیت را برای مردم ترسیم می‌کنند، سعی دارد که خاطرات را بر روی کاغذ بیاورد، او کتاب را برای مردمان «آینده» می‌نویسد، مردمانی که شاید روزی دوباره دلشان کتاب بخواهد.

آینده، مفهومی عجیب برای غشی است، او که دمخور بنگرهاست، تا زمانی که با پیرمرد روبرو نشده بود، فقط می‌توانست به زمان حال فکر کند و چیزی که در لحظه می‌خواست.

غشی، خرده ریزهای پیرمرد را برمی‌دارد، اما می‌گذارد کتابش را نگاه دارد.

یک روز به غشی که که به عنوان یک طفل سرراهی، زمانی برای خود ناپدری و نامادری‌ای داشت، اطلاع داده می‌شود که خواهر ناتنی‌اش در حال مرگ است. او مدتهاست که خواهرش را ندیده، چون ناپدری‌اش از ترس اینکه دخترش هم مثل او غشی شود، غشی را طرد کرده است.

غشی تصمیم می‌گیرد که به هر قیمتی شده، خواهر ناتنی‌اش را ببیند، اما در دنیای هراسناکی که در موردش گفتیم، سفر به جایی که خواهر زندگی می‌کند، بسیار خطرناک است، اینجاست که رایتر به صورت تصادفی با غشی راهی سفری شگفت‌انگیز می‌شود.

…

ادامه‌اش را باید خودتان بخوانید و لذت ببرید.

«آخرین کتاب جهان» با ترجمه سمیه کرمی در 200 صفحه و به بهای پنج هزار تومان از سوی انتشارات «کتابسرای تندیس» منتشر شده است.