دو فیزیکدان بلژیکی به سادگی محاسبه کردند که در قضیه اخیر سقوط جت روسیه توسط ترکیه، هم ترکیه و هم روسیه دروغ میگویند، البته بیشتر ترکیه! شما هم با معلومات فیزیک دبیرستانی میتوانید!
قضیه بسیار داغ و بحتبرانگیز این روزها، سقوط هواپیمای جت روسی توسط ترکیه است.
در اخبار و تحلیلهای رسانهای البته این روزها، بیشتر در مورد جنبههای سیاسی و پیامدهای این خبر صحبت میشود، تا بررسی دقیق خود قضیه. در واقع سقوط هواپیمای روسی، بهانهای شده برای عیان شدن اختلافها و تزویرهای از قبل موجود.
بیشتر اوقات ما شهروندان عادی، واقعا قدرت تحلیل و راستیآزمایی اخبار و حوادث را داریم، اما اعتماد به نفس کافی را نداریم. نمیتوانیم تکههای پازل را در کنار هم بچینیم. حوصله لازم را نداریم و تمرین کافی هم برای استدلال منطقی نداریم. ذهنهای ما خیلی وقت است که دچار رخوت شدهاند و آنقدر تنبل شدهایم که جز مطالب دو سه جملهای در اپلیکیشنهای ارتباطی مثل وایبر، واتس اپ و تلگرام، توان تمرکز چنددقیقهای و تأمل روی اخبار، مقایسه خبر با واقعیات پذیرفتهشده و اخبار رسانههای دیگر را نداریم.
خیلی وقتها با خودم فکر میکنم که اگر در حد همان آموختههای دبیرستانی، منطق و استدلال اموخته شده در ریاضیات و فیزیک را وارد زندگی روزانه و قضاوتهای خود میکردیم، چه دنیای متفاوتی میداشتیم. دریغ که حتی خود آموزگاران و دبیرانی که به ما آن دانشها را منتقل میکردند، جسارت تعمیم دادن آن مهارتها را در زندگی روزانه و تحلیلها و دریافتهای شخصی خود از قضایای اجتماعی و سیاسی، ندارند.
با این مقدمه میرسیم به کار جالبی که دو اخترفیزیکدان بلژیکی به نامها تام ون دورسلاره و جیووانی لپنتا، انجام دادهاند.
آنها میخواستند بررسی کنند که در قضیه سقوط جت روسی، ترکیه راست میگفته یا روسیه. آیا هواپیمای روسی، واقعا حریم هوایی ترکیه را نقض کرده بود و به اخطارهای مکرر پاسخ نداده بود؟ آیا هواپیمای روسی اصلا وارد حریم هوایی ترکیه شده بود یا نه؟
روسیه و ترکیه فعلا ادعاهای هم رد میکنند. هر دو نقشههایی منتشر کردهاند. ترکیه نوار صوتی اخطار را منتشر کرده است و روسیه گفته است که این نوار صوتی، جعلی است.
بیایید فکتها را با هم بررسی کنیم:
هواپیمای جت بمبافکن روسی، روز سهشنبه توسط ارتش ترکیه سرنگون شد. مقامات ترک میگویند که در یک بازه زمانی پنج دقیقهای، 10 بار به این هواپیما اخطار داده بودند و بعد از بیتوجهی خلبانهای روسی، با دستور مستقیم نخستوزیر ترکیه، هواپیمای روسی با موشک جنگنده ترکیه، ساقط شد. باز هم مقامات ترک میگویند که هواپیمای روس، فقط 17 ثانیه در حریم هوایی ترکیه بوده است.
حالا بیایید دانش را وارد تحلیل قضیه کنیم:
در ویدئویی که از حادثه منتشر شده است، صحنه سقوط جت روسیه دیده میشود. 30 ثانیه طول کشید تا هواپیما سقوط کند. بعد از کار افتادن موتور یک جت، سقوط آن تابع همان قوانین فیزیکی است که یک پرتابه دارد و ما در فیزیک دبیرستان آموخته بودیم. بر این اساس سقوط عمودی، تنها تابع شتاب گرانش زمین است. شتاب گرانش 9.81 متر بر مجذور ثانیه است. پس میتوان به سادگی حساب کرد که هواپیما در هنگامی که شروع به سقوط کرده است، 4500 متر ارتفاع داشته است. این عدد با ادعای مقامات ترکیه که میگویند، هواپیمای روس در ارتفاع 5800 مورد اصابت قرار گرفت، تقریبا همخوانی دارد.
در نقشهای که مسئولات ترکیه ارائه دادهاند، مشخص شده است که هواپیما بعد از برخورد موشک به آن، هشت کیلومتر دیگر طی کرد و بعد به زمین خورد. برای طی چنین مسافتی، سرعت هواپیما باید حدود 980 کیلومتر در ساعت بوده باشد.
