بررسی سیستمعامل نوپای Firefox OS؛ تحولی در دنیا و یا محکوم به شکست؟
در دنیای کنونی سیستمعاملهای موبایلی بدون شک اکثر توجهها به سوی دو محصول اندروید گوگل و iOS اپل است؛ دیگر رقبا مانند ویندوزفون 8 و بلکبری 10 کماکان درصدد کسب رتبه سوم هستند و سیستمعاملهای دیگری مانند تایزن سامسونگ، اوبونتوی کنونیکال و جولا نیز به تازگی خودشان را وارد عرصه کردهاند. اما در این میان فایرفاکس چه میخواهد؟ آیا با گوشیهای ارزانقیمتش توان رقابت را دارد و یا اینکه موزیلا هدف دیگری در سر دارد؟
بیایید در ابتدا نگاهی به اولین گوشیهای فایرفاکسی بیندازیم:
Alcatel One Touch Fire و ZTE Open: صفحهنمایش 3.5 اینچی HVGA، پردازنده تکهستهای یک گیگاهرتزی، 256 مگابایت رم
Geeksphone: صفحهنمایش 4.3 اینچی qHD، پردازنده دوهستهای S4 Play، 512 مگابایت رم
با توجه به این مشخصات شاید دو دیدگاه متفاوت در ذهن ما ایجاد شود: اول اینکه فایرفاکس در این رقابت سخت و نفسگیر سیستمعاملها شانسی ندارد و محکوم به شکست است، و دوم اینکه موزیلا طبقه مناسبی از کاربران را هدف گرفته و میتواند در رده گوشیهای ارزان قیمت موفق باشد. اما حقیقت این است که ماجرا چیزی فراتر از این حرفها و دیدگاههاست؛ شاید تحولی بزرگتر در حال شکلگیری است.
Firefox OS دقیقاً چیست؟
فایرفاکس یک سیستمعامل جدید موبایلی است که توسط پروژه Boot to Gecko (B2G) موزیلا ایجاد شده است. این سیستمعامل از کرنل لینوکس و موتور Gecko بهره میبرد و اپلیکیشنها در آن به صورت کامل از HTML5، جاوا اسکریپت و دیگر API (رابط کاربری برنامهنویسی اپلیکیشنها) های تحت وب نوشته میشود.
به صورت خلاصه میتوان گفت Firefox OS از تکنولوژیهای وب مانند جاوا اسکریپت و HTML5 برای ساخت سیستمعامل موبایلی استفاده کرده است و در حقیقت تمامی عملیات و اپلیکیشنهایی مانند حتی پیامک یا تلفن و دوربین نیز بر این اساس بنا شدهاند و چیزی به نام Native Code برای برنامهنویسی مانند دیگر سیستمعاملها وجود ندارد و در حقیقت وبسایتها همان اپلیکیشنها هستند.
عوامل موفقیت
– گوشیهایی ارزان قیمت با کارایی بالا
همانطور که از مشخصات گوشیهای اولیه میتوان متوجه شد فایرفاکس برای اجرا به سختافزار چندان قدرتمندی مانند پردازندههای چندهستهای و چندین گیگابایت رم نیازی ندارد. در واقع حداقل سختافزار مورد نیاز این سیستمعامل از طرف موزیلا پردازنده ARMv6 با فرکانس 800 مگاهرتز، 256 مگابایت رم و پردازنده گرافیکی Adreno 200 اعلام شده است. پس از آنجایی که فایرفاکس برای عملکرد مناسب نیازی به سختافزار گران ندارد قیمت تمامشده گوشیها نیز پایینتر خواهد بود.
جالب است بدانید بازیهای برمبنای HTML5 در یک گوشی صد دلاری فایرفاکسی بسیار سریعتر از گوشیهای اندرویدی در همین قیمت اجرا شده و تقریباً هم سطح گوشیهایی با 4 یا 5 برابر قیمت هستند؛ چرا که فایرفاکس دقیقاً برای بهره بردن از HTML5 بهینه شده و میتواند با سختافزار ضعیفتر تجربه بهتری ارائه دهد. همچنین از آنجایی که خبری از اپلیکیشنهای داخلی نیست پس زمان روشن شدن و Boot Time گوشی نیز حتی از قویترین پرچمداران اندرویدی سریعتر خواهد بود. پس نیازی نیست راجع به عملکرد و سرعت فایرفاکسیهای ارزان قیمت نگرانی داشته باشیم.
