13 افسانه نادرست در مورد سرماخوردگی
سرماخوردگی بیماری‌ای است که بشر برای پیشگیری و درمان آن سال‌ها تلاش کرده ولی تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است. در واقع، سرماخوردگی بیماری لاعلاجی است که فرد تنها کاری که می‌تواند هنگام مواجهه با آن انجام دهد، استراحت و انتظار برای به پایان رسیدن دوره بیماری است. این بیماری سالانه بیشترین بار اقتصادی را بر کشورها آن هم به 2 صورت وارد می‌کند؛ شکل اول استراحت بیمار در منزل و خروج موقتی او از چرخه کاری است و شکل دوم هزینه‌های اضافی درمانی و دارویی است که به نادرست برای بیماران صرف می‌شود. این مطلب اشاره‌ای دارد به باورها و اشتباه‌های رایج مردم هنگام مواجهه با سرماخوردگی و نکته‌های مهمی که به دانستن آنها نیاز دارند. ابتدا بهتر است با علائم سرماخوردگی آشنا شویم. سرماخوردگی معمولا با علائمی مانند خارش و سوزش گلو شروع می‌شود و به‌تدریج با عطسه‌های مکرر، آبریزش بینی، درد گلو، سرفه و خلط سینه و… توام می‌شود. این علائم در اغلب مواقع بعد از 3 تا 5 روز به‌طور خودبه‌خود فروکش می‌کنند. تقریبا همه مردم با این علائم آشنایی دارند ولی برای مقابله با آن به راه‌هایی دست می‌زنند که اصلا علمی نیستند و گاهی هم پرهزینه‌اند.
1- سرماخوردگی واکسن ندارد
علت سرماخوردگی ویروسی است و ویروس‌های زیادی در بروز این بیماری نقش دارند. بدن افراد در مواجهه با ویروس ایمنی پیدا می‌کند ولی علت اینکه هنوز نتوانسته نسبت به این ویروس‌ها مقاوم شود تنوع ویروسی است. هر سال ویروسی جدید با ساختار غیرمشابه ویروس‌های دیگر وارد جامعه می‌شود. به همین دلیل هم تاکنون واکسنی برای سرماخوردگی ساخته نشده است.
در بعضی از داروخانه‌ها در فصول سرد سال نوشته شده: «واکسن سرماخوردگی رسید.» این یک اشتباه نوشتاری است. شاید منظورشان همان واکسن آنفلوآنزاست. آنفلوآنزا ویروس‌های محدودتری دارد و دانشمندان توانسته‌اند واکسن آن را بسازند.
علائم آنفلوآنزا ممکن است ابتدا شباهت زیادی به سرماخوردگی داشته باشد ولی سیر بیماری کاملا متفاوت با سرماخوردگی است. علائم خیلی شدید توام با تب و گلودرد زیاد است. طول مدت بیماری آنفلوآنزا از 1 تا 3-2 هفته است. به‌دلیل سیر بیماری آنفلوآنزا و تاثیر بد آن روی افراد در معرض خطر می‌توان به گروه‌های حساس مانند سالمندان، کودکان، بیماران و خانم‌های باردار واکسن تزریق کرد. این واکسن کاملا بی‌خطر است اما تجویز آن برای همه افراد الزامی نیست.
2- آنتی‌بیوتیک سرماخوردگی را درمان نمی‌کند
عادت نادرست و شایعی که میان مردم رواج دارد، مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک هنگام سرماخوردگی است. گاهی تجویز آنتی‌بیوتیک به‌وسیله همکاران پزشکان که معمولا به‌دلیل اصرار بیماران است را هم مشاهده می‌کنیم. مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین و ترکیب‌های سیلین‌ها به‌طور شایع به‌خصوص در جامعه ما رواج دارد. نتایج تحقیقات نشان داده آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ تاثیری در پیشگیری و بهبود سرماخوردگی ندارند. مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک باعث مقاوم شدن بدن به آن می‌شود و متاسفانه این مقاومت بدن نسبت به دارو را در مردم کشورمان مشاهده می‌کنیم. توصیه می‌کنم از مصرف آنتی‌بیوتیک بدون دستور پزشک جدا خودداری کنید.