پس ما اینجا توانستیم، سرعت هواپیمای روسیه را حساب کنیم.
توجه کنید: نقشه مقامات ترکیه نشان میدهد که هواپیمای روسیه، 2کیلومتر را در حریم هوایی ترکیه طی کرده بود. برای طی این مسافت با سرعت 980 کیلومتر در ساعت، فقط 7 ثانیه لازم است. توجه کنید فقط 7 ثانیه. در صورتی که مقامات ترکیه میگویند که هواپیمای روسیه، 17 ثانیه در حریم هوایی روسیه بوده است!
و این یعنی تناقض:
پس فیزیک 1- ترکیه صفر!
از سوی دیگر مقامات ترک میگویند که در عرض 5 دقیقه، 10 بار به هواپیمای روس اخطار داده بودند. حالا شما هواپیمایی را در نظر بگیرید که 980 کیلومتر در ساعت، سرعت دارد، در این 5 دقیقه، این هواپیما میتواند 80 کیلومتر را طی کند.
حالا این سؤال پیش میآید که، نظامیهای ترکیه، چطور میتوانستند پیشبینی کنند که هواپیمای روس، وارد حریم هوایی ترکیه «خواهد» شد؟ جتهای نظامی میتوانند، هر آن جهت خود را تغییر بدهند و در آخرین ثانیه از ورود با منطقهای پرهیز کنند.
پس، عملا اگر 10 اخطار در پنج دقیقه داده شده باشد، اخطار قبل از وقوع جرم، صورت گرفته است!
این فرض هم که 10 اخطار در هنگام ورود عملی جت روسی به حریم هوایی ترکیه داده شده، مردود است. چون چه کسی میتواند در 7 ثانیه، 10 بار اخطار بدهد؟!
فیزیک 2- ترکیه صفر
اما بیایید نگاهی به نقشهای بیندازیم که روسها، ارائه دادهاند. این نقشه نشان میدهد که هواپیمای روس بعد از برخورد موشک به آن، 90 درجه تغییر جهت داده است. اما از نظر دانش فیزیک، چطور چنین چیزی ممکن است؟ فقط در صورتی این مطلب میتواند صورت بگیرد که انرژی جنبشی موشک را بیشتر از هواپیما تصور کنیم، که عملا اصلا این طور نیست.
فیزیک 3- روسیه و ترکیه صفر!
این فیزیکدانها در وبلاگ خود این مطلب جالب را منتشر کردهاند.
[divider][/divider]
پینوشت:
و آیا اما تحلیل این دو فیزیکدان کاملا درست و توجیهکننده مسئله بود؟
گرچه تحلیلهای آنها در نگاه اول مجابکننده و علمی به نظر میرسند، اما آنها به سبب عدم اشتغال و دانش در بخش هوانوردی، فاکتورهای زیادی را هم نادیده گرفتهاند. مثلا در نظر نگرفتهاند که برخورد موشک با هواپیما، دقیقا تأثیری مثل برخورد دو گوی متقارن با هم را ندارد. هواپیما به سبب نامتقارن بودن، امکان سُر خوردن روی هوا، واکنش پیشبینینشدهای به برخورد موشک میدهد.
[divider][/divider]
نتیجهگیری:
در برخورد با اخبار، اطلاعات خام منابع مختلف را کنار هم بگذارید، به حرفهای متخصصان امر گوش کنید، اعتماد به نفس داشته باشید و واقعیات را کنار هم بچینید و از نیروی عقلی خودتان هم استفاده کنید. شک کنید و کلاه خودتان را قاضی کنید. اما در هر حال توجه داشته باشید که این اعتماد به نفس، منجر به سادهانگاری زیاد نشود و حرفهای شما را شبیه تحلیلهای سیاسی و پیشبینیها داخل تاکسیهای ایران نکند!
جالب بود.
