به مدت 20 سال، رمز پرتاب سلاح‌های هسته‌ای در آمریکا این بود: هشت صفر!

ما در تمام طول عمر، به صورت پنهان، در ترس رخ دادن یک جنگ هسته‌ای بین نیروهای هسته‌ای عمده‌ای دنیا بوده‌ایم، اما در زمان جنگ سرد، در زمان اوج تقابل بین آمریکا و شوروی این خطر آنی به نظر می‌رسید.

اگر وارد این مدخل ویکی‌پدیا شوید، می‌بینید که از دهه 1940 تا کنون، در فیلم‌ها، گیم‌ها و رمان‌های تخیلی زیادی، جنگ جهانی سوم پیشبینی شده باشد، اما شاید مشهورترین این آثار، فیلمی بود که در سال 1964 توسط استنلی کوبریک و با بازی پیتر سلرز ساخته شد. اسم این فیلم دکتر استرجلاو بود.

در این کمدی سیاه می‌بینیم که چگونه جنون یک ژنرال نظامی آمریکا باعث شود که فرمان پرواز هواپیماهای B-52 حاوی سلاح‌های هسته‌ای و حمله به شوروی توسط او داده شود و چگونه دنیا به اتمام می‌رسد.

به عنوان یک کودک در آن سال‌ها یادم است که در مجلات محبوب آن زمان، خطرات این جنگ احتمالی نوشته شده بود و مثلا نوشته بود در صورت این درگیری، شوروی همه میدان‌های نفتی ایران و کشورهای پیرامون خلیج فارس را نابود خواهد کرد تا غرب را از آنها محروم کند و از آن سو، یکی از اهداف آمریکا هم آذربایجان شوروی خواهد بود، بنابراین علاوه بر خطرات غیرمستقیم، در همان موج اول حمله ایران هم به نوعی بی‌بهره از این جنگ نمی‌ماند!

هنوز هم کسی نمی‌تواند بگوید که در زمان جنگ سرد بین شوروی و آمریکا، جهان چند بار تا نبرد تمام‌عیار هسته‌ای پیش رفته است، ما از بعضی از این موارد مطلع هستیم، مثلا در زمان بحران موشکی کوبا یا سال 1983 که به خاطر خرابی یک قطعه ساده چند دلاری در سیستم هشدار هسته‌ای روسیه، این سیستم هشدار کاذب داده بود و تنها به واسطه شجاعت استانیسلاو یوگرافوویچ پتروف – یک سرهنگ دوم نیروهای موشکی استراتژیک- جنگ هسته‌ای شروع نشد. (+)

در سال 1962، رئیس‌جمهور وقت آمریکا –جان اف کندی– فرمان امنیت ملی Memorandum 160 را امضا کرد، بر اساس آن همه سلاح‌های هسته‌ای آمریکا می‌بایست به ضامن تسلیحی به نام PAL مجهز می‌شدند، به عبارت دیگر هیچ سلاح هسته‌ای نمی‌توانست شلیک شود مگر اینکه یک شخص صاحب صلاحیت با وارد کردن رمز درست، اقدام می‌کرد.

در آن زمان تعداد قابل ملاحظه‌ای از موشک‌های هسته‌ای آمریکا در سایر کشورها مستقر شده بودند، رهبری بعضی از این کشورها پایداری لازم را نداشت و این نگرانی وجود داشت که آنها تحت شرایطی بتوانند سرخود از تسلیحات استفاده کنند.

اما این تمام مشکل نبود، فرماندهان ارتش آمریکا هم می‌توانستند هر زمان که اراده کنند، مستقلا سلاح‌ها را شلیک کنند، و جنگ جهانی سوم را شروع کنند، سیستم PAL برای برطرف کردن این مشکلات و نگرانی‌ها آمده بود.

در خاطرات ژنرال «هوریس ام وید» می‌خوانیم که او در مورد ژنرال «تومانس پاور» نگران بوده است و نوشته بود که او از ناپایداری او ممکن است سبب شود که تحت شرایطی، فرمان شلیک سلاح‌ها را بدهد.

اما آیا سیستم PAL ، سیستم مطمئنی بود؟

ابدا!