3- سرماخوردگی طول‌کشیده علت دارد
حداکثر طول مدت سرماخوردگی 10-7 روز است. اگر بیش از این زمان طول بکشد باید به بیماری سینوزیت مشکوک شد. سینوزیت به درمان نیاز دارد. البته حتما باید با آزمایش‌ها و معاینه دقیق پزشک وجود بیماری سینوزیت در فرد اثبات شود. به‌طور کلی در سرماخوردگی‌هایی که بیش از 10 روز طول می‌کشند، تب بیمار فروکش نمی‌کند، بیمار سردرد شدید و سرفه‌های خلط‌دار دارد و نیازمند بررسی بیشتر و درمان با آنتی‌بیوتیک است. اگر احساس کردید سرماخوردگی‌تان مشکوک است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
4- ویتامین C از سرماخوردگی پیشگیری نمی‌کند
تصور نادرست دیگری که بین مردم رایج است، افزایش مصرف ویتامین C به‌خصوص در فصل سرد سال است. اغلب مردم فکر می‌کنند ویتامین C جلوی سرماخوردگی را می‌گیرد. این باور بر اثر تحقیقات اشتباهی که سال‌های قبل انجام شد رواج یافت و مردم برای جلوگیری از سرماخوردگی به خوردن ویتامین C روی آوردند ولی بعد اثبات شد ویتامین C هیچ تاثیری در پیشگیری از سرماخوردگی ندارد. در فصول سرد سال بهترین منبع ویتامین از مرکبات است.
5- سرماخوردگی ربطی به سرمای زیاد هوا ندارد
باور نادرست دیگر این است که سردی هوا به تنهایی باعث سرماخوردگی می‌شود و هر چه هوا سردتر باشد احتمال سرماخوردن بیشتر است. در حالی که ویروس‌های سرماخوردگی در همه فصول وجود دارند ولی در فصل سرد سال بیشتر تکثیر پیدا می‌کنند و چون به‌دلیل سرد بودن هوا در و پنجره‌ها بسته است و جریان هوایی هم وجود ندارد قابلیت انتقال ویروس به بدن افراد بالاست.
6- لوزه سوم باعث تعدد سرماخوردگی نمی‌شود
باور نادرست دیگر در سرماخوردگی اطفال این است که مردم فکر می‌کنند کودکی که زیاد سرما می‌خورد به احتمال زیاد لوزه سوم دارد که باید برداشته شود ولی واقعیت این است که برداشتن لوزه سوم باعث سرمانخوردن یا کاهش دفعات سرماخوردن در کودکان نمی‌شود، اما کودکانی که لوزه سوم دارند و مدام دچار گلودرد می‌شوند (بیش از 6-5 بار در سال) به جراحی و برداشتن لوزه نیاز دارند.
7- بسته شدن مجرای بینی نوزاد به معنای نقص مادرزادی در بینی نیست
گاهی مادران به پزشک مراجعه می‌کنند و از اینکه صورت نوزاد هنگام شیر خوردن تغییر رنگ می‌دهد نگران هستند. آنها فکر می‌کنند نوزاد دچار اختلالی در مجاری تنفسی است ولی بعد از بررسی معلوم می‌شود نوزاد دچار سرماخوردگی و مجرای بینی بسته شده و چون نوزادان بیشتر از راه بینی تنفس می‌کنند و با خوردن شیر مجرای هوایی دهان بسته می‌شود، دچار کمبود اکسیژن و اشکال در نفس کشیدن می‌شوند و رنگ صورتشان تیره می‌شود و به کبودی می‌گراید. پس هنگام سرماخوردن نوزاد باید به این نکته دقت کرد. استفاده از قطره‌های بینی که پزشک تجویز کرده آن هم قبل از شیردادن این مشکل را برطرف می‌کند.
8- فقط در یک مورد مجاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک هستیم
در کودکان 2 تا 6 ساله به‌دلیل وضعیت قرارگیری مجرای داخلی گوش و ارتباط آن با مجرای بینی، احتمال ورود ویروس از مجاری هوایی به داخل گوش میانی بسیار زیاد است. ورود ویروس به گوش با گوش‌درد ظاهر می‌شود. برای این افراد حتما باید آنتی‌بیوتیک را آغاز کرد.
