تشخیص‌های افتراقی سوء‌هاضمه

بیماری ریفلاکس معده به مری. بیماری ریفلاکس معده به مری (gastroesophageal reflux disease) (GERD) در جوامع غربی شایع است. در ۴۰درصد از آمریکایی‌ها یک بار در ماه و در ۱۰-۷درصد آنان روزانه یک بار، بروز سوزش سردل گزارش شده است. اکثر موارد سوزش سردل به علت ریفلاکس بیش از حد اسید، رخ می‌دهد؛ گرچه ریفلاکس مایعات غیراسیدی نیز می‌تواند علایم مشابه را تولید کند.

ازوفاژیت ناشی از ریفلاکس مواد قلیایی، علایم شبه GERD را اغلب در بیمارانی که به علت بیماری زخم پپتیک تحت جراحی بوده‌اند، ایجاد می‌کند. اگرچه تقریباً در ۱۰درصد از بیمان دچار سوزش سردل کارکردی، میزان تماس مری با اسید طبیعی است و افزایش در ریفلاکس غیراسیدی نشان نمی‌دهند.

دیس‌پپسی کارکردی. تقریباً ۲۵درصد مردم حداقل ۶ بار در سال مبتلا به علایم دیس‌پپسی می‌شوند اما تنها ۲۰-۱۰درصد آنان با پزشک مشورت می‌کنند. دیس‌پپسی کارکردی علت ۶۰درصد موارد دیس‌پپسی است که ه صورداشتن علایم آزار دهنده شامل احساس پری بعد از غذا، سیری زودرس یا درد اپی‌گاستر یا سوزش اپی‌گاستر به مدت ۳ ماه یا بیشتر که شروع علایم حداقل ۶ ماه قبلاز تشخیص بیماری بوده و علت عضوی وجود نداشته باشد، تعریف می‌شود. اغلب بیماران مبتلا به دیس‌پپسی کارکردی سیری خوش خیم دارند اما در تعداد اندکی از مبتلایان به عفونت هلیکوباکترپیلوری یا افرادی که تحت درمان با داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) هستند، زخم ایجاد می‌شود. به نظر می‌رسد که بعضی از موارد دیس‌پپسی کارکردی (همانند بیماران مبتلا به گاستروپارزی ایدیوپاتیک) ناشی از عفونت قبلی دستگاه گوارش هستند.

بیماری زخم. در اکثر بیماران مبتلا به GERD مری آسیب نمی‌بیند. با این حال در ۵ درصد بیماران ، زخم مری و در بعضی از آنان تنگی مری ایجاد می‌شود. از روی علایم نمی‌توان به گونه‌ای قابل اطمینان، از وفازیت غیر اروزیو را از اروزیو یا زخمی افتراق داد. ۲۵-۱۵درصد موارد دیس‌پپسی، ناشی از زخم‌های معده یا دئودنوم هستند. شایع‌ترین علل بیماری زخم، عفونت معده با هلیکوباکتری پیلوری و مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی هستند. سایر علل نادرزخم‌های گاسترودئودنال عبارتند از بیماری کرون (فصل۲۹۵) و سندرم زولینگر- الیسون که در اثر تولید بیش از اندازه گاسترین توسط یک نومور آندوکرین ایجاد می‌شود.

بدخیمی. بیماران مبتلا دیس‌پپسی اغلب به دلیل ترس از سرطان، درصدد مراقبت بر می‌آیند. اما کمتر از ۲درصد موارد دیس‌پپسی از بدخیمی‌های گاستروازوفاژیال ناشی می‌شود. کارسینوم سلول سنگفرشی مری عمدتاض در بیماران دارای سابقه مصرف دخانیات یا اتانول بروزد می‌کند. سایر عوامل خطرساز شامل سابقه خوردن مواد سوزاننده، آشالازی و اختلال ارثی تیلوز (tylosis) هستند. ریفلاکس دراز مدت اید معمولاً در اثر آدنوکارسینوم مری دچار عارضه می‌شود. در ۲۰-۸درصد مبتلایان به GERD، متاپلازی غددی مخاطی (روده‌ای) در اپی تلیوم سنگفرشی قسمت تحتانی مری، بروز می‌کند که به متاپلازی بارت موسوم است و زمینه ساز آدنوکارسینوم (که در بعضی از جوامع آسیایی شایع‌تر است) و لنفوم هستند.

سایر علل. در بیمارانی که به دلیل بیماری زخم پپتیک جراحی شده‌اند، ازوفاژیت ناشی از ریفلاکس قلیا علایمی مشابه GERD ایجاد می‌کند. عفونت‌های قارچی یا ویروسی فرصت طلب در مری ممکن است سوزش سردل یا ناراحتی در قسه سینه به وجود آورند اما اکثراً موجب ادینوفازی می‌شوند. دیگر علل التهاب مری شامل ازوفاژیت ائوزینوفیلی و ازوفاژیت در اثر مصرف قرص هستند. کولیک صفراوی از تشخیص‌های افتراقی دیس‌پپسی است اما عهده بیماران مبتلا به کولیک صفراوی واقعی حملات مجزای درد ربع فوقانی راست یا اپی‌گاستر را بیان می‌کنند و نه سوزش، تهوع و نفخ به صورت مزمن. کمبود لاکتوز روده‌ای موجب تولید گاز، نفخ، ناراحتی و اسهال پس از خوردن لاکتوز می‌شود؛ کمبود لاکتاز در ۲۵-۱۵درصد سفیدپوستان اروپای شمالی دیده می‌شود اما در سیاه‌پوستان و آسیایی‌ها شایع‌تر است. سایر سندرم‌های عدم تحمل کربوهیدرات (نظیر فروکتوز، سوربیتول) علایم مشابهی ایجاد می‌کنند. رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده کوچک می‌تواند سبب دیس‌پپسی شود که اغلب با اختلال کارکرد روده، اتساع و سوء جذب همراه است. ارتشاح ائوزینوفیلیک مخاط دوازدهه در برخی از بیماران مبتلا به سوءهاضمه توضیح داده شده است. بیمارهای پانکراس (پانکراتیت مزمن و بدخیمی)، کار سینوم سلول کبدی، اسپروی سلیاک، بیماری منتریر، بیماری‌های ارتشاحی (سارکوئیدوز و گاستروآنتریت ائوزینوفیلیک)، ایسکمی مزانتر، بیماری‌های تیروئید و پارتیروئید و کشش دیواره شکم دیس‌پپسی ایجاد می‌کنند. علل خارج شکمی سوءهاضمه شامل نارسایی احتقانی قلب و سل هستند. بررسی‌ها پیرامون یافتن ژن‌های مستعد کننده افراد به سوءهاضمه کارکردی در دست انجام است.