در کل میتوان گفت هدف فایرفاکس رقابت با اسمارتفونهای گران قیمت نیست؛ بلکه هدف این سیستمعامل رقابت با اسمارتفونهای ارزان و میان قیمت آن هم با هزینهای پایینتر است. –بانی چا
– یک پلتفرم باز و آزاد
هدف موزیلا از سال 1998 تاکنون ابتدا به عنوان یک پروژه نرمافزاری و سپس یک بنیاد و کمپانی فراهم کردن فناوری باز و آزاد و به چالش کشیدن محصولات انحصاری و بسته بوده است. – استیو لور
همانطور که موزیلا چند سال پیش توانست با مرورگر فایرفاکس به کاربران نشان دهد که راه دیگری هم برای مرور وب و کنترل آن همانطور که میخواهند وجود دارد؛ این بار هم سعی دارد با Firefox OS چنین موفقیتی را تکرار کند.
به اعتقاد توماس کلابرن این بار این آزادی دنیای موبایلی است که تهدید میشود، اینبار نه توسط مایکروسافت بلکه توسط اپل و گوگل پرچمداران پلتفرمهای موبایلی. با اپلیکیشنهای Native و اکوسیستم بسته، فروشگاههای نرمافزاری انحصاری و قوانین محدودکننده برای توسعهدهندگان هر دو شرکت سعی دارند بازار موبایل را انحصاری کنند.
– یک اپلیکیشن برای همه گوشیها
میدانید که اپلیکیشنهای جذاب موبایلی به سیستمعامل وابسته هستند و نمیتوانید یک اپلیکیشن اندرویدی را روی آیفونتان اجرا کنید. اگر اپلیکیشنهای تحت وب آنقدر پیشرفت کنند که بتوانند تجربهای هم سطح اپلیکیشنهای Native را فراهم کنند دیگر نیاز به چندبار برنامهنویسی و استفاده از API های مختلف برای برنامهنویسان وجود ندارد و کافیست اپلیکیشن مورد نظر به زبان HTML5 یکبار نوشته شود تا به راحتی بر روی همه گوشیها، تبلتها و حتی دسکتاپ اجرا شود.
اگر فکر میکنید هنوز تا چنین اتفاقی فاصله زیادی داریم خوب است بدانید گارتنر، یک شرکت معتبر تحقیقاتی فناور اعتقاد دارد تا سال 2015 اپلیکیشنهای HTML5 به چنین سطحی خواهند رسید که با اپلیکیشنهای مختص سیستمعاملهای مختلف رقابت کنند.
– شخصیسازی حتی آسانتر و عمیقتر
همیشه اندروید به قابلیت شخصیسازی خود در برابر iOS افتخار میکرده است؛ با استفاده از لانچرها و کاستوم رامها و آزادی خوبی که برنامهنویسان در اندروید دارند میتوانید گوشیتان را هر روز به شکل تازهای درآورید اما به نظر میرسد فایرفاکس در این زمینه حتی از اندروید نیز بهتر عمل کند.
از آنجایی که فایرفاکس کلاً بر مبنای HTML، جاوا اسکریپت و CSS بنا شده است و یک سیستمعامل متنباز نیز محسوب میشود هر فرد با دانش متوسطی از وب میتواند با تغییر یک خط در CSS چیدمان آیکنها را تغییر دهد یا با نوشتن مجدد بعضی کدهای جاوا اسکریپت امکاناتی را به اپلیکیشن تماس اضافه کند.
– مشتری اصلی اپراتورها هستند
موفقیت چشمگیر اندروید و iOS در حقیقت برای اپراتورها هیچ سودی ندارد؛ برای آنها زیاد مهم نیست که گوشیهای اندرویدی فروش بیشتری داشته باشند یا آیفون یا بلکبری. چرا که اکوسیستم پشت این پلتفرمها در اختیار کمپانیهایی مانند گوگل و اپل است و در نتیجه از فروش اپلیکیشنهای موبایلی اپراتورها هیچ سودی نمیبرند؛ ماجرا تا جایی پیش رفته است که T-Mobile اخیراً مجبور به انجام تغییراتی در شبکه خود برای آنتندهی بهتر آیفونهای آنلاک شده است.
