آسم چیست؟ چطور تشخیص داده می‌شود؟ درمان آن به چه صورت است؟

علل آسم

• بیماری التهاب مزمن راههای هوایی که با ۳ شاخص معین می‌شود.

• التهاب مزمن راه هوایی
• افزایش واکنش‌دهی برونش‌ها
• انسداد برگشت‌پذیر راه‌های هوایی

• آسم Extrinsic: افزایش حساسیت به یک آلرژن (دوده، مایت‌های غبار)
• آسم intrinsic: واکنش راه هوایی به عامل غیرایمیون (آسپیرین، NSADIS، بتابلوکرها، سولفیت‌ها، غبار محرک، عوامل آلوده‌کنندهٔ هوا، سرما، ورزش، عفونت، استرس).

تشخیص افتراقی آسم

• ادم ریه
• برونشیت حاد
• اختلال عملکرد تارهای صوتی
• حملات اضطرابی
• نارسایی قلبی
• COPD
• پنومونی
• CAD/MI
• پنومونی افزایش حساسیت
• آتلکتازی
• برونشیولیت
• انسداد راههای هوایی فوقانی
• آنژیوادم
• پنوموتوراکس
• آمبولی ریوی

اپیدمیولوژی آسم

• در ۵-۱۰% از جمعیت دیده می‌شود.
• ۲/۱ موارد قبل از ۱۰ سالگی، ولی در هر سنی ممکن است ایجاد شود.
• مردان > زنان
• غالباً سابقهٔ فامیلی آسم یا بیماریهای آتوپیک وجود دارد.
• مرگ و میر افزایش یافته است، احتمالاً بدلیل اعتماد بیش از حد به داروهای برونکودیلاتور می‌باشد.

علایم و نشانه‌های آسم

• سرفه (اوّلین علت سرفه- دومین و سوّمین علل سرفه GERD و ترشحات پشت‌بینی)
• تنگی نفس
• احساس سنگینی در قفسه سینه
• ویز باز دمی/ بازدم طولانی
• تولید خلط
• تورم بیش از حد در اثر تجمع هوا، موکوس و بافتهای مرده
• بیدار شدن‌های شبانه
• اختلال خواب
• تاکی‌کاردی- تاکی پنه در طی حملات
• تشدید علائم به طور حاد، استفاده از عضلات تنفسی فرعی، ناتوانی در بیان کامل جملات، کاهش جابجایی هوا، پرهوایی قفسه سینه، (افزایش قطر قدامی- خلفی قفسه سینه)
• تغییر سطح هوشیاری (ثانویه به هیپوکسی)، نبض متناقض (کاهش فشار خون سیستمیک، mmHg10 در هنگام دم).

تشخیص آسم

• تعیین اختلال عملکرد برگشت‌پذیر راه‌های هوایی

• افزایش ۱۵% در FEV₁ پس از مصرف B آگونیست‌های استنشاقی- انقباض برونش در پاسخ به متاکولین یا هوای سرد.
• PFT: FEV₁ پایین، TLC بالا، RV بالا: بهبود FEV₁ با برونکودیلاتور.

• PEFR: سهولت در اندازه‌گیری، استفاده برای پیگیری شدت و دورهٔ بیماری: ۶۰۰-۴۰۰ طبیعی، ۳۰۰-۱۰۰ وخامت متوسط: کمتر از ۱۰ وخامت شدید.
• CXR: پرهوایی، آتکلتازی
• ABG: آلکالوز تنفسی در موارد حملهٔ خفیف با خسته شدن بیمار در اثر هایپرونیتلاسیون P P CO₂ به حد نرمال و سپس بالاتر افزایش می‌یابد. هیپوکسمی و اسیدوز متابولیک نشانهٔ بیماری شدید است. (به علت اکسیژن‌رسانی ضعیف و عدم تطابق V/Q)
• کشت خلط: ائوزینوفیل‌ها افزایش، عفونت ثانویه

درمان آسم

• پرهیز از عوامل محرک
• اکسیژن مکمل در حملات حاد
• بتا دو آگونیست برای اتساع برونش‌ها- کوتاه اثر (اَلبوتِرول: برای درمان فوری)- طولانی اثر مثل سالموترول برای استفادهٔ شبانه، به هنگام ورزش و آسم پایدار.
• کورتیکواستروئیدهای استنشاقی برای درمان مزمن: چنانچه بیمار بیش از ۲ بار در هفته زا برونکودیلاتورها استفاده کند باید از کورتیکواستروئید استفاده کند.
• آنتی کولینرژیک (ایپراترپیوم): برونکودیلاتورهای ضعیف
• ثابت‌کنندهٔ ماست سِل‌ها در بچه‌ها (کرومولین)
• مهارکنندهٔ لوکوترین‌ها (مون تِلوکاست)
• استروئیدهای سیستمیک (پردنیزون)، بتا آگونیست‌های استنشاقی، و گاهی اوقات تئوفیلی برای حملات حاد و شدید آسم.

پیش آگهی/ سیر بالینی آسم

• دوره‌های حملات حاد با فواصل بدون علامت
• علائم با ورزش، هوای سرد، عفونت‌های سیستم تنفسی فوقانی، استرس، محرک‌ها و غیره تشدید می‌شود.
• شدت حمله و پاسخ به درمان با اندازه‌گیری PEFR پیگیری می‌شود.
• آسم اِستاتوس (دائم): حملات شدید و طول کشیده که به درمان اولیه پاسخ نمی‌دهد و ممکن است منجر به نارسایی تنفسی و مرگ بیمار شوند.
• آسم خفیف، متناوب: علایم کمتر از ۲ بار در هفته، PEFR بیش از ۸۰% نرمال/
• آسم دائم، خفیف: علائم بیش از ۲ بار در هفته، PEFR بیش از ۸۰%
• آسم دائم متوسط: علائم روزانه و PEFR 60 تا ۸۰%
• آسم دائم شدید: ایجاد و عود علائم مکرر، محدودیت فعالیت، PEFR کمتر از ۶۰%