نگاهی به زندگی ورنر فون زیمنس و داستان تأسیس شرکت ماندگارش

به مناسب سالروز مرگ مؤسس شرکت مشهور زیمنس، نگاهی داریم به زندگی او و نیز مختصری با تاریخچه شرکت زیمنس و جایگاه کنونی‌اش آشنا می‌شویم.

ارنست ورنر زیمنس، در 13 دسامبر سال 1816 در «لنته» -شهر کوچکی نزدیکی در هانوور- به دنیا آمد. او چهارمین فرزند از بین 14 فرزند خانواده بود! پدر او کشاورزی به نام کریستین فردیناند زیمنس بودند. اجداد کریستین از سه‌ قرن‌ قبل در شمال آلمان کشاورز بودند.

او بعد از اتمام مدرسه برای ادامه تحصیل به برلین رفت. اما هزینه تحصیل در دانشکده‌ای که او انتخاب کرده بود خیلی گران بود و در حد توانایی پدرش نبود، پس به دانشکده فنی و مهندسی نظامی پروس  پیوست و بین سال 1835 تا 1838 در آن تحصیل کرد.

او در آنجا تعالیم نظامی دید، مبدل به یک نظامی خوب شد و چندین مدال گرفت و همان وقت وسیله برای کشف مین‌های دریایی اختراع کرد. از وسیله او برای مقابله با دانمارکی‌ها استفاده شد.

تخصص و مهارت اصلی او کامل کردن فناوری‌های ناقص و غیرکاربردی قبلی بود. در سال 1843، او حق نخستین اختراع ثبت‌شده خود را فروخت. تا آن زمان برای فرستادن تلگراف از علایم و رمزهای مورس استفاده می‌شد، اما او دستگاهی اختراع کرد که علایم مورس را دریافت می‌کرد و سوزن‌اش متناسب با هر کد دریافت شده، به حرف متناظر آن اشاره می‌کرد.

روز اول اکتبر سال 1847، روزی طلایی بود، او در این روز شرکت زیمنس و هالسکه را تأسیس و ثبت کرد.  این شرکت را او و یوهان گئورک هالسکه بنا نهادند.

چیز خیلی مهم این است که نباید شرایط آن موقع پروس (آلمان کنونی) را با آلمان پیشرفته امروزی، یکی بدانید. تا دهه 1860 اصولا این کشور به جایگاه چشمگیری از صنعتی شدن و شکوفایی اقتصادی نرسیده بود. در پروس قـبل از‌ دهـۀ‌ 1840 رشد سرمایه‌گذاری صنعتی اندک بود و از ثبات و اسـتمرار لازم بـرخوردار نـبود. تـرکیبی از کـمبود بازار و فقدان حمایت دولت از شرکت‌های با احتمال‌ سودآوری‌ اندک، سرمایه‌گذاری صنعتی را‌ مخاطره‌آمیز‌ می‌نمود.

شرکت او خیلی زود بین‌المللی شد. یکی از برادران او به نام سر ویلیام زیمنس پای او را بازار انگلیس باز کرد و برادر دیگرش به نام کارل فون زمینش، درهای روسیه را به روی او گشود.

در سال 1848، شرکت زیمنس نخستین خط تلگراف طولانی به طول 500 کیلومتر را بین برلین و فرانکفورت تأسیس کرد. بعدها زیمنس خط تلگراف روسیه و خط تلگراف هند و اروپا را هم تأسیس کرد.

مسلما همه پروژه‌های شرکت زیمنس موفق نبود، مثلا در سال 1863 زیمنس قراردادی با دولت فرانسه جهت ارتباط این کشور با مستعمرۀ خود -الجزایر- بست‌ که با طول 140 مایل، ساحل الجزایر را به اسپانیا وصل می‌کرد و از آنجا با خط زمینی موجود بـا فـرانسه مـرتبط می‌شد. این قرارداد یک‌ فاجعه‌ برای شرکت بود.کابل پاره شد و از بین رفت و کشتی حامل کـابل صدمه دید. شعبۀ لندن شرکت، مسئولیت آن را متحمل شد؛ در حالی که بهای خسارت آن بـه‌ قیمت‌ نصف سرمایۀ شـرکت تـمام شد. این سرمایه‌گذاری اولیه به شکست انجامید و اگر ملاحظات تجاری به تنهایی تعیین‌کنندۀ نتیجه بود، زیمنس بعد از 1864‌ می‌بایست‌ بازار بریتانیا را ترک می‌کرد‌. اما‌ تعهد شخصی ورنر به سرمایه‌داری خانواده و بنیان آنـچه او«یک شرکت فراگیر زیمنس»می‌نامید مانع از چنین رخدادی شد.

کابلی که خطی مستقیم بین‌ انگلستان و ایرلند و ایالات متحده‌ برقرار می‌کرد، توسط شرکت زیمنس در سال 1874 ساخته شد و در 1875‌ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این کابل 3060 مایل دریایی طول داشت؛در حالی که همۀ کابل‌های قـبلی در کـانادا خـاتمه می‌یافت

در سال 1867، شرکت او برای نخستین بار یک دینام بدون اهنربای ثابت را ساخت.

شرکت زیمنس، در سال 1880 نخستین آسانسور الکتریکی را دنیا را تولید کار و به بازار فرستاد. قسمتی از افتخار کشف پرتوهای ایکس را باید به نام شرکت زیمنش نوشت، چون شرکت او که لوله‌های خلأ مورد نیاز ویلهلم کونراد رونتگن را ساخته بود.

