آشنایی با زندگی جان دیویس راکفلر به مناسبت سالگرد درگذشت او

همان طور که از دید ما، استیو جابز، لری پیچ، سرگئی برین، ایلان ماسک یا بیل گیتس به عنوان کارآفرین‌های افسانه‌ای شناخته شده‌اند، برای پدرها و مادرهای ما زمانی، اسامی راکفلر یا اوناسیس شناخته‌شده بودند.

به مناسبت سالگرد درگذشت راکفلر نگاهی کوتاه داریم به زندگی او:

جان راکفلر (1839- 1937)، صنعتگر‌ بزرگ آمریکایی که پسر یک کشاورز ساده بود، در زندگی طولانی خود، از فردی که ماهانه 25 دلار مزد می‌گرفت به یک غول نـفتی تـبدیل شد که ارزش دارایی‌های او‌ بالغ بر 336 میلیارد دلار (با ارزش دلاری کنونی) تخمین زده می‌شد. همچنین وی در ۲۹ سپتامبر ۱۹۱۶ با دستیابی به ثروت ۱ میلیارد دلار آمریکا به عنوان نخستین میلیاردر آمریکایی شناخته می‌شود.

او کارش را از سن 16 سالگی آغاز کرد و در عرض سه سال نخستین شرکت‌اش را تأسیس نمود.در سال 1862 او به صنعت‌ نفت‌ گرایش پیدا کرد. پس از دراختیارگیری جدی‌ترین رقیب محلی، راکـفلر اقـدام به ایجاد شرکت ملی با شبکه ملی توزیع نمود. او موفقیت خود را مرهون شرکت استاندارد اویل است‌ که‌ تا‌ سال 1879،کنترل 90 درصد‌ پالایش‌ نفت‌ در ایالات متحده آمریکا را در دست داشت. راکـفلر در سـال 1897 از مدیریت شرکتش کنار کشید، البته تا سال 1911، رئیس‌ هیأت‌ مدیره آن باقی ماند. در این سال، سرانجام‌ دولت‌ آمریکا حکم به انحلال استاندارد اویل داد. سال‌های پایانی عمر راکفلر صرف امور خـیریه شـد.

پیـشینه و ظهور

جان راکفلر‌ در‌ سال ‌ 1839در نـیویورک مـتولد شـد .او بزرگ‌ترین پسر و دومین فرزند‌ خانواده‌ای شش فرزندی بود. والدین او کشاورز بودند و از جان و خواهرها و برادرهایش نیز انتظار می‌رفت تا به آنان‌ کـمک‌ کـنند‌ .در 14 سالگی،خانواده جان به اوهایو نقل مکان کـردند‌. در‌ سـال 1855 و در حالی که او تنها 16 سال سن داشت، پیشنهاد کار به عنوان پادو‌ و کمک‌ دفتردار‌ را در شرکت هویت و تاتل دریافت کرد. او حقوق ثـابتی نـداشت و تـنها‌ به‌ صورت‌ پورسانت پول می‌گرفت. این امر باعث شد که او در عـرض 14 هفته هیچ‌ پولی‌ درنیاورد‌. اما پس از آن او 50 دلار کسب کرد و حقوق 25 دلار در ماه‌ برای‌ او تعیین شد. راکفلر سه سال در این شرکت مـاند تـا ایـن‌که با‌ درخواست‌ او‌ برای دریافت سالانه 800 دلار مخالفت شد. راکفلر در این سه سـال بـه خوبی‌ به‌ نحوه اداره و انجام کسب‌وکار را یاد گرفته بود، تصمیم گرفت از این شرکت‌ جدا‌ شود‌ و کسب‌وکاری را بـرای خـودش بـه راه اندازد.

