معرفی کتاب: «مرد مردمی» از چینوا آچبه

بعضی از موقعیت‌ها، به یاری شانس و اقبال به دست می‌آیند. انتخاب کتاب خوب، هم یکی از اینهاست. راستش من وقتی کتاب را تصادفی در کتابفروشی پیدا می‌کنم و متوجه ارزش و کیفیت نوشته می‌شوم، بسیار خشنود و راضی می‌شوم. خشنودتر از زمانی که با دانش و توصیه قبلی، کتاب را برداشته باشم. رضایت آدم وقتی به اوج می‌رسد که متوجه شود در فضای آنلاین، پیش از او نقد و معرفی خاصی هم برای کتاب نوشته نشده باشد.

اعتراف می‌کنم که تا قبل از مواجهه تصادفی با کتاب «مرد مردمی»  چینوا آچبه، اصلا وی را نمی‌شناختم. اما این نویسنده فقید نیجریه‌ای یک نویسنده کاملا شناخته‌شده است که برنده جایزه بوکر هم شده و حتی چند سال پیش به انتخاب نشریه فوربس، تأثیرگذارترین فرد آفریقایی هم شده است.

چینوآ آچبه Chinua Achebe در سال 1930 در شهر کوچک اگیدی در استان آنامبرای نیجریه به دنیا آمد. او این شانس را داشت که بورسیه شود و تحصیلاتش را تکمیل کند، او که شیفته مذهب، رسوم و فرهنگ آفریقایی بود، چندی بعد به نویسندگی درآورد. رمان «همه چیز از هم فرومی‌پاشد» او در اواخر دهه 1950 برای او شهرتی به ارمغان آورد. این رمان با ترجمه متفاوت توسط انتشارات نیکا و سروش چند سال پیش منتشر شده است.

از کتاب‌های شاخص دیگر او می‌توان به «دیگر آرامشی نیست»، «تپه‌های مورچه ساوانا» و «پیکان خدا» اشاره کنیم.

این نویسنده در دهه 1960 زمانی که استان بیافرا قصد جدایی از نیجریه و استقلال داشت، حامی مردم این ناحیه شد. مدتی هم درگیر فعالیت‌های سیاسی شد. او در واپسین سال‌های زندگی استاد دانشگاه براون آمریکا شد تا اینکه در  مارس ۲۰۱۳ در سن ۸۲ سالگی در بیمارستانی در بوستون، ایالت ماساچوست، درگذشت.

او پیش از مرگ، در سال 2007 موفق شد جایزه‌ «بوکر» بین‌المللی را از آن خود کند، همچنین در سال 2008 جایزه‌ نبوغ «مک آرتور» را کسب کرد.

اما کتابی که می‌خواهیم در این پست معرفی کنیم، کتاب «مرد مردمی» آچبه است. این کتاب در سال 1966 نوشته شده است.

این رمان که داستانش در یک سرزمین ظاهرا تخیلی آفریقایی می‌گذرد، آنقدر دقیق داستان فساد و دغلکاری دنیای سیاست نیجریه را روایت کرده بود که زمانی دوست آچبه «جان پپر کلارک» خطاب به او گفته بود:

چینوا! تو مثل یک پیامبری. همه چیزهایی که در کتاب توصیف کردی، رخ داده‌اند، به جز کودتای نظامی.

و جالب است که کودتایی که آچبه در کتاب شرح داده بود و عملا در نیجریه رخ نداده بود، کوتاه‌زمانی بعد واقعا به وقوع پیوست!

در کمال شگفتی، داستان کودتای آخر کتاب باعث دردسر آچبه شد، او متهم شد که از پیش از کودتای نظامی خبر داشته است، به همین خاطر مجبور شد که همسر باردار و فرزندش را به خارج بفرستد. آنها به سلامت کشور را ترک کردند، اما در این راه، همسرش دچار سقط جنین شد.

داستان کتاب را یک معلوم ساده دبستان به نام «اودیلی» روایت می‌کند، او در جریان بازدیدی یک معلم سابق دهکده از مدرسه به نام «نانگا» که حالا یک سیاستمدار و عضو مجلس شده است، متوجه شخصیت عوام‌فریب و خطرناک او می‌شود.

در آغاز داستان می‌خوانیم که همین نانگا، برای بالا رفتن از پله‌های ترقی، چطور وزیر اقتصاد کشور تخیلی را که در پی اصلاحات اقتصادی است، می‌کوبد. او در مجلس، این وزیر نگون‌بخت را عامل بیگانه خطاب می‌کند، تقاضای اعدامش را می‌کند و از نخست‌وزیری حمایت می‌کند که اصلا چشم دیدن «روشنفکران مغرور و تحصیل‌کرده غرب» را ندارد.

«بیایید حالا برای همیشه همه آن دست‌نشانده‌های منحط که متون درسی اقتصاد را از بر می‌دانند و از کردار و گفتار مردان سفید تقلید می‌کنند را از بدنه سیاست‌مان بیرون بریزیم، درست همان طور که داندانپزشک دندان‌های فاسد را بیرون می‌کشد.

رهبران واقعی ما آنهایی نستند که آلوده به مدارک آکسفورد، کمبریج یا هاروارد شده‌اند، بلکه آنهایی هستند که به زبان ملت ما سخن می‌گویند. از آن تحصیلات نکبت و پرهزینه دانشگاهی که آفریقایی را از فرهنگ غنی و باستانی‌اش دور می‌کند و او را سرور ملت‌اش می‌کند، دوری کنید…»

کمی بعد نانگا سعی می‌کند با سپردن کاری در پایتخت به این معلم ساده و پرشور، او را با آزمونی سخت مواجه کند…

کتاب مرد مردمی را انتشارات ناهید با ترجمه افسانه رشنو در 184 صفحه و به قیمت 9500 تومان منتشر کرده است.

این کتاب را می‌توانید به صورت آنلاین از فروشگاه شهر کتاب یا فروشگاه جیحون بخرید.