این اپراتورها میخواهند دوباره قدرت بگیرند و حضور پنج مدیر از اپراتورهای مشهور در کنفرانس موزیلا در بارسلون خبر از علاقه این اپراتورها به Firefox OS میدهد. اما فایرفاکس چه چیزی برای اپراتورها دارد؟ مورد اول وابستگی شدید گوشیهای فایرفاکسی به اینترنت و در نتیجه سود بیشتر اپراتورها از فروش دیتای لازم در شبکههای 3G و 4G LTE است. مورد دوم این است که در فایرفاکس این تنها موزیلا نیست که فروشگاه اپلیکیشن بنا میکند بلکه اپراتورها نیز میتوانند فروشگاه خود را داشته باشند که کاربران در آن میتوانند با اعتبار داخل شبکه خود خرید کنند و حتی با خرید از طریق کارتهای اعتباری نیز اپراتورها به عنوان میزبان درصدی را دریافت میکنند.
عوامل شکست
– فایرفاکس او.اس تنها یک مرورگر است!
هر چه باشد گوشیهای فایرفاکسی تنها مانند یک مرورگر عمل میکنند که شبه اپلیکیشنهایی را اجرا میکنند. بدین ترتیب هرچه هم که این گوشیها نسبت به رقبای همقیمتشان در HTML5 بهینهتر عمل کنند باز هم ویژگی چندان متفاوتی نخواهند داشت.
– گوشیهای فایرفاکسی آنطور که به نظر میرسد ارزان نیستند!
شاید بگویید دیگر انتظار چه قیمتی کمتر از حدود 100 دلار را دارید؟ بله، درست است که خود گوشی قیمت زیادی ندارد اما همانطور که گفتیم تمامی اپلیکیشنهای این سیستمعامل تحت وب اجرا میشوند پس هر بار که از یک اپلیکیشن استفاده میکنید به ناچار هزینههای مربوط به اینترنت اپراتور را نیز پرداخت میکنید که این هزینه به مراتب از هزینه مشابه در گوشیهای اندرویدی یا آیفون بیشتر خواهد بود.
میدانید که مرورگرهایی مانند Xpress Browser نوکیا و Opera Mini از سرورهایشان برای فشردهسازی دیتا و درنتیجه افزایش سرعت لود صفحات و صرفهجویی در مصرف دیتا استفاده میکنند اما در مورد سیستمعامل فایرفاکس هنوز چنین چیزی وجود ندارد.
– غیر قابل استفاده برای قشر کم درآمد
با اینکه موزیلا برای گوشیهای فایرفاکسی قیمت پایینی را در نظر گرفته است اما به دلیل همان هزینههای اینترنت در واقع استفاده از این گوشیها برای قشر کم درآمد و مخصوصاً کشورهای کمتر پیشرفته دشوار خواهد بود. به جز مشکل هزینه در کشوری مانند ایران همهجا به اینترنت دسترسی ندارید و بعضی اوقات حتی اگر هزینه آن برایتان قابل پرداخت باشد سرعت مناسبی برای استفاده مناسب از این سیستمعامل وجود ندارد.
– اپلیکیشنهای تحت وب کند و ناکارآمد هستند
با اینکه پیشبینی میشود تا سال 2015 اپلیکیشنهای تحت وب پیشرفت چشمگیری داشته باشند اما اگر در حال حاضر به آنها نگاه کنید بسیار کندتر و ناکارآمدتر از اپلیکیشنهای Native در اندروید و iOS هستند. بسیاری شرکتها تاکنون تجربه بدی از اپلیکیشنهای تحت وب داشتهاند:
– فیسبوک پس از اینکه مشکلات کارایی زیاد اپلیکیشن موبایلی فیسبوک تحت HTML5 را تجربه کرد تصمیم گرفت که حداقل فعلاً به اپلیکیشنهای Native رو آورد و مارک زاکربرگ حتی از این تجربه به عنوان بزرگترین اشتباه تاریخ این کمپانی یادکرد.