لحظات تعیین‌کننده

او به همراه شریکش یعنی موریس‌ کلارک‌‌ و گرفتن وام هزار دلار از والدینش بـا نـرخ سـود 10درصد، یک کسب‌وکار‌ تولیدی‌ را‌ راه‌اندازی نمود. او به تمام کشاورزان محلی سرمی‌زد، با آنها گـپ مـی‌زد، آنـان را‌ شیفته‌ خود‌ می‌ساخت و کارت ویزیتش را به آنها می‌داد. واکنش به او آنقدر خوب‌ بود‌ کـه او در هـمان نخستین سال کارش یعنی در سال 1859،توانست به درآمدی 500 هزار‌ دلاری‌ دست یابد. در آن زمـان نـفت تـازه شروع به تأثیرگذاری در اوهایو‌ کرده‌ بود و چندین پالایشگاه افتتاح شده بودند.

راکفلر‌ که‌ احـساس‌ خـاصی نسبت به توان بالقوه این سوخت‌ جدید‌ داشت، زمان را از دست نداد و در سال 1862 اقدام بـه تـأسیس شـرکت راکفلر‌،اندروز‌ و کلارک که در زمینه پالایشگاه‌های‌ نفت‌ فعال بود‌، نمود‌. بعدها‌ او سهم خود را به کـلارک‌ فـروخت‌ و سپس کل سهم کلارک را به نفع اندروز خرید و در نتیجه شرکت‌ راکفلر‌ و انـدروز تـأسیس شـد.

تا سال 1869، شرکت راکفلر که حالا‌ شرکت‌ راکفر، اندروز و فلاگلر نامیده می‌شد‌، اقدام‌ به خرید چـندین شـرکت کوچک کرد. اما به یکباره صنعت نفت وارد دوران‌ سخت‌ خود شد. بـهای نـفت چنان‌ کاهش‌ یافت‌ که بسیاری از‌ شرکت‌ها‌ ورشکست شدند.

در سال‌ 1869،راکفلر تصمیم گرفت با سرمایه 1 میلیون دلار، شـرکت خـود را با شرکت استاندارد اویل‌ اوهایو‌ ادغام کند. این در حالی بود‌ که‌ خـودش ریـاست‌ شرکت‌ جدید‌ را به عهده گرفت‌. این ادغـام آنـقدر مـوفق بود که به یک شاخص و استراتژی تـلفیق در جـی.پی.مورگان‌‌ و نمادی‌ در صنعت فولاد و فلزات تبدیل شد‌.

به‌ اعتقاد‌راکفلر، بهترین روش برای تـضمین بـقا،توزیع چنین ریسکی‌ در‌ یک‌ صـنعت بـی‌ثبات و پرخطر اسـت. بـهترین راه بـرای‌ تحقق‌ این‌ هدف‌، خرید‌ شرکتهای‌ رقـبا در داخـل یا خارج از آمریکا بود .تا سال 1872، استاندارد اویل موفق شد تمامی شـرکت‌های پالایـش در اوهایو را بخرد. در سال 1882 و پس از‌ دهه‌های پررونق ،تـمامی کسب‌وکارهای متعلق به اسـتاندارد اویـل تحت کنترل استاندارد اویل تـراست قـرارگرفتند.

برتری استاندارد اویل تراست خیلی زود منجر به بروز انتقادات شد. در سال 1892، دادستان کـل‌ اوهـایو‌ در دادرسی خود پیرامون انحلال اسـتاندارد اویـل تـراست پیروز شد. در طـول بـرگزاری دادگاه که از سال 1890 آغـاز شده بـود، راکفلر فشار و استرس شدیدی را تجربه کرد.ت مام موها‌ و حتی‌ ابروان راکفلر ریخت و او دچار لرزش‌های عـصبی شد. اثرات رأی دادگاه بر استاندارد اویـل نـیز کمتر از ایـن نـبود. بـا این وجود شرکت‌ خـیلی‌ سریع دست به تجدید ساختار‌ زد‌ و این بار به نام شرکت استاندارد اویل نیوجرسی فعالیت‌هایش را از سـرگرفت. ایـن شرکت موفق شد کنترل سه چـهارم صـنعت نـفت ایـالات مـتحده را‌ به‌ دست گـیرد.

