شوالیه به چه کسانی گفته میشد؟ – معرفی کتاب شوالیه (کتاب راهنمای جنگجوی قرون وسطی)
شوالیه کتابی صرفاً درباره جنگجویان قرون وسطی نیست بلکه همچنین دریچهای به سوی شناخت نظام اجتماعی و فرهنگی اروپا در آن دوران است. این کتاب سعی دارد تا با بررسی منصب شوالیهگری در اروپای اواخر قرون وسطی، شرایط زندگی و جایگاه اجتماعی افرادی را نشان دهد که به نحو مؤثری در تحولات سیاسی، نظامی و اجتماعی آن روزگار نقشآفرینی میکردند. پس از خواندن این کتاب شاید بتوان گفت که بسیاری از دیدگاهها و سنتهای امروزی اروپاییان، از جمله وفاداری به کشور یا کلیسا، علاقه به مسابقات ورزشی خاص و احترام به زنان، برگرفته از رفتار و منش شوالیهها در آن دوران است. مفهوم نخبگی شوالیهها که در این کتاب به آن تأکید شده نیز تأییدی بر نقش اساسی صاحبان این منصب در تحولات جوامع اروپایی آن زمان است. به جرئت میتوان گفت که طی جنگهای صلیبی، بقای اروپای مسیحی مرهون وجود شوالیهها بود. از این رو، امروزه یکی از عالیترین القاب و نشانهای اعطایی دولتی در بسیاری از کشورهای اروپایی، لقب یا نشان شوالیه است. مسلک شوالیهگری ترکیبی از اصول جوانمردی (سخاوت، نزاکت، مهارت و وفاداری) همراه با باورهای مذهبی آیین مسیحیت است؛ گرچه تمامی اعمال و رفتارهای شوالیهها که طبیعتاً در شرایط جنگی و ناامنیها و بیقانونیهای قرون وسطی انجام میشد جوانمردانه نبوده و قابل تأیید نیست.
نویسنده کتاب حاضر که از اساتید برجسته تاریخ جنگ در قرون وسطی است با مهارت بسیار به بازسازی اوضاع و احوال شوالیهها در جوامع اروپایی آن دوران پرداخته، به گونهای که مخاطب حین خواندن کتاب بهراحتی احساس حضور فیزیکی در آن حال و هوا را تجربه میکند. به همین دلیل در ترجمه این کتاب تلاش شده تا سبک بیان نویسنده تا حدی که به فهم مطلب لطمه نزند حفظ شود، زیرا در متن آن، نویسنده به گونهای با مخاطب صحبت میکند که گویی، درست همانگونه که از عنوان کتاب پیداست، قصد آموزش وی را برای شوالیه شدن در قرن پانزدهم دارد.
۱. عالم شوالیه گری
هر کسی که این حرفه نظامی را با شایستگی انجام دهد سزاوار تقدیر و افتخار است.۱
ژفروئا دو شارنی، کتاب آیین جوانمردی، ۱۳۵۰ ــ ۱۳۵۱
مجسم کنید سوار بر اسب جنگی بینظیری هستید، زرهی درخشان پوشیدهاید و با شمشیر، نیزه و سپر عرضاندام میکنید. یا تصور کنید که به شجاعت شهرهاید و در بارگاهی هستید که دوشیزگان زیبایی احاطهتان کردهاند. البته که میخواهید شوالیه شوید. اما چنین کاری در آغاز قرن پانزدهم آسان نیست. صرفاً خرید اسب و پوشش زرهی کافی نیست؛ بلکه خیلی بیش از اینها را باید بیاموزید. برخی کتابها آرمانهای جوانمردی را میآموزند، اما توصیههای عملی را یاد نمیدهند، توصیههایی که اگر مصمم باشید با افتخار در میدان نبرد پیروز، یا احتمالاً هلاک، شوید، به آنها نیاز دارید. راهنمای حاضر این موارد را به شما میآموزد.
شوالیههای امروزی از قهرمانان گذشته الهام میگیرند. این تصویر شوالیههای پیرو قهرمان شهیر، گادفری دو بویون، از فرماندهان نخستین جنگ صلیبی قرن یازدهم، را نشان میدهد که سواره عازم میدان نبردند.
