به مناسبت زادروز مارسل پروست

145 سال پیش، در چنین روزی، یعنی در ۱۰ ژوئن ۱۸۷۱، مارسل پروست به دنیا آمد، نویسنده‌ای که ما او را بیشتر با رمان مشهور در جستجوی زمان از دست‌رفته می‌شناسیم.

اگر مـارسل‌ پروسـت‌ را‌ فـقط یک رمان‌نویس ندانیم، می‌توانیم او را در جای خود متفکر و شاعر معرفی نماییم. استعداد او در کشف حقایق و حس‌ قوی‌اش،خواننده را وادار به‌ سعی‌ در درک مطلب مـی‌کند و هر بار که خواننده شـگفت‌زده مـی‌شود،حس رضایت در او افزایش می‌یابد. پروست قلم خود را به تیغ بدل می‌سازد؛ تیغی که می‌شکافد و تا عمق هر چیزی را می‌کاود‌:گاه این قلم با رنگ‌های متنوع، اثری بدیع می‌آفریند و گاه موسیقی اثرش را می‌نوازد.

با خـواندن اثر پروست،افق‌های نوینی را رو به جهان خویشتن می‌گشاییم و به آنچه در او تازه است و باقی‌ می‌ماند‌ پی می‌بریم.  پروست گاه‌ پرتو‌«نظم»را نیز بر اثر خود می‌تاباند و برای تشویق خواننده راهی به این جنگل انبوه می‌گشاید تا احساس کمبود هوا -همچون خود پروست که از بیماری آسم رنج می‌برد- نـنماید.

پروسـت در«در جستجوی زمان‌ از‌ دست رفته» بـا 240شـخصیت اثـر خود، به جستجوی زندگی حقیقی برمی‌خیزد و «من» لحظه‌های گذشته‌اش را می‌یابد، «من»های‌ قدیمی‌اش‌ را‌ زندگی می‌کند و اگر خود را در لحظه‌ای از زندگی با آنـها‌ مـتفاوت بـبیند،او را یاری می‌کند تا درکش کند. در جستجوی حقیقت،واقعیت درونی، اجـزاء اصـلی اثر خود را می‌سازد‌. آنها‌ را‌ از زندگی درونی خود به امانت می‌گیرد.با سبک خاص خودش،بانوشتن‌، از‌ نو زندگی می‌کند. از همین رو، پیـوند مـیان اثـر او با خود او ناگسستنی است.

پروست‌ زمان گمشده را می‌یابد و تا«زمان بازیافته» پیـش مـی‌رود و خـواننده را به بازگشت به سوی‌ خود‌ برای‌ درک کتاب درونی خود و یافتن حقیقت خویش تـشویق مـی‌نماید.و در آن هنگام تصویر جاودانگی را رسم‌ می‌نماید‌.

به عقیدۀ پروست،فقط در یک اثر هنری-ادبیات،نقاشی،موسیقی-است کـه‌ مـی‌توان‌ از‌ شـخصیت درونی صحبت نمود. به نظر او رمان باید وسیله‌ای باشد برای مشاهدۀ معنوی،اجتماعی و سـیاسی‌. بـا خـواندن اثر پروست به کشف این مهم دست می‌یابیم که هنر‌ یکوسیلۀ‌ تزئیین و یا وسـیلۀ لوکـس وبی‌فایده نیست. از طرفی یک تکنیک هم نیست‌. هنر‌ در نظر او در درجۀ اول و قبل از هر چـیز، آشـکار شـدن دنیایی خاص بر هر هنرمند‌ است‌ و به خاطر همین هنر می‌توانیم دنیاهای بی‌شماری را ببینم و به کمک هـنر او بـه‌ کشف‌ «راز انسانی» نائل شویم و انسان‌ها را با‌ هم مرتبط‌ سازیم‌.

مارسل پروست می‌نویسد و نـوشتن مـزیت‌هایی بـر صحبت کردن‌ دارد‌؛ به فکر این اجازه را می‌دهد که در هنگامی که خلق می‌کند با خود‌ گفتگو‌ کـند و رابـطه‌ای بین انـسانها ایجاد کند‌. نوشتن‌ ما را‌ با‌ جهان‌ درونی‌مان آشناتر می‌سازد و هدف آن باز‌ کـردن‌ دریـچه‌های نگاه ما به درون آنچه از پوست و گوشت نیست، است.

ادبـیات پروست، زندگی شـخصی خود اوسـت؛ زنـدگی‌ گذشته‌ و زندگی درونی‌ او‌. پروست سعی‌ می‌کند کـه لایـه لایه‌ در خود فرو رود تا به اعماق خود رخنه کند و زندگی درونی خود را از دوران کـودکی دوباره‌ آغاز نماید و برای رسیدن به ایـن‌ هدف‌ از‌ حافظه‌ «ارادی‌» و «غـیر ارادی» خـویش‌ کمک‌ می‌گیرد.

همانقدر که «در جستجوی زمان از دست رفته» برای او یـک اثر ادبی است، یک اثر نقاشی یا موسیقی نیز بحساب می‌آید.

در این اثر در می‌یابیم تا چه حد او‌ جذب‌ نقاشی و موسیقی بوده است و به این ترتیب بهتر می‌توانیم به جایگاه هنر در آثار پروسـت پی بـبریم.

هنرمندانی که در«درجستجوی زمان از دسترفته» حضور دارند مانند السیتر  Elstir ، ونتوی  Vinteuil  و برگوت‌  Bergotte‌ ، فقط معرف‌ مونه  Monet  ، واگنر  Wagner  و آناتول فرانس A.France  نمی‌باشند، بلکه نمایندۀ تمامی نقاشان، موسیقی‌دانان و نویسندگان مدرنی می‌باشند که‌ در غنی نمودن حـس و انـدیشۀ پروست نقش داشته‌اند. خوانندۀ پروست وارد‌ دنیای‌ اثر‌ هنری می‌شود تا به حرکت ایجاد شده توسط کلمات،تصاویر و اصوات بپیوندد.

اثر او مجموعه‌ای از آثار نقاشی است. هم از نظر نوشته‌های توصیفی و نمایشی‌اش و هم از نظر کششی که به جریان‌های‌ مـختلف‌ هـنری در زمینۀ نـقاشی دارد.

از طرف دیگر، وقتی به درون جهان اثرش راه می‌یابیم، در آنجا صدای نجوای ویولون و پیانو رامی‌شنویم. سپس می‌توانیم حس کـنیم که اثر او واقعا یک اثر‌ موسیقیایی‌ است؛هم از نظر رعایت قواعد موسیقی و هـم از نـظر حـساسیت او به موسیقی‌اش که درچند صحنۀ اثر نواخته می‌شود.

در دوره و زنانه «تلگرام» و تنگناهای اقتصادی، خیلی عجیب است که خواندن یک رمان هفت جلدی را به شما پیشنهاد کنم. اما اگر در طول زندگی خود فرصتی و فراغتی یافتید، حتی اگر این توفیق در میانسالگی و سالخوردگی حاصل شود، یادتان باشد که حتما باید این رمان را بخوانید.

لینک خرید آنلاین