چگونه می‌توانیم ببینیم؟ مکانیسم بینایی

چشمان ما وسیله‌ای برای دیدن اشیاء هستند. چشم عضوی بسیار کامل و پیچیده است که نور را تجزیه و رنگ ها را مجزا و قابل دیدن می‌نماید. چشم از مجموعه کره مانندی تشکیل یافته که از خارج به داخل شامل سه لایه است.

۱- لایه خارجی: که محافظ کره چشم می‌باشد و شامل صلبیه و قرنیه است. صلبیه در حقیقت قسمت سفید کره چشم را تشکیل می‌دهد و به علت این‌که نور نمی‌تواند از آن عبور کنند نقش محافظ چشم را بازی می‌کند. قرنیه صفحه شفافی است که در جلوی چشم قرار گرفته و سبب عبور نور به داخل کره چشم می‌شود.

۲ – لایه میانی: شامل مشیمیه و عنبیه است. این لایه طبقه ای عروقی ایجاد می‌کند و عمل تغذیه کره چشم را به عهده دارد. مشیمیه پرده‌ای است که تغذیه شبکیه را به عهده دارد و پوشش تیره ای در داخل کره چشم تشکیل می‌دهد که اشعه را جذب نموده و مانع انعکاس آن در کره چشم می‌شود، که این مسأله برای رؤیت اشیاء مهم است. عنبیه قسمت رنگی کره چشم می‌باشد که به رنگ‌های آبی، قهوه‌ای و مشکی دیده می‌شود، و در مرکز آن سوراخ مردمک قرار دارد که سبب ورود نور به داخل چشم می‌شود. عنبیه در چشم، مانند دیافراگم در دوربین عمل می‌کند و مقدار نور وارده به چشم را کنترل می‌نماید. در قسمت جلویی مشیمیه، ساختمانی عروقی و ماهیچه‌ای بنام جسم مژگانی، عدسی را کنترل می‌کند و سبب تطابق آن می‌شود. غدد محتوی جسم مژگانی مایع آبکی بنام مایع زلالیه ترشح می‌کنند که قسمت‌های داخلی کره چشم را که بدون رگ‌های خونی هستند تغذیه می‌نمایند.

۳- لایه داخلی: که شبکیه را ایجاد می‌کند، قسمت عصبی کره چشم است و از طریق اعصاب بینایی با سیستم اعصاب مرکزی ارتباط می‌یابد. سلول‌های عصبی شبکه شامل سلول‌های مخروطی و استوانه‌ای می‌باشند. که این سلول‌ها نسبت به نور بسیار حساس بوده و بخش مهم شبکیه را تشکیل می‌دهند. سلول‌های مخروطی در نور زیاد و روشن تحریک می‌شوند، ازاین‌رو در قسمت مرکزی شبکیه قرار دارند. سلول‌های استوانه‌ای نسبت به نور کم و تاریک حساس هستند و ازاین‌رو در محیط شبکیه قرار دارند.

محتویات کره چشم شامل عدسی، مایع زلالیه و مایع زجاجیه می‌باشد. عدسی ساختمان شفاف محدب الطرفینی است که در جلوی کره چشم و در عقب عنبیه قرار می‌گیرد.

مایع زلالیه مایعی زلال است که بین عدسی و قرنیه قرار گرفته و عمل تغذیه ساختمان‌های داخلی چشم را که رگ‌های خونی ندارند، به عهده دارد و سبب شکست نور می‌شوند.

مایع زجاجیه مایعی است شبیه ژله، که فضای بین عدسی و شبکیه را پر می‌کند. این مایع سبب انکسار نور وارده به چشم می‌شود و به تشکیل تصویر روی شبکیه کمک می‌کند. هم‌چنین شبکیه را در جای خود ثابت نگه می‌دارد و مانع جدا شدن آن از پوشش‌های کره چشم می‌گردد.

برای دیدن یک جسم، شعاع های نوری از جسم به قرنیه چشمان ما می‌رسند و در اثر عبور از عدسی این شعاعه‌ای نوری شکسته می‌شوند و تصویر وارونه ای از شیء روی شبکیه تشکیل می‌دهند. تصویر تشکیل‌شده توسط عصب چشمی به‌صورت امواج الکتریکی به مغز می‌رسد و مغز از این تصویر وارونه، یک تصویر درست ایجاد می‌کند. زیرا قدرت بینایی و تفسیر و بررسی تحریکات نوری توسط مغز انجام می‌شود. تحدب عدسی توسط الیاف عضلانی جسم مژگانی کاهش یا افزایش یافته و بر این اساس عدسی می‌تواند از اشیاء دور و نزدیک تصاویری روی شبکیه ایجاد کند، که به آن قدرت تطابق عدسی می‌گویند. البته تمام این اعمال بسیار سریع انجام می‌شوند و تصویر شیء برای مدت ۱ /16 ثانیه بعد از اینکه جسم از دید ما خارج شد باقی می‌ماند. بنابراین اگر دو واقعه در فاصله بین ۱/ ۱۶ ثانیه رخ می‌دهند، این دو واقعه بنظر ما یک واقعه پیوسته می‌آیند. این همان پدیده ای است که در سینما از آن استفاده می‌کنند و در هر ثانیه ۱۹ تصویر نشان می‌دهند که بنظر ما این تصاویر یک تصویر پیوسته می‌آید.