از آغاز قرن چهاردهم در سراسر اروپا در دوران جنگ زندگی میکنیم، و شوالیه اسبسوار باشکوهترین شخص در میدان نبرد است. او که خیلی بیشتر از یک سرباز معمولی است، باید نمونه کاملی از جوانمردی و مظهر خصلتهای نیک باشد. کاردانی، وفاداری، سخاوت و شفقت از جمله اصول راهنمای اوست.
با این حال دشوار میتوان تعادلی بین آرمانها و واقعیات جنگ برقرار کرد. در میدان نبرد، سربازان معمولی مسلح به کمان و نیزه، شوالیه را به مبارزه میطلبند و بهکرات شکستش میدهند؛ و او در بیشتر مواقع به جای سوار شدن بر اسب، پیاده میجنگد، و اصول راهنمای جوانمردی اغلب در عمل تبدیل به شیوههای نیرنگ، فریب، منفعتطلبی و قساوت میشود.
آموزههای این راهنما برگرفته از تجارب عملی شوالیهها و جنگجویان مسلح است. شالوده آن مبتنی بر ادبیات رؤیایی جوانمردانه نیست، داستانهایی از شاه آرتور و دیگر قهرمانان افسانهای شاید حین محاصره یا وقفه بین جنگها سرگرمتان کند و شاید هم گاهی اوقات تصویری از رفتار شوالیهگونه را منعکس کند، اما بهسختی میتواند راهنمایی واقعبینانه باشد.
این کتابْ راهنمای آن دسته از شوالیهها نیست که ممکن است فقط به یک یا دو مبارزه بروند و بیشتر وقتشان را به اداره املاک خود، و به ایفای نقش در امور سیاسی محلی و حضور در دربار بگذرانند. این راهنما برای شوالیه جنگی است.
جنگ
جنگ پیچیده است و صرفاً دارای شوالیههای ملبس به رنگهای شاد که به میدان جنگ یورش میبرند نیست. نخست اینکه سازماندهی بسیار میطلبد. دولتها باید برای تأمین هزینههای سپاهیانی با جمعیت بیش از سی هزار نفر نظامهای مالیاتی داشته باشند. نظامهای اعتباری پیشرفته که از سوی تجارتخانههای بانکی بینالمللی اداره میشوند لازم است تا حاکمان و شهرها قادر به برآوردن نیازهای کوتاهمدت جنگهای پرهزینه باشند. سپاهیان به نظامهای عرضه نیاز دارند تا صدها تن غذا و هزاران لیتر آب فراهم سازند. محاصره جنگی شامل استقرار سختافزارهای بهروز نظامی است. معاهدات شناختهشده بینالمللی که همسنگ با قوانین جنگیاند، ادارهکننده هر درگیری و عواقب آن هستند. در این بین، فرصتهای بسیاری برای افراد جاهطلب فراهم است تا مشاغلی مرتبط با شوالیهگری ایجاد کنند. حالا هم فرصتی برای شما فراهم است تا آنها را به چنگ آورید.
در سال ۱۳۰۲ نیز در جنگ کورتره شهرنشینهای فلاندری ارتش بزرگ فرانسه را شکست دادند.
در سال ۱۳۴۶، در جنگ کرِسی، انگلیسیها بر فرانسویان غلبه کردند.
کجا میتوانید بجنگید؟
جنگ عمیقاً در اروپا ریشه دوانده و شما در شغل شوالیهگری مشکلی برای یافتن کار ندارید. درگیری بین کشورها رایج است اما با جنگی که در سال ۱۳۳۷ میلادی شروع شد و به نظر میرسد تا صد سال طول بکشد، سنگربندی بین فرانسه و انگلستان بهشدت تحکیم یافته است. وضعیت بغرنجی است؛ از یک سو پادشاهان انگلستان باجگزاران شورشی حاکمان فرانسوی هستند، و از سویی حق دارند به سبب تبارشان خود را پادشاه فرانسه بنامند. گاهی اوقات رقابتهای محلی و اختلافات داخلی موجب میشوند تا این درگیریها بیشتر به مانند جنگهای داخلی فرانسه به نظر آیند تا جنگ بین دو کشور. نبردهای بزرگی در بین این جنگ روی داده است بهخصوص سه پیروزی عمده انگلیسیها در جنگ کرِسی به سال ۱۳۴۶، و ده سال بعد در نبرد پوئاتیه، و آخرین مورد آن در نبرد آجینکورت به سال ۱۴۱۵.