راکـفلر تا‌ سال‌ 1911 ر سمت ریاست این شرکت باقی ماند. سال 1911 همان سالی بود که دیوانعالی ایالات مـتحده آمـریکا دسـتور به انحلال این شرکت داد و اعلام کرد کـه شـرکت اسـتاندارد اویل‌ قـوانین‌ ضـدانحصار را نقض کرده است. بدین ترتیب،83 شرکت که تشکیل‌دهنده این غول نفتی بودند، به شرکت‌های کوچک‌تر تقسیم شدند. در این دوران راکفلر شاهد شدیدترین انتقادها بود.ح تی گفته‌ می‌شود‌ طـی این‌ دوران غذای او به کمی شیر و نان تبدیل شده بود. عده‌ای معتقد بودند که او صبح زود‌ تا اواخر شب کار می‌کند. این موضوعی بود که راکفلر همواره‌ آن‌ را‌ تکذیب می‌کرد و اعتقاد داشـت کـه کار همه زندگی‌اش نیست

.سال‌های آخر عمر راکفلر توأم با فعالیت‌های نوع ‌‌دوستانه‌ بودند.او 35 میلیون دلار در اختیار دانشگاه شیکاگو قرار داد تا انستیتو‌ تحقیقات‌ پزشکی‌ راکفلر، بنیاد راکفلر و کمیسیون بهداشت راکـفلر تـأسیس شوند که کرم قلابدار(نوعی انگل روده) و تب زرد را‌ در مناطق جنوبی آمریکا ریشه‌کن کرد.

ثروت راکفلر در زمان مرگش بالغ بر ‌ 900میلیون دلار (با ارزش دلار آن زمان) بود‌. او‌ در 23 مه 1937 و در سن 97 سالگی در خـانه‌اش درگـذشت.

جان راکفلر خالق صـنعت مـدرن نفت است. شاید تأثیر کسب‌وکار راکفلر بر ایالات متحده آمریکا کمتر از اختراع برق‌ توسط ادیسون یا خودروهای مدل T فورد بوده اما بدون بنزین ارزان‌قـیمت که شرکت استاندارد اویـل تـولید می‌کرد، احتمال نداشت که صنعت برق این کشور یا بازار پرفروش خودرو بتوانند به‌ چنین‌ رونقی دست یابند.

یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های راکفلر درک اهمیت استخدام افراد برجسته بود. یکی از شعارهای مـعروف او ایـن بود:

«این انسان است که یک سازمان را می‌سازد نه‌ ماشین‌آلات‌ یا تجهیزات.»

او تیمی از درخشان‌ترین افراد را در کسب‌وکار خود به کار گرفت و از توانایی‌های جمعی آنها، بیشترین بهره را در قبال توسعه اداره استاندارد اویـل بـه دست‌ آورد‌. لازم بـه ذکر است که این شرکت علیرغم کنترل تأثیرگذارش، دوران سختی را پشت سرگذاشت اما قدرت خود را طی دهه‌های بـعدی به اثبات رساند.

«اعـتقاد‌ دارم‌ وظیفه‌ام‌ پول درآوردن و استفاده از آن پول برای رفاه اطرافیانم است.» جان راکفلر

«رشد یک کسب‌وکار بزرگ تنها با حفظ مناسب‌ترین افـراد‌ ‌ ‌مـیسر‌ است‌.» جان راکفلر

1839: تولد

1855:.شروع کار در هویت و تاتل.

1869: شرکت‌ راکفلر‌،اندروز و فـلاگلر بـه شـرکت استاندارد اویل اوهایو تبدیل شد.

1882: .فعالیت‌های شرکت استاندارد اویل تحت‌ کنترل استاندارد اویل تراست قـرار گرفت.

1890: سیستم توزیع ملی به اکثر شهرهای‌ آمریکا تعمیم یافت.

1892: تراست‌ توسط دولت اوهـایو منحل شد و این بـار اسـتاندارد اویل تراست در نیوجرسی شکل گرفت.

1904: استاندارد اویل کنترل سه چهارم صنعت ایالات متحده را به دست گرفت.

1904: هشتاد درصد شهرهای‌ آمریکا از خدمات استاندارد اویل بهره‌مند بودند.

1911: استعفا به عنوان رییس،استاندارد اویل تـراست منحل شد.

1913: ایجاد بنیاد راکفلر.

1937: درگذشت.