آشنایی با آناتومی دستگاه تناسلی زنان – باروری زنان و هورمونهای جنسی زنانه

دستگاه تناسلی زنان

تخمدانها نقش اصلی را در دستگاه تناسلی زنان دارا می باشند و تولید سلولهای جنسی به نام تخمک به عهده آنها می باشد. وقتی یک تخمک با یک سلول جنسی مذکر که به آن اصطلاح اسپرم گفته می شود ترکیب می شود این توانایی بالقوه را خواهد داشت که به جنین تبدیل گردد. تخمدانها همچنین هورمونهای جنسی ترشح می کنند که کنترل نمو جنسی و چرخه قاعدگی به عهده آنها می‌باشد.

تنها قسمتهای قابل مشاهده دستگاه تناسلی زنان، بافت هایی است که فرج را تشکیل می دهند. لب فرج، چین هایی از پوست هستند که از محل ورودی مهبل محافظت می کنند و از سلولهایی پوشیده شده اند که تولید مایع کمی اسیدی می کنند تا از بروز عفونت پیشگیری شود.

مهبل تا رحم امتداد دارد. رحم دارای دیواره های کلفتی است که جنین در داخل آن رشد و نمو می کند. دو لوله رحم از رحم تا تخمدانها کشیده شده اند و تخمدانها محل نگهداری تخمکها می باشند.

باروری زنان

نوزادان دختری که به دنیا می آیند دارای حدود ۱۵۰ هزار تخمک نابالغ در تخمدانهایشان می باشند. تخمکها در تخمدان ها نگهداری می شوند و تا هنگام بلوغ که میزان هورمونهای جنسی زنانه افزایش می یابند، این تخمک ها نیز بالغ نمی شوند. هر ماه یکبار یک تخمک در مدت ۱۴ روز در داخل فولیکولش به بلوغ می رسد و از تخمدان رها می گردد و از تخمدان وارد لوله های رحم می شود که به این فرآیند تخمک گذاری گفته می شود. این تخمک بعد از تخمک گذاری به مدت ۲۴ ساعت در داخل لوله های رحم زنده می ماند و فقط در صورتیکه در این مدت توسط یک اسپرم بارور شود می تواند به بقای خود ادامه دهد. حدود ۵ تا ۶ روز طول می کشد که تخمک (چه بارور شده باشد و چه بارور نشده باشد) از لوله های رحم عبور کرده و خود را به رحم برساند. اگر تخمک بارور شده باشد در نهایت، جایی برای خود در پوشش دیواره رحم پیدا می کند.

بعد از هر بار تخمک گذاری، دیواره رحم ضخیم تر می شود و خود را آماده پذیرایی از تخمک می کند. تخمک سپس رشد کرده و به جنین تبدیل می شود. اگر تخمک بارور نشود به همراه مقداری از پوشش مخاطی و خون به خارج از مهبل ریخته می شود. این وضعیت را خونریزی قاعدگی (عادت ماهانه) می نامند.

چرخه بلوغ تخمک، تخمک گذاری و خونریزی قاعدگی در فواصل حدودا ۲۸ روزه اتفاق می افتد. در هنگام یائسگی که معمولا در سنین بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می دهد، تخمکها دیگر بالغ نمی شوند و از تخمدانها نیز رها نمی گردند. در این زمان، قاعدگی ها متوقف شده و مرحله تولید مثلی زندگی خانمها به پایان خود می رسد.

هورمونهای جنسی زنانه

تخمدان ها هورمونهای استروژن و پروژسترون را تولید می کنند. اما ترشح این هورمونها تحت کنترل هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینیزه کننده ( LH) که از غده هیپوفیز در زیر مغز ترشح می شوند قرار دارند. هورمونهای جنسی مسئولیت کنترل رشد و نمو جنسی در هنگام بلوغ، چرخه قاعدگی و باروری زنان را بر عهده دارند. هورمون استروژن همچنین توزیع چربی در بدن را تحریک می کند که شکل بدن خانمها را موجب می شود. تغییراتی که در میزان هورمونهای جنسی در طی چرخه قاعدگی و در هنگام یائسگی ایجاد می شود بر روی خلق و رفتار خانمها تأثیر می گذارد.