جاهطلبیهای فرانسویان در کشورهای نواحی پست اروپا [فلاندرز] نیز موجب جنگهای بسیاری شده است، از نبرد کورتره در سال ۱۳۰۲ گرفته که قوای شهرنشین فلاندری قشون فرانسوی را شکست دادند، تا نبرد روسِبِکه در سال ۱۳۸۲ که فرانسویان در آن پیروز شدند. همچنین مطامع انگلستان در اسکاتلند موجب جنگهای بسیاری شدهاند. پیروزیهای انگلستان تحت رهبری ادوارد اول در دوران زمامداری جانشینش ادوارد دوم در جنگ بَنوکبرن در سال ۱۳۱۴ به شکست انجامیدند؛ اما در دوران سلطنت بعدی، دیوید دوم، پادشاه اسکاتلند، در سال ۱۳۴۶ در جنگ نِویلز کراس اسیر شد. نمونه دیگری از تلاش برای کسب استقلال مربوط به سویسیهاست که نیروهای پیادهنظامشان از نیروهای امپراتوری هاپسبورک در جنگ مورگارتِن به سال ۱۳۱۵ و زِمپاخ به سال ۱۳۸۶ میلادی قدرتمندتر بودند.
شهرهای ایتالیا رقابت دائمی دارند و در این بین میلان، فلورانس و ونیز قدرتمندترینِ آنان در دنیای سرسپردگیهای متغیر و جنگهای مکررند. ثروت شهرها و فرصتهای جنگی به مانند مغناطیسهایی هستند که سربازان را از آلمان و دیگر نقاط به سوی خود جذب میکنند. در سمت جنوب، حکومت پاپی نهفقط قدرتی روحانی، بلکه بازیگری است در عرصه سیاست پیچیده شبهجزیره ایتالیا. پادشاهی ناپل که دودمان آن از آنژو در فرانسه است، با سیسیل که تحت فرمانروایی پادشاه آراگونی است سر ستیز دارد.
اخیراً در شبهجزیره ایبریایی و بهویژه با وجود منازعات بین سلسلههای کاستیلی در دهه ۱۳۶۰ و تلاش پرتغال برای کسب استقلال در دهه ۱۳۸۰ میلادی، فرصتهای بالقوه بیشتری برای شوالیههای جاهطلب به وجود آمده است.
در گوشه دیگر اروپا، منطقه بالتیک سالها شاهد توسعهطلبی آلمانیها به سمت شرق بوده است؛ و سختترین حریفان آنان مردمان لیتوانیاند. فرصتهای فراوانی برای ملحق شدن به جنگ با آنان تحت فرماندهی شوالیههای تیوتونی آلمان وجود دارد. این نیز جنگی مذهبی است اما برای جنگهای صلیبی در دنیای اطراف مدیترانه، فرصتهای دیگری مهیاست که البته موفقیت در آنجا خیلی سخت ممکن میشود.
زندگی حرفهای
تواناییهای موجود در شوالیه جنگی با ترسیم زندگی حرفهای سه فرد اصلی که در این کتاب به تصویر کشیده میشوند به بهترین شکل ممکن شرح داده شده است.
ژفروئا دو شارنی
دو شارنی برجستهترین شوالیه فرانسوی نسل خود بود که اثری معیار را در زمینه شوالیهگری به نام کتاب آیین جوانمردی نوشت. زندگی حرفهای او در سال ۱۳۳۷ شروع شد، زمانی که جنگ جاری بین انگلستان و فرانسه درگرفت. در سال ۱۳۴۲ انگلیسیها او را در مورله اسیر، اما خیلی زود در ازای پول آزاد کردند. او در حدود سال ۱۳۴۳ به درجه شوالیهگری نائل شد و به جنگ صلیبی بیثمری در سال ۱۳۴۵ رفت. دو شارنی در نبرد کرِسی در سال ۱۳۴۶ شرکت کرد اما در جنگ پس از آن نقش بسیار مهمی ایفا کرد. وی در سال ۱۳۴۹ تصمیم گرفت شهر کاله را از طریق رشوه بازپس گیرد اما ناکام ماند. انگلیسیها بار دیگر او را زندانی کردند و دوباره در ازای پول آزاد شد. او از اولین اعضای فرقه استار [ستاره] بود و انتخاب شده بود تا پرچم جنگی مشهور فرانسه را که اوریفلیم [شعله طلایی] نام داشت با خود حمل کند. در سال ۱۳۵۶، در حالی که پرچمبهدست قهرمانانه در نبرد پوئاتیه میجنگید، کشته شد. کتاب آیین جوانمردی او تلاشی برای تجدید و اصلاح شوالیهگری فرانسوی بود و به تشریح آرمانهایی پرداخته که هر شوالیه باید از آنها پیروی کند.
