اگر یکی از اعضای خانواده یا آشناهای شما ناگهان مشکلی شبیه رضا رشیدپور پیدا کنند، چه بررسی‌هایی به صورت کلی لازم هستند و چه بیماری‌های محتمل هستند؟
حتما با خبر شده‌اید که دیروز رضا رشیدپور، مجری خوب تلویزیون که از یکی از معدود برنامه‌سازهای فعلی تلویزیون است که سعی در ارائه نگاه متفاوت به مشکلات جامعه دارد، حین پخش زنده برنامه صبحگاهی، حالا خورشید، ناگهان از حال رفت، بر زمین افتاد و به بیمارستان منتقل شد و حالا برای بررسی‌های بیشتر و اطمینان از نبود مشکل قلبی در بخش ICU بستری شده است.
در ویدئوی پخش شده، رشیدپور، چند لحظه پیش از حال رفتن، دچار درد و ناراحتی از بازوی دست چپ شد که همین مسئله احتمال وجود بیماری قلبی را در ایشان، مطرح کرد. امیدواریم که ایشان هر چه وزدتر بعد از بررسی‌های لازم مرخص شوند.
[aparat id=”DsN5V”]
اما در اینجا می‌خواهم به صورت مفید و مختصر و با زبان ساده بررسی کنم که اگر یکی از دوستان و آشنایان یا اعضای خانواده شما، دچار حالت مشابهی شد، یعنی ناگهان از حال رفت، بیهوش شد و چند لحظه بعد هوشیاری خود را به دست آورد، چه بیماری‌هایی در او محتمل هستند و چه بررسی‌هایی باید انجام شوند.
1- غش کردن ساده، سنکوپ وازوواگال، حساسیت سینوس کاروتید
در سنکوپ وازوواگال، فرد به خاطر استرس‌های روحی، یا دیدن چیزهایی مثل خون، دچار افت ناگهانی فشار خون می‌شود و بر زمین می‌افتد. به این سنکوپ، سنکوپ عصبی-قلبی یا نوروکاردیوژنیک هم گفته می‌شود.
فرد قبل از غش کردن اغلب علائمی مانند سرگیجه، تهوع، احساس گرما یا سرمای شدید (همراه با تعریق)، صدای زنگ در گوش (وزوز گوش)، احساس ناراحتی در قلب، افکار فازی، گیجی، ناتوانی جزئی در صحبت کردن (گاهی با لکنت زبان خفیف همراه است)، ضعف و اختلالات بینایی مانند جرقه‌های نورانی، دید تونلی، مشاهده لکه‌های سیاه ابر مانند و عصبی بودن را تجربه می‌کند. آخرین علائم قبل از بیهوش شدن معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که شخص در حال ایستادن است و یا ایستاده است.
محرک های شایعی که منجر به بروز سنکوپ وازوواگال می‌شوند عبارتند از:
- ایستادن های طولانی مدت
- قرار گرفتن در معرض گرمای بیش از حد
- دیدن صحنه خون یا دادن آزمایش خون
- ترس از وارد آمدن صدمه به بدن
- وارد آمدن فشار به بدن نظیر آنچه که به هنگام اجابت مزاج، سرفه و عطسه رخ می‌دهد.
سنکوپ وازوواگال معمولا بی خطر است و به هیچ درمانی نیاز ندارد، مگر اینکه افتادن شخص حین غش کردن، به او آسیب فیزیکی رسانده باشد.
نوع دیگر غش کردن، در افرادی رخ می‌دهد که سینوس‌های کاروتید حساسی دارند. در شریان کاروتید در ناحیه گردن، بدن گیرنده‌هایی دارد که به فشار خون حساس هستند و باعث تنظیم فشار خون می‌شوند. اما در بعضی از مواقع این سینوس‌ها حساسیت زیادی پیدا می‌کنند و در آستانه پایین‌تری، فشار خون و تعداد ضربان قلب را پایین می‌آورند و منجر به غش کردن می‌شوند.
2- بیماری‌های قلبی
مثل بیماری‌های دریچه‌ای قلب، ایسکمی قلب (کم شدن جریان خونی که به بافت قلب می‌رسد)، لخته در شریان ریوی (آمبولی)، پاره شدن ناگهانی شریان آئورت، مشکل ساختاری عضله قلب (کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک)، بیماری‌های غضای پوشاننده قلب (بیماری‌های پریکارد مثل تامپوناد)، نامنظمی و کند یا تند شدن ضربان قلب (انواع آریتمی‌ها)
3- کاهش فشار خون
کاهش فشار خون می‌تواند به سادگی به خاطر کم خوردن غذا و مایعات باشد، یا به خاطر مصرف داروها یا اینکه ممکن است کم بودن فشار خون به خاطر مشکلات سیستم تنظیم فشار خون (مشکلات سیستم اتونوم) باشد.
4- مشکلات خونرسانی به مغز:
مشکلات سیستم خونرسانی در عروق ورتبروبازیلر- بعضی از انواع تشنج – کم شدن موقتی جریان خون مغز یا TIA، سندرم دزدی خون از عروق مغز توسط شریان سابکلاوین
[mks_separator style=”solid” height=”2″]
خب، بدیهی است که متناسب با شرح حال و علائم بیمار، مشکلات زمینه‌ای و سوابق بیماری او، باید بر روی دسته خاصی از مشکلات بالا متمرکز شد و بررسی‌های بیشتری در مورد آن انجام داد.
پس بررسی شخص جوانی که حین آزمایش خون بر زمین افتاده و غش کرده، با بیمار مسن دیابتی که دچار حمله سقوط شده، متفاوت است.
در مورد آقای رشیدپور، گرچه ممکن است که همه چیز، طبق مصاحبه بعد از بستری شدن او به خاطر استرس‌های زمینه‌ای و پرکاری بوده باشد و بتوانیم بیماری او را در دسته یک قرار بدهیم، اما آن علامت زمینه‌ای ناراحتی در دست چپ و شاید عوامل خاطر دیگر، پزشکان را به بررسی کامل بیماری قلبی او متمایل کرد.
سنکوپ‌ها به خصوص اگر تکرار شوند، محتاج بررسی بیشتر هستند. برای خواننده‌های پزشک و پیراپزشک به گمانم مطالعه الگوریتم تشخیصی زیر مفید باشد:
به هر حال چیزی که باید به آن توجه کنید این است که حملات سقوط و غش کردن‌ها را به خصوص در دوستان و آشنایان و اعضای خانواده‌ای که علائم خطر دارند دست‌کم نگیرید و همه چیز را به یک افت ساده فشار خون منتسب نکنید و با دادن یک آب قند ساده و بهبودی ظاهر بیمار، تصور نکنید که با چیز ساده‌ای سر و کار دارید.
یعنی در عین حال که بسیاری از موارد غش و سقوط و بی‌حالی موقتی ممکن است به خاطر چیزهای ساده‌ای مثل افت فشار خون یا استرس و دیدن چیزهایی مثل خون باشد، در برخی موارد این امر، نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر است.