جالب است بدانید با گذشت 20 سال از فرمان جان اف کندی، هنوز تنها نیمی از سلاح‌های اتمی آمریکا در خاک اروپا مجهز به PAL شده بودند و بقیه تنها یک قفل مکانیکی ساده داشتند و تازه سیستم PAL در بقیه هم تا سال 1977 فعال نشده بود!

موشک‌های هسته‌ای در خاک آمریکا، مثل آنهایی که در سیلوهای Minuteman  بودند، تحت نظارت دقیق رابرت مک‌نامارا -وزیر دفاع جان اف کندی- مجهز به PAL شده بودند. اما به محض کنار رفتن مک‌نامارا، فرماندهی راهبردی هوایی که از حضور او منزجر بود، رمز سیستم PAL را تغییر داد و در کمال تعجب رمزی که انتخاب کرد این بود : 00000000

بله درست خواندید، هشت عدد صفر! در واقع در اوج جنگ سرد، فرماندهان ارتش آمریکا، آنقدر نگرانی کند شدن پاسخ سریع آمریکا به حمله هسته‌ای احتمالی شوروی بودند که ترجیح داده بودند، رمز پرتاب آنها خیلی ساده باشد!

به علاوه از ترس اینکه افسران مسئول پرتاب، همین رمز ساده را فراموش کنند، در چک‌لیست کلیه سلاح‌ها رمز به روشنی نوشته شده بود.

با این تمهیدات دیگر فرماندهان آمریکایی مطمئن بودند که زمان لازم برای اخذ تأیید رئیس جمهور، باعث تلف شدن وقت باارزش نخواهد شد.

البته اگر بخواهیم منصف باشیم، باید بگوییم که قسمتی از ترس فرماندهان منطقی بود، چون این احتمال وجود داشت که مراکز فرماندهی یا خطوط ارتباطی در جریان حمله روس‌ها نابود شوند، و عملا قسمتی از سلاح‌های هسته‌ای آمریکا قابل استفاده نباشند، ولی با این تصمیم سربازها هم می‌توانستند تحت شرایطی مستقلا سلاح‌ها را شلیک کنند.

ما تازه در سال 2004، ار طریق مقاله‌ای که دکتر بلیر نوشت، از این حقیقت مطلع شده‌ایم و از رمز هشت صفر آگاهی یافته‌ایم، عنوان این مقاله این بود: ناآگاه نگه داشتن رؤسای جمهور در زمینه هسته‌ای. در این مقاله توضیح داده شده است یک گسست بین رهبران منتخب ملت آمریکا و فرماندهان نظامی در زمان جنگ سرد در مورد سلاح‌های هسته‌ای وجود داشته است.

همین دکتر بلیر بود که در سال 1977، با نوشتن مقاله‌ای خطر تروریست‌ها را در صورت دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای توضیح داده بود و در سال 1973 هم اعضای کنگره آمریکا را از مشکلات امنیتی سیلوهای هسته‌ای آگاه کرده بود. اما گوش شنوایی برای هشدارهای او وجود نداشت، به همین خاطر او در مقاله‌ای که برای عموم مردم در سال 1977 نوشت، توضیح داد که در صورت همدستی تنها 4 نفر در سلسعه مراتب پرتاب تسلیحات، امکان پرتاب آنها وجود دارد. اگر یک فرمانده با مسئولان آماده سازی و پرتاب موشک‌ها هسته‌ای تماس می‌گرفت و دستور شلیک می‌داد، هیچ پروتکلی برای کنترل اینکه آیا این تصمیم خطیر، تصمیم رئیس‌جمهور بوده است یا نه، وجود نداشت!

در همان سال در اقدامی که اصلا تصادفی به نظر نمی‌رسد، رمز پرتاب سرانجام تغییر کرد و دیگر از هشت صفر استفاده نشد!

بنابراین برخلاف تصور ما در زمان جنگ سرد، تنها در برهه‌های بحرانی خاصی، سایه جنگ هسته‌ای دنیا را تهدید نمی‌کرد، بلکه بیست سال تمام، یک شخص مصمم نادان در سیلوهای هسته‌ای می توانست با همدستی تنها 3 نفر دیگر، مستقلا جنگ جهانی سوم را شروع کند.

منبع