از اقدامات بسیار بزرگ زیمنس ایجاد خطی زمینی بـین اروپا و آسـیا از مـسیر دریای شمال، پروس، شرق اروپا، جنوب روسیه و ایران بود که‌ از‌ سال‌ 1870 تا سال 1931 به‌ جز‌ سـال‌هایی‌ از جـنگ جـهانی اول، نقشی بسیار مهم در تبادل اطلاعات داشت و از جمله شاه‌راههای ارتباطی شرق و غرب شد.این خـط کـه‌ لندن‌ را‌ به هند و شرق دور متصل می‌کرد،از سرعت‌ و دقت‌ لازم نیز برخوردار بود.

وقتی اولیـن تـلاشها در سـال 1859 برای خط تلگرافی از اروپا به هند با نصب‌ یک‌ کابل‌ دریایی بین مصر و هند از مـسیر دریـای سرخ و اقیانوس هند‌ به کراچی به شکست انجامید، کابل دریایی از مسیر خلیج فـارس در دسـتور کـار قرار گرفت و طرح اولیۀ‌ آن‌ با‌ مشورت برادران زیمنس، ورنر و ویلیام در اکتبر 1862 طی گزارشی مـشترک‌ ارائه گردید. با نصب کابل در سال 1864، ارتباط تلگرافی در خلیج فارس با کراچی، فـاو، بوشهر‌، بـغداد‌، استانبول‌، جایی که متصل به سیستم اروپایی بود، امکان‌پذیر گردید. علاوه بر ارتباط‌ از‌ مسیر‌ عـثمانی، بعدها خط بوشهر را تا تهران ادامه داد. زیمنس در پایان سال 1864‌ بر‌ اساس‌ قرارداد 31 آگوست 1864 ایـران و روسـیه،خط تلگراف روسیه را به سیستم اروپایی وصل‌ کرد.

سال 1879: ساخت نخستین لکوموتیو الکتریکی:

ارنست ورنر زیمنس در سال 1890 بازنشسیته شد و در سال 1892 در برلین درگذشت.

بعد از شکست آلمان در جنگ جهانی اول، این شرکت توانست در سال ۱۹۲۰ به زمان اوج خود بازگردد و یکی از ۵ شرکت برتر جهانی در زمینه محصولات الکتریکی شود. شرکت زیمنس و هالسکه سهم تکنیکی بزرگی در مدرن‌سازی سیستم تلفن ایفا کرده و همچنین اولین سیستم تلفن بین قطاری را در سال ۱۹۲۳ برای راه آهن آلمان ایجاد کرد. در سال ۱۹۳۹، این شرکت با در خدمت داشتن ۱۸۷۰۰۰ کارمند، بزرگترین شرکت الکترونیکی جهان شناخته شد.

در طول زمان جنگ جهانی دوم نیز کارخانه‌های موجود به تولید محصولات نظامی ادامه داده و در بسیاری از کارخانه‌ها نیز همانند شرکت‌های دیگر آلمانی مثل فولکس واگن، از نیروهای کار اجباری استفاده شد. زیمنس در این زمان در کمپ معروف آشویتز و لوبین نیز به تولید محصول با استفاده از کارگران اجباری پرداخت. در زمان جنگ برلین، تمامی واحدهای تولیدی آن در اطراف این شهر به صورت تعلیق درآمد. بعد از اتمام جنگ، این شرکت توانست با دانش ویژه رئیس سابق آن یعنی هرمن زیمنس (Hermann Siemens)، روند کاری فوق‌العاده خود را بازسازی کند.

کسی که بیشترین نقش را در بازسازی زیمنس، پس از جنگ جهانی دوم ایفا کرد، نوه دیگر ورنر، ارنست زیمنس بود. هم او بود که در سال 1966شرکتی را که امروزه به عنوان زیمنس (AG) می شناسیم، تاسیس کرد و تا 1971 رهبری آن را به‌عهده داشت.

مدیریت در دهه بعد برعهده برنهارد پلتنر بود و دهه بعد نیز هاسین هالسکه این مسئولیت را انجام داد. از سال 1992 که هانریش پیرر رهبری شرکت را بردوش گرفت، زیمنس تحول یافت و از یک شرکت متکی بر مشتریان عمومی در بازار به شرکتی که در بازار رقابت جهانی انتظارات سهامداران را برآورده می‌ساخت، تبدیل شد.

امروزه شرکت زیمنس در زمینه تولید تجهیزات مخابراتی و نورپردازی، لوازم خانگی، انواع قطار، تجهیزات تولید برق، سیستم‌های خودکارسازی، اتوماسیون صنعتی، تجهیزات پزشکی و سامانه‌های اعلام حریق فعالیت می‌کند.

عملیات شرکت زیمنس به چهار بخش اصلی انرژی، صنعتی، پزشکی و زیرساخت‌های شهری تقسیم می‌شود. هم‌اکنون شمار کارکنان زیمنس بالغ بر ۳۶۰ هزار نفر می‌باشد، که در ۱۹۰ کشور جهان اشتغال دارند. دفتر مرکزی این شرکت در شهر مونیخ، آلمان قرار دارد.

نوادگان زیمنس هنوز هم 6 درصد کل سهام آن را در اختیار دارند و جز شورای مشاورین این شرکت معظم هستند.

منابع: ویکی‌پدیا- سایت همشهری– شماره سوم مجله پژوهشهای علوم تاریخی