9- قطره‌های ضداحتقان مشکل دیگری ایجاد می‌کنند
بسیاری از افراد برای رفع گرفتگی بینی از قطره‌های ضداحتقان استفاده می‌کنند اما استفاده از این قطره‌ها کار اشتباهی است. گرفتگی بینی موقتی است و بهترین درمان شستشوی بینی است. استفاده از قطره‌های ضداحتقان بینی این محدوده را حساس می‌کند و باعث خونریزی در مخاط می‌شود که مشکل دیگری را برای بیمار به‌وجود می‌آورد. اگر واقعا احتقان بینی شدید است، بیمار می‌تواند حداکثر 2 روز از این قطره‌ها استفاده کند.
10- هیچ دارویی باعث بهبود سرماخوردگی نمی‌شود
تجویز هر دارویی برای سرماخوردگی فقط برای کاهش علامت است و هیچ تاثیری در روند بیماری نمی‌گذارد. تنها راه برای کاهش علائم استراحت کافی، تغذیه مناسب و مصرف مایعات گرم است. برای کاهش علائم می‌توان با آب نمک مجرای بینی را شستشو داد. استفاده از آنتی‌هیستامین نیز باعث کاهش آبریزش بینی و شدت عطسه و سرفه می‌شود.
سرماخوردگی در بیماران مبتلا به آسم شدید و سینوزیت باعث تشدید علائم بیماری می‌شود. این افراد باید خیلی محتاط باشند و بهترین راه برای آنها پیشگیری است.
11- تنها راه پیشگیری، رعایت بهداشت فردی است
برای پیشگیری هر 2 طرف یعنی فرد دچار سرماخوردگی و فرد سالم باید نکته‌هایی را رعایت کنند. مهم‌ترین راه انتقال تماس مستقیم با فرد آلوده و اشیای آلوده به ویروس است. بیماران باید در این مواقع از دست دادن با افراد سالم اجتناب کنند. حتما دستمالی در دست داشته باشند و موقع عطسه یا سرفه جلوی دهان خود بگیرند.(بعد از هر بار استفاده از دستمال آن را در سطل زباله دردار بیندازند. عطسه و سرفه باعث پخش شدن میلیون‌ها ویروس به فضا می‌شود.
اگر محیط بسته باشد قدرت انتقال ویروس به دیگران بسیار بالاتر می‌رود به‌خصوص وقتی که فرد سالم در فاصله کمی از فرد بیمار قرار گرفته باشد. افراد دچار سرماخوردگی حتما باید در فصول سرد سال که ویروس‌ها فعال‌ترند روزانه چند بار دست‌های خود را با آب و صابون بشویند. دست‌های فرد دچار سرماخوردگی منبع ویروس است و با دست زدن به در، صندلی و میله‌های متروها و اتوبوس‌ها یا وسایل شخصی دیگران باعث آلودگی اشیاء خواهد شد و اگر فرد سالمی به آنها دست بزند و دست خود را به سوی دهان ببرد، مبتلا می‌شود، بنابراین افراد سالم نیز باید به این نکته واقف باشند و روزانه دست‌ها را بیشتر بشویند.
12- بخور سرماخوردگی را درمان نمی‌کند
بیماران دچار سرماخوردگی از بخور استفاده می‌کنند ولی بخور سرماخوردگی را درمان نمی‌کند، فقط راهکار خوبی برای تهویه مجرای بینی خشک و آلوده به ویروس است. بیماران باید از بخور گرم استفاده کنند. همچنین در زمستان آب و هوا خشک است و استفاده از بخور در محیط بسته باعث مرطوب شدن محیط می‌شود.
13- بیماران 3-2 روز اول بیماری در جمع حاضر نشوند
بعضی از افراد هنگام سرماخوردگی عادت به استراحت ندارند و همچنان به حضورشان در جمع ادامه می‌دهند. این کار باعث گسترش ویروس در جمعیت می‌شود. احتمال انتقال ویروس از فرد بیمار به افراد سالم از ابتدای شروع علائم تا 3-2 روز اول است. اگر این دوره کوتاه چند روزه پشت سر گذاشته شود، احتمال انتقال ویروس به دیگران بسیار کاهش پیدا خواهد کرد. در روزهای اول غلظت ترشح‌های ویروسی از مجاری تنفسی بیمار بالاست، بنابراین افراد دچار سرماخوردگی باید 3-2 روز اول را در خانه بمانند و تماس با اطرافیان را به حداقل برسانند.