جان هوکوود
نخستین تجربه نظامی هوکوود، از اهالی اِسِکس انگلستان، در فرانسه بود، اما معاهده صلح کوتاهمدتی که در سال ۱۳۶۰ به امضا رسید به این معنی بود که وی میبایست زندگی حرفهای خود را در جای دیگری ادامه میداد. او نخست در ایتالیا به کمک گروه سربازان اجیر مشهور به «گردان سفید» شهرت و تا حدی ثروتی به هم زد. او در شهرهای پیزا، میلان، پادوئا، قلمرو پاپ، و بهخصوص فلورانس خدمت کرد که مقاماتشان بسیار وی را میستودند. نخست فلورانسیها او را در سال ۱۳۷۷ به خدمت گرفتند و او با وقفههایی تا زمان مرگش در سال ۱۳۹۴ برای این شهر جنگید. هوکوود سربازی فوقالعاده توانمند بود و تمام دشواریهای جنگ را میدانست. او که متخصص رزم، استراتژیست و رهبری الهامبخش بود، میتوانست شکست آشکار را به پیروزی تبدیل کند و نیز از مهارت سیاسی لازم برای موفقیت در دنیای پیچیده رقابت بین شهرهای ایتالیا برخوردار بود. هوکوود همیشه خواهان بازگشت به انگلستان بود اما در ایتالیا درگذشت. وی از برجستهترینِ سربازان اجیر یا کوندوتیری بود که در جمهوری فلورانس خدمت کرد.
بوسیکو
ژان دوم، ملقب به لماینگر، مانند پدرش بود که او نیز پیشتر در اشاره به یک تور ماهیگیری به بوسیکو ملقب شد. هیچ کس دقیقاً علت آن را نمیداند. او که در سال ۱۳۶۶ متولد شد، زندگی حرفهای خود را از سنین خیلی کم آغاز کرد. در سال ۱۳۸۲ در نبرد پیروزمندانه فرانسویها بر فلاندریها در روسِبِکه جنگید، و سپس به نبردهایی در اسپانیا، بالتیک و شرق مدیترانه رفت. در سال ۱۳۹۱، به رغم جوانیاش، به مقام یکی از دو مارشال فرانسه منصوب شد. وی به جنگ صلیبی سال ۱۳۹۶ بر علیه ترکان در بالکان اعزام شد، و همان سال در نیکوپولیس اسیر شد. پس از آزادی و قبل از اینکه در سال ۱۴۰۱ حاکم جنووا شود، برای امپراتور بیزانس جنگید. او اگرچه سرباز بزرگی بود، سیاستمدار نبود و در سال ۱۴۰۹ اهالی جنووا برکنارش کردند. بوسیکو در نبرد آجینکورت در سال ۱۴۱۵ اسیر شد و اکنون در انگلستان زندانی است. او زندگینامهاش را در سال ۱۴۰۹ نوشت تا زمامداری نهچندان موفق خود را در جنووا توجیه کند که شامل شرح سنتی حرفه شوالیهگری است، گرچه قهرمان آن در هیئت آدمِ ازخودراضی حقبهجانبی به نظر میرسد.
مبارزهطلبی
اگر میخواهید شوالیه موفقی شوید باید چیزهای زیادی بیاموزید. ژفروئا دو شارنی در کتاب آیین جوانمردی خود توضیح میدهد که شوالیهها باید جسور و مشتاق ملزم کردن خود به انجام دادن امور تسلیحاتی و خطرناک باشند. آنان با آزمونهای سخت و مصائب بسیاری مواجه خواهند شد. وحشت احاطهشان خواهد کرد، و ممکن است شکست بخورند و اسیر شوند. کریستین دو پیزان شاعره فرانسوی تصویر مشابهی را ترسیم میکند. آنطور که وی میگوید، هر شوالیه باید عاقل، خوب، رئوف، مبادی آداب، سخاوتمند، باوقار و آرام باشد. او باید به دوردستها سفر کند تا عزت به دست آورد، و باید شجاع و مفتخر به پذیرفتن امور نظامی باشد. اینها آرمانها هستند؛ برای موفقیت واقعی لازم است دیگر عناصر عملیتر و نیز کمی زیرکی را به آنها بیفزایید.
