سرطان مری چه علایمی دارد و چطور می‌توان آن را تشخیص داد و درمان کرد؟
– سرطان مری یکی از کشنده‌ترین اشکال سرطان دستگاه گوارش است.
– در ایالات متحده میزان بروز کارسینوم سلول سنگفرشی و آدنوکارسینوم برابر است. در کل دنیا، 90% از کارسینوم‌های مری سرطان‌های سلول‌های سنگفرشی هستند.
– کارسینوم سلول‌های سنگفرشی در جهان بسیار شایع است.(35 مورد در هر 100هزار نفر در جمعیت‌های پرخطر) و بالاترین میزان بروز آن در ایران و چین است. این سرطان در ایالات متحده شیوع کمتری دارد(3 مورد در هر 100هزار نفر ).
– آدنوکارسینوم در ایالات متحده شایع‌تر از سایر کشورها است.
– از آنجا که شروع این بیماری موذیانه است، بیشتر بیماران در مراحل پیشرفته بیماری مراجعه می‌کنند و پیشآگهی بد است.
سبب‌شناسی، همه‌گیری‌شناسی و عوامل خطر سرطان مری
– کارسینوم سلول‌های سنگفرشی با عوامل محیطی و تغذیه‌ای رابطه دارد. این عوامل عبارتند از: مصرف الکل و تنباکو، بلع مواد قلیایی، کمبود ویتامین A و C، آشالازی، بیماری سلیاک و رژیم پر از ترشیجات(نیتروزآمین‌ها)
– این بیماری به طور معمول چندکانونی است، به صورت موضعی ارتشاح می‌یابد و مهاجم است.
– تمایل دارد در یک‌سوم میانی مری بروز کند.
– آدنوکارسینوم معمولاً در مری بارت رخ میدهد.
– مری‌بارت با متاپلازی روده‌ای مشخص می‌شود. در این حالت به دنبال یک GERD طولانی‌مدت اپیتلیوم استوانه‌ای جایگزین اپیتلیوم سنگفرشی طبیعی در مری تحتانی می‌شود. خطر آدنوکارسینوم در مواردی که متاپلازی بارت وجود دارد 40 برابر افزایش می‌یابد(میزان پیدایش آدنوکارسینوم در بیماران مبتلا به مری‌بارت1% در سال است).
– مری‌بارت در 10% از بیمارانی که برگشت مزمن اسید دارند، رخ میدهد.
– 60% از بیماران مبتلا به آدنوکارسینوم مری شواهدی از مری‌بارت دارند. سایر عوامل خطر عبارتند از: سن بالا، جنس مرد، نژاد قفقازی، سابقه GERD و چاقی.
– آدنوکارسینوم با درگیری تمام لایه‌های دیواره مری، گسترش لنفاوی و رفتار تهاجمی همراه است.
– به طورکلی آدنوکارسینوم در یک‌سوم تحتانی مری رخ میدهد.
علایم و نشانه‌های سرطان مری
– از آنجا که شروع این بیماری موذیانه است، بیشتر بیماران در مراحل پیشرفته مراجعه می‌کنند.
– بیمار، دچار دیسفاژی پیشرونده نسبت به غذاهای جامد می-شود(90% از موارد)، لذا این بیماران تمایل دارند رژیم غذایی خود را از غذاهای جامد به غذاهای مایع تغییر دهند.
– کاهش وزن شدید، سوء‌تغذیه، کم‌آبی
– علائم تنفسی(مثل خفگی، آسپیراسیون، ذات‌الریه) ناشی از آسپیراسیون یا تهاجم مستقیم تومور به درخت نای‌ـ-برونشی
– سرفه، خشونت صدا و یا استفراغ خونی
– درد یا احساس ناراحتی در خلف جناغ
– سندرم‌های پارانئوپلاستیک ممکن است شامل بالارفتن کلسیم ثانویه به ترشح نابجای هورمون پاراتیروئید باشند.
– ممکن است با خون‌ریزی، درد قفسه صدری یا تهوع، هم تظاهر‌کند.
تشخیص‌های افتراقی سرطان مری
– پرده یا حلقه مری
– تنگی خوش‌خیم
– آشالازی
– اسپاسم منتشر مری
روش‌های تشخیص سرطان مری
– در شرح‌حال و معاینه بالینی باید درجه دیسفاژی(مثلاً جامدات درمقابل مایعات)، بیان خودِ بیمار را از محل دیسفاژی(مری گردنی یا مری سینه‌ای یا مری تحتانی)، وجود لنفادنوپاتی و وجود توده‌های شکمی یا بزرگی کبد ارزیابی شوند.
– آندوسکوپی گوارشی فوقانی همراه با نمونه‌برداری و برس‌کشیدن برای سیتولوژی
– ممکن است از ازوفاگوگرافی با باریم استفاده شود.
– از سی‌تی‌اسکن، سی‌تی‌اسکن PET و سونوگرافی از طریق آندوسکوپی برای مرحله‌بندی از جهت متاستاز یا تهاجم موضعی استفاده می‌شود.
– ممکن است آسپیراسیون با سوزن باریک از ضایعات متاستایک اندیکاسیون داشته باشد.
راه‌های درمان سرطان مری
– فقط 40 تا 60% از بیماران مبتلا به سرطان مری با بیماریی که از نظر بالینی موضعی است مراجعه می‌کنند.
– برداشتن تومور از طریق جراحی درمان استاندارد طلایی برای بیماری‌های قابلِ برداشته‌شدن است.
– برداشتن کامل مری در کارسینوم سلول‌های سنگفرشی لازم است(همراه با بازسازی که با استفاده از معده یا کولون صورت می‌گیرد).
– برداشتن مری و معده برای درمان آدنوکارسینوم
– بسته به مرحله بیماری از شیمی‌‌‌اشعه‌درمانی به عنوان درمان قطعی، درمان قبل از جراحی یا درمان تکمیلی استفاده می‌شود.
– در بیمارانی که بیماری پیشرفته دارند؛ گشادکردن مری با گذاشتن استنت برای درمان انسداد مری یا فیستول نای‌‌مری اندیکاسیون دارد.
– از درمان با لیزر و درمان فتودینامیک به صورت تسکینی برای تخریب تومورهای داخل مجرای مری استفاده می‌شود.
– مراقبت‌های حمایتی عبارتند از: داروهای ضدِ درد و حمایت تغذیه‌ای
پیشآگهی و عوارض/سیر بالینی سرطان مری
– هم کارسینوم‌های سلول‌های سنگفرشی و هم آدنوکارسینوم‌ها پیشآگهی بسیار بدی دارند.
– میزان بقاء 5ساله برای سرطان سلول‌های سنگفرشی کمتر از 10% است.
– میزان بقاء 5ساله برای آدنوکارسینوم کمتر از 5% است.
– با اینکه روش‌های غربالگری پیشرفته باعث بهبود قابلیت برداشت تومورها شده‌اند؛ هنوز هم اگر تومور در مراحل انتهایی بیماری کشف شود، پیشآگهی بدی دارد.
– حدود 25% از بیماران، تومورهای قابل‌برداشت دارند. 10 تا 20% از بیماران از جراحی جان سالم بدر نمی‌برند.
– با تشخیص زودرس و برداشتن ضایعات آدنوکارسینومایی سطحی، میزان بقاء به طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش یافته است.