ایا فیزیکدانان عزیز، در نظر گرفته اند که موشکی که ترکها شلیک کردهاند، سایدواندر بوده و این موشک از فاصلهی نزدیک شلیک میشه؟! و این رو هم محاسبه کردهاند که جنگندهی ترک میبایست اسکرمبل میکرده و خودش رو به محل مربوطه برسونه و اینکه تمام اینکارها در طی این مدت قابل انجام هست یا نه؟
سوال دیگه این هست که چرا به این قضایا اینجوری نگاه میشه؟!! ورود به حریم هوایی دیگری در زمان جنگ کاملا طبیعیه!! همین ترکیه موقع زدن پکک در سالهای دور وارد خاک ایران میشد و حتی چند بار پاسگاههای مارو زدن اشتباهی… که نتیجتا ترکیب جنگندههای رهگیر در شمال ایران رو تغییر دادیم تا اونها دیگه وارد نشن…
یا استفادهی موشک های کروز امریکایی از خاک ایران به جای بیابون های عراق برای بمباران عراق…در کل، ترکها اصلا نیازی نبود که حتی در صورت ورود سوخوی روسی اون رو بزنن، چه با قوانین فیزیک و چه بدون اون!! بعضی فک میکنن دور زدن برای جنگنده مثل دور زدن دوچرخه هستش! 🙂 و فکر میکنن مثلا طرف سریع فرمون رو میچرخونه و دور میزنه 😐
شاید قوانین فیزیک بتونن بگن که دو طرف دارن دروغ میگن بنا به فلان و بیسان دلایل، ولی مسئله اینه که کشورها و سیاست مدارها، صرفا از مکانیک و قوانین برای هدایت تجهیزاتشون استفاده میکنن نه برای اثبات حرفهاشون… در اینکه دو طرف دروغ میگن شکی نیست! ولی در اینکه ترکها نباید عجله میکردن و سر همچین مسئلهای جنگنده رو میزدن هم شکی نیست….
واقعیت اینه که اگر روسها جنگنده رو همراه با یه رهگیر به عنوان اسکورت میفرستادن، تنها کاری که ترکها میکردن اخطار و درخواست خروج از مرز بود و نه زدن…
ممنون. تحلیل جالبی بود.
ممنون آقای مجیدی, متن جالبی بود !
پس روسیه 2 _ ترکیه 1
عالی بود.
این تحیل.
این فیزیکدان های عزیز هواپیمای بی موتور رو شبیه یک سنگ در حال سقوط فرض کرده اند. در حالی که هواپیما همچنان سطوح آیرودینامیکی خودش رو حفظ کرده بوده و میتونسته مسافتی رو بصورت گلاید طی کنه. بعلاوه، پس از ترک کردن هواپیما توسط خلبانان، باز هم به طور کامل بصورت یک پرتابه ایده آل عمل نکرده و با طی یک ترجکتوری پیچیده به سمت زمین کشیده میشه. لازم به ذکره موشک در حین برخورد 3 ماخ یعنی سه برابر سرعت صوت سرعت داره و در صورت اصابت به نقطه مناسب به راحتی امکان تغییر دادن جهت یک هواپیما در هوا رو داره.
بله، این فرمایشات شما و دوست دیگری که قبل از شما کامنت گذاشته شده بود هم کاملا صحیح است. این یعنی فیزیکدانهای «عزیز» سادهانگاری هم کردهاند. در هر دو مرود میشود با توجیهاتی این استدلال را کاملا رد کرد. درست به همین خاطر هست که برای بررسی سقوط هواپیماها تحلیلهای خیلی پیچیدهای روی لاشه و اطلاعات جعبه سیاه هواپیماها انجام میشود.
“لازم به ذکره موشک در حین برخورد ۳ ماخ یعنی سه برابر سرعت صوت سرعت داره و در صورت اصابت به نقطه مناسب به راحتی امکان تغییر دادن جهت یک هواپیما در هوا رو داره.”
این برداشت غلط است. معمولا موشکهای هوا به هوا و سطح به هوا قبل از برخورد به هدف در نزدیکی هدف منفجر میشوند و برخورد مستقیمی صورت نمی گیرد. ثانیا درسته سرعت بالا است ولی جرم موشک نسبت به هواپیما بسیار کمتر است. در این مورد حدود 300 برابر تفاوت وزن.
کلا از یه فیزیکدان بعید بود اشتباهی به این فاحشی بکند و هواپیمای خراب یا حتی زده شده رو مشابه یه سنگ در نظر بگیره.
حیلی جالب بود.دستتون درد نکنه.اکثر قضایا اینجوری اند.بخصوص تو سیاست.امیدوارم همه بتونن اون روی سکه ی قضیا رو ببینن
من استدلال اول رو قبول دارم ولی با دوتای دیگه مشکل دارم:
اخطار دادن نیروهای نظامی به هم کاملا عادیه مخصوصا در هوا. اگر اخبار نیروهای خودمون مخصوصا سپاه رو دنبال کنید میبینید هر چند وقت یه بار به ناوهای آمریکایی اخطار میدن. معنیش این نیست که اونا وارد مرز ایران شدن یا میخوان بشن. یعنی ما حواسمون به تو هست. تازه اون ناو سرعتش خیلی کمتر از یه جنگندس.
در ضمن ورود یه جنگنده به خاک کشور دیگه کاملا عادیه. خلبانهای خود ما در طول جنگ هشتساله چند بار وارد حریم ترکیه شدن. خود ترکیه در سال گذشته نزدیک ۲۵۰۰ بار وارد حریم یونان شده! حالا اگه یونان هردفعه بهش حمله میکرد که … .