– اگر به یاد داشته باشید نسل اول آیفون در سال 2007 نیز هدفی شبیه به Firefox OS داشت با این تفاوت که سرعت اتصال موبایلی در حال حاضر بسیار سریعتر است. آیفون اول بدون پشتیبانی از نرمافزارهای Native ارائه شد و جالب است بدانید در بیوگرافی استیو جابز آمده که او اوایل به شدت با اپلیکیشنهای native مخالف بود! بله همین اکوسیستم وسیعی که حالا اپل به آن افتخار میکند. اما به مرور زمان جابز قانع شد که بهترین اپلیکیشنهای موبایلی تنها عملکردی متوسط و قابل قبول دارند.
– نگرانیهای امنیتی در مورد اپلیکیشنها
درست است که اکوسیستم بسته و تحت کنترلی مانند گوگل پلی اندروید یا اپ استور iOS معایبی برای کاربر دارند اما حداقل تمامی اپلیکیشنها تا حد ممکن برای وجود بدافزارها و حفرههای امنیتی چک میشوند. اما در Firefox OS تمامی وبسایتها در حقیقت میتوانند یک اپلیکیشن باشند و مشکلات امنیتی در چنین سیستمعاملی میتواند بسیار بیشتر و خطرناکتر باشد.
خودتان تجربه کنید
حالا با این اوصاف شاید دوست داشته باشید خودتان محیط یک گوشی فایرفاکسی را تجربه کنید؛ با اینکه هنوز این گوشیها وارد بازار نشدهاند اما شبیهساز Firefox OS میتواند دید خوبی از این سیستمعامل به شما بدهد. ابتدا باید مرورگر فایرفاکس 17 یا جدیدتر را روی دسکتاپ خود نصب کرده باشید، حالا میتوانید با دانلود و نصب افزونههای مخصوص ویندوز، مک یا لینوکس از اینجا فایرفاکس را تجربه کنید.
نمیدانم تا چه حد با قابلیتهای HTML5 در خلق اپلیکیشنها آشنا هستید اما نمونههای خوبی در حال حاضر هم موجود دارند. یک نمونه بارز آن که به صورت اختصاصی برای اینترنت اکسپلورر 9 عرضه شد بازی مشهور طناب را ببر یا Cut the Rope است که توسط شرکت Zeptolabs پیش از آن در اندروید و iOS نیز قابل بازی بود. این بازی را میتوانید با مرورگرتان هم اکنون در اینجا بازی کنید.
نمونههای خوب دیگر HTML5 را میتوان در بازیهایی مانند Hex GL که با WebGL کار میکند، Lux Ahoy که از فلش پورت شده است، Save the Day و بازی نوستالژیک Bombermine یافت.
همچنین دیدن نمونه داستانهای تعاملی یا همان Interactive Storyهایی مانند Draw a Stickman و Brandon Generator نیز به همراه اپلیکیشنهایی مانند The Drumlet، ماشین حساب مهندسی A Better Calculator، اپلیکیشن وبکم جالب Webcam Toy و ویرایشگر تصاویر Picozu Image Editor خالی از لطف نیست.
حالا به نظرتان آیا فایرفاکس به دلیل مشکلاتش محکوم به شکست است و یا میتواند هدف موزیلا را برای آزادسازی وب موبایلی و تحولی عمیق به واقعیت تبدیل کند؟
منابع: ( + و + و + و + و + و + و + و +)
در مورد نا کارآمدی اپلیکیشن های تحت وب اندکی بی انصافی کردید ، نباید با دید اینترنت اینجا به دنیا نگاه کرد!