برخی مهارتها ضروریاند، اگر ندانید چگونه اسبسواری کنید، نیزه به دست گیرید و با شمشیر و سپر بجنگید، چندان پیشرفتی نخواهید کرد. سپس باید بر فنون مختلف لازم در جنگ با نیزه بر پشت اسب و نیز جنگ در میدان نبرد مسلط شوید. لازم است به لحاظ جسمانی برای مبارزات طاقتفرسایی که ممکن است زیر آفتاب داغ مدیترانه یا روزهای زمستانی یخزده و تاریک بالتیک صورت پذیرد آماده باشید. با این حال، باید چیزهای بیشتری بدانید، از جمله اینکه لازم است فرهنگ جوانمردی را با تمام ابهامات و تناقضاتش درک کنید. مسابقات پهلوانی، و فرهنگ درباری با آوازها و داستانهای حماسی و نیز اوقات شامش جاذبه دارد. اما باید در میدان نبرد آرامش داشته باشید و با جنبههای سبعانه جنگ، تاراج سرزمینها و قتلعام غیرنظامیان کنار بیایید. و افزون بر همه اینها، باید جنبههای تجاری بهخصوص آزادی زندانیان را در ازای دادن پول بیاموزید.
شاید به نظر آید که باید مطالب دلهرهآوری را یاد بگیرید و واقعاً هم همینطور است، اما با رهنمودهای موجود در این کتاب، زندگی حرفهای پرافتخاری در منصب شوالیهگری در انتظار شماست. اگر از این نصایح پیروی کنید هرگز شکست نخواهید خورد.
توجه
بسیار تلاش شده تا توصیههای موجود در این راهنما تا حد ممکن بهروز باشند. تمام دیدگاههای ارائهشده بیانکننده آرا و یافتههای بین سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۴۱۵ میلادی است.
۲. بارآوری و تربیت
مهارتهای شوالیهگری را تمرین کنید و هنرهایی بیاموزید که کمکتان میکنند و در جنگ مفتخرتان میسازند.۲
هانکو دوبرینگر، جنگنامه، ۱۳۸۹
از شما در مقام شوالیه انتظار میرود تا خصوصیات بسیاری را به نمایش گذارید. مهارت در استفاده از سلاح ضروری است؛ همچنین لازم است بدانید چگونه به طرز صحیح رفتار کنید و چطور با دنیای طبقه اشراف سازگار شوید.
بازی کودکان
بازی کودکان نخستین گام در یادگیری رزم است.
* شوالیههای اسباببازی، از جنس مسی یا حلبی، اسباببازیهای خوبی هستند.
* ادوارد اول به پسرانش قلعههای اسباببازی و ابزارآلات محاصره کوچکی داد تا با آنها بازی کنند.
* وقتی ریچارد دوم پسربچه بود تپانچه اسباببازی داشت.
بوسیکو وقتی کوچک بود و با دوستانش بازی میکرد، آنها وانمود میکردند که کلاهشان کلاهخود و چوبدستیشان شمشیر است. آنان محاصره را تقلید و نبردها را بازی میکردند. بوسیکو پسربچه خوبی بود. برتران دو گِکلَن که خیلی سعی میکرد حیثیت فرانسه را در جنگ با انگلستان احیا نماید، چنین نبود. وی طی دوران رشدش در بریتانی [شمال غربی فرانسه]، معمولاً پسران محل را برای گروهش به خدمت میگرفت و مسابقات پهلوانی قلابیای را به کمک آنان به راه میانداخت تا اینکه پدرش او را از این کار منع کرد. پس از آن، برتران جوان به روستاهای اطراف میرفت تا دعوا یا مبارزهای به راه بیندازد. پدرش فقط او را زندانی میکرد و نمیدانست پسر سرکشش مشغول تمرین چه مهارتهای ارزشمندی برای شوالیهگری بود.
شوالیه (کتاب راهنمای جنگجوی قرون وسطی)
نویسنده : مایکل پرستویچ
مترجم : حسین بحری
ناشر: گروه انتشاراتی ققنوس
تعداد صفحات : ۲۸۸ صفحه
معرفی کتاب: کتاب های تازه را با سایت « یک پزشک » دنبال کنید.