و استدلال سوم که از همه مسخرهتره! موشک و هواپیما که توپ بیلیارد نیستن تا این استدلال کار کنه. اون هواپیما خلبان داره و به دست اون کنترل میشه نه توسط قوانین فیزیک. خود شما هر روز میبینید یا میشنوید که یه خودرو بعد از برخورد با یه عابر از مسیرش منحرف میشه. علتش فقط قوانین فیزیک نیست بلکه رانندهی ماشین هم هست.
ﺩﻛﺘﺮ ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﻪ اﺯ ﻣﺮﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺧﻮاﻫﻲ و ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﺮﺩﻩ ﮔﻴﺮ ﺩاﺩﻱ ﻫﺎ! ﺧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩﺗﻢ اﺫﻋﺎﻥ ﻛﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﻓﻴﺰﻳﻜﺪاﻥ ﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺶ اﺯ ﺣﺪ ﺳﺎﺩﻩ اﻧﮕﺎﺭاﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩ.
یه قابلیتی خوبی که قالب های قبلی سایت داشت این بود که 4 مطلب برترو تو ش میزاشتید. اینم از همون دست مطالبه.
علاوه بر صحبتهای دوستان، از روی نقشه ترکیه، به نظر میرسه که هواپیما دو مرتبه وارد خاک ترکیه شده و اگر هرگذر 2 کیلومتر باشد مجموع زمان حدود 15 ثانیه خواهد شد. شاید هم مجموع دو گذر 2 کیلومتر بوده.
برای برسی این طور موارد فقط یه بحث فیزیک کافی نیست. باید مباحث زیادی در بعد کلان برسی و مطالعه بشه. ترکیه خریدهای نظامی سنگینی میکنه و بدش نمیاد خودی نشون بده. باید دید از این اتفاق کی داره بیشتر سود میکنه، به بیان دیگه شاید ترکیه رو جایی حمایت کرده برای این کار (مثل انبوه آموزشهای نظامی که سفارش شده از جایی! به داعش داد ولی نمیدونست سگ هار یه روز صاحبش رو هم گاز میگیره )،
این که گفته شده هواپیماها بعد از برخورد موشک عجیبه که نود درجه چرخیده، حرف درستی نیست، خلبانها عموما بعد از برخورد موشک اجکت میکنن نه قبلش چون که شاید موشک اصلا خطا بره و نخوره، شاید بخوره ولی عمل نکنه، شاید آسیبی که موشک میزنه توسط دفع حریق هواپیما قابل کنترل باشه. این اتفاق محتمل تره: خلبان لحظات آخر برخورد موشک سعی کرده با یک مانور سنگین موشک رو رد کنه که موفق نشده و علت چرخش 90 درجه همینه.
این پرسش ها رو هم میشه راجع بهش فکر کرد. چرا اصلا ترکیه باید هواپیمای روسی رو میزده؟ روسیه جز اینه که داره داعش رو میزنه؟ ترکیه که تقریبا همه درآمدش از توریسم هست چرا باید همچین حماقتی بکنه و تهدیدات روسیه رو به جون بخره؟ (هر طور تنش نظامی مستقیما روی توریسم اثر داره) حالا گیریم هواپیمای روسی برای رسیدن به یه زاویه بهتر برای شیرجه و حمله چند ثانیه هم رفت اونور… باید بزنینش؟ کم هواپیما از ناتو زمان جنگ اول و دوم خلیج فارس روی آسمان ایران اومدن یه اخطار ساده گرفتن و برگشتن؟ اصلا آیا واقعا یه سخوی 24 تهدید بوده؟ روسیه هیچ پهباد و ماهواره ای برای شناسایی نداشته و حتما باید یه بمب افکن قدیمی که فقط به درد بمب بارون داعش میخوره میفرستاده روی ترکیه برای شناسایی؟ روسیه اعلام کرده هواپیما رو موشک پد افندی (همون پتریوت ) زده… و ترکیه اون داستان 10 تا اخطار و اف16 رو بعدش ساخته… این فرضیه محتمل تر نیست؟
ارتفاع 5800 نسبت به سطح زمین بیان میشه دانشمند
ضمنا بقیه حرفای گفته شده عامه گفته شده،نه مهندسی که شما بخای بر اساسش محاسبات انجام بدی!!!چرته کلا
از روی شکل بنظر نمیاد هواپیما مستقیم از بالای منطقه موردنظر رد شده باشه. انگار اونجا چند دور هم زده! فیزیکدانهای عقل کل پرواز روی خط مستقیم رو دیدند فقط!