پلی استیشن 4 با قابلیت انجام بازی از روی سرورهای مخصوص در راه است ، بازی هایی با گرافیک فوق العاده و کاربرانی که ساعت ها بازی می کنند ، با این اوصاف چطور اپلیکیشن هایی که از هر لحاظ ساده تر از یک بازی نسل 4 یا حتی 1 پلی استیشن هستند نمی توانند کارایی داشته باشند !؟
بنظر من تا چند وقت دیگر کسانی که گوشی های سونی دارند خواهند توانست بازی های پلی استیشن 3-4 را روی گوشی های خود از طریق سرور ها بازی کنند ، کاری که فایر فاکس با چند برنامه و بازی ساده شروع کرده ، سونی چندین سال است در حال توسعه ی امکان مذکور است .
در بخشی از کنفرانس معرفی پی اس 4 هم به این موضوع اشاره شد جایی که گفتند انجام بازی از روی سرور بدون داشتن کنسول بازی .
در مورد شبکه پلی استیشن موضوع متفاوت هست. در پلی استیشن قرار هست از روی سرور ها بازی رو استریم کنه در صورتی که موزیلا همچین تصمیمی حداقل فعلا نداره و دوست داره اپلیکیشن ها از طریق HTML5 نوشته بشن و اجرا بشن
این که همهٔ برنامههای فایرفاکس برای اجرا به اینترنت نیاز دارند تصور اشتباهی است. درست است که تکنولوژی همهچیز از وب است، ولی لزومی ندارد هر چه که در صفحهٔ گوشی فایرفاکسیمان میبینیم یک وبسایت باشد. برنامههای فایرفاکسی میتوانند آفلاین هم باشند و بسیاری از آنها هم هستند.
در 5 سال آینده آندروید برنده و حاکم بازی سیستم عامل موبایل ها و تبلت ها خواهد شد
اپل هم متاسفانه بعد از مرگ استیو جابز اشتباهات فاحشی را در حال انجام است
از بزرگترین اشتباهات اپل
1- اندازه صفحه نمایشش آی فون 5 بزرگتر و زشت تر شد
عملا شاید مزیت های داشته باشد اما در طراحی و زیبایی
اولیه ایفون کاسته شد
2- تولید ایفون و تبلت های ارزان قیمت
کسانی که اپل می خریدند فقط به خاطر حس تک بودنش هست
حالا اگر قرار باشه هر نه نه قمری اپل بتونه بخره و دستش بگیره
دیگه مزیتی نمی مونه
…آن کسی است که ابزار را نه برای استفاده، بلکه برای چشم و هم چشمی میخرد و آنقدر حقیر است که اگر آن ابزار را دیگران هم استفاده کنند، به جای خوشحالی، از حسودی مملو خواهد شد.
به نظر من همین یک دلیل باعث شکستش می شه: گوشی ارزان قیمت بازار هدفش افراد کم درآمد هست و این افراد یا در کشوری هستند که اینترنت همه جا در دسترس نیست یا سریع نیست یا گران هست و آنها حاضر نخواهند شد هزینه بالای اینترنت را بپردازند.
ولی مورد دیگری که اشاره کردید:
” اپراتورها نیز میتوانند فروشگاه خود را داشته باشند” این موضوع همین الان هم در کشور چین برای اندروید انجام می شه. اولا چین هم مثل ایران مورد تحریم گوگل هست و کاربران اندروید نمی تونن گوشی هاشون رو ثبت و از اندروید مارکت گوگل استفاده کنند و به همین دلیل ده ها اپلیکیشن مارکت چینی وجود داره (که همه برنامه هاشون هم رایگان ولی دارای تبلیغات هست) و ثانیا خود اپراتورها هم فروشگاه دارند و اگر گوشی رو به همراه قرارداد با اپراتور خریده باشید (که قیمتش خیلی کمتره) اپلیکیشن فروشگاهشون روی گوشی به طور پیش فرض نصب هست و بدون روت کردن گوشی پاک نمی شه. در این فروشگاه هر وقت نرم افزاری رو (حتی نرم افزار رایگان) از این فروشگاه دانلود کنید، (چون از شبکه اینترنت استفاده کرده اید) امتیاز می گیرید که بعدا می تونید از این امتیازات استفاده کنید. ضمنا اگر بخواهید برنامه پولی از این فروشگاه بخرید، پولش از حساب شارژ موبایلتون برداشته می شه.
حالا این که اندرویده، ولی حتی زمانی که نوکیا، مارکتش رو روی سیمبین عرضه می کرد، (2 سال پیش، الان نمی دونم هنوز یا نه) وقتی شما یک برنامه پولی از فروشگاه رسمی خود نوکیا می خریدید پولش از شارژ موبایلتون کم می شد. یعنی اپراتور لازم نیست خودش فروشگاه داشته باشه، بلکه می تونه با فروشگاه رسمی گوگل یا نوکیا یا اپل قرارداد ببنده و درصدی از هر فروش دریافت کنه.
خلاصه این که این امکانی که فایرفاکس می خواهد اداره کنه حداقل در چین چیز جدید نیست.
بنظر من بجز پشتیبانی اپراتورها مزیت دیگه ای برای این سیستم عامل به دلایل زیر وجود نداره :
1- قیمت : به تازگی نوکیا احتمالا با کمک و همراهی مایکروسافت گوشی های ارزان قیمت و خوش امکاناتی رو معرفی کرده (180 دلار) و باید در نظر داشت که خیلی از افراد و جوامع کم در آمد هنوز به سمت استفاده از اسمارت فون ها حرکت نکردند و در فصل مالی قبل نوکیا بخاطر فروش اسمارت فون های آشا(اسمارت فون های ارزان و میان قیمت) و تا حدودی لومیا توانست سرانجام به سوددهی برسه حالا با معرفی موج جدید گوشی های ارزان قیمت لومیا و نفوذ نام های تجاری نوکیا و مایکروسافت خیلی ها به این اسمارت فون/پلتفرم کوچ می کنند .
2- اپل : این احتمال هم وجود داره که اپل همونطور که یک ورژن ارزانتر از ایپد رو تولید کرد حالا بسمت میانه و پایین بازار اسمارت فون ها هم حرکت کنه و بخاطر نفوذ و هیاهو ذاتی اپل احتمالا خیلی ها رو به طرف پلتفرم خودش جذب خواهد کرد
3- یکپارچگی اپ ها : در پلتفرم های ویندوز و اوبونتو اپلیکیشن های سیستم های دسکتاپ بر روی تبلت ها و گوشی ها هم اجرا می شوند/خواهند شد و با گسترش روز افزون این دو پلتفرم بخصوص ویندوز افرادی که یک محصول از خانواده این پلتفرم ها را خریداری کنند احتمالا بسمت سایر محصولات این پلتفرم ها هم حرکت خواهند کرد و برنامه نویسان هم از این پلتفرم ها بدلیل کاهش کار و افزایش سودآوری استقبال بیشتری می کنند .
در کل فکر می کنم جنگ اصلی بین سه پلتفرم آی اواس – اندروید و ویندوز خواهد بود و اگه قرار باشه پلتفرم دیگه ای به این گروه ملحق بشه احتمال اوبونتو از بقیه خیلی بیشتره
من فکر میکنم هر چیزی که غیر گوگلی باشه یا سعی نکنه زیر چتر گوگل باشه تا چند سال اینده محو میشه و محکوم به فناست این موضوع شامل ios هم میشه متاسفانه … اپل به جای این که بازار رو دنباله رو خودش بکنه و ایده خلق کنه … تبدیل به یه دنباله رو شده … توی همچین شرایطی که حتی اپل هم محکوم به فناست … فایرفاکس که جای خود داره
سلام.این سیستم عامل دیگه چی بشه!!!
دمت گرم واقعا حال کردم با برسی کاملاتان
خسته نباشید
به نظرم من آینده خوبی داره . قرار نیست که همه دیتاها از طریق نت ارسال بشن . کافیه که یه قسمتی رو شما یه بار دانلود کنی و روی گوشی ات نصب بشه و الباقی رو با استفاده از فناوری آجاکس دریافت کنی . البته سرعت کم اینترنت می تونه آزار دهنده باشه اما بیشتر کشور ها در حال رشد به سوی اینترنت پرسرعت هستند. شاید 2015 اغراق آمیز باشه اما تا 2025 قطع به یقین پیشرفت این نوع سیستم عامل ها جای بحث نداره
اما در مورد امنیت در مورد بدافزارها حرفهاتون کاملا درسته و جای بحث نداره .