بیماری‌های انسدادی مزمن ریه و شیوه تشخیص و درمان آنها
علت های بیماری‌های انسدادی مزمن ریه
- انسداد پیشرونده و غیرقابل برگشت، معمولاً در اثر سیگار ایجاد می‌شود.
- برونشیت مزمن: سرفه خلط‌دار به مدت حداقل 3 ماه در طی 2 سال متوالی یا بیشتر
- آمفیزم: اتساع فضاهای هوایی و تخریب پارانشیم که منجر به بسته‌شدن راههای هوای کوچک و از بین رفتن الاستیسیته ریه می‌شود.
- اختلال عملکرد ریه در اثر محدودیت جریان هوا (از بین رفتن قابلیت برگشت الاستیک، افزایش روی هم افتادگی آلوئولها/ باریک شدن راه هوایی کوچک) و جابجایی مختل گازها (عدم تطابق V/Q، تخریب آلوئولها، افزایش فضای مرده باعث هیپرکاربی می‌شود).
تشخیص افتراقی بیماری‌های انسدادی مزمن ریه
- CHF
- آسم
- پنومونی
- برونشیولیت
- آمبولی ریه
- برونشکتازی
- انسداد راه هوایی فوقانی
- پنوموتوراکس
- GERD
- بیماری محدودکننده ریه
اپیدمیولوژی بیماری‌های انسدادی مزمن ریه
- ریسک فاکتورها: سیگار (عامل بیش از 90% موارد)، آلودگی هوا، عوامل استنشاقی شغلی، کمبود آلفا یک آنتی تریپسین.
- فقط 15% سیگاریها دچار COPD می‌شوند- استعداد ژنتیکی مهم است.
- چهارمین علت مرگ در آمریکاتس- بروز و مرگ و میر آن در حال افزایش است.
- ششمین علت شایع مرگ در جهان است
- با افزایش آلودگی و سیگار کشیدن در حال رسیدن به مقام سوم است.
علایم و نشانه‌های بیماری‌های انسدادی مزمن ریه
- معمولاً بیماران ترکیبی از علائم برونشیت و (آمفیزم) را دارند.
- علایم برونشیت مزمن (Blue bloaters)
- سرفه خلط‌دار- رونکای/ ویز
- تنگی نفس فعالیتی- سیانوز/ هایپوکسی
- خستگی- چاقی
- نارسایی قلب راست- احتباس CO2 دیررس
- علایم آمفیزماتو (Pinkpuffers)
- تنگی نفس شدید- افزایش کار تنفسی
- بازدم طولانی- دیافراگم صاف شده
- جمع‌شدن لبها هنگام تنفس- هایپر رزونانس ریه
- استفاده از ماهیچه‌های فرعی تنفس
- هایپوکسمی جزئی
- سرفه مختصر
- کاهش وزن- کاهش حرکت هوا در ریه‌ها
- قفسه سینه بشکه‌ای- PCO2 نرمال
- نشستن سه پایه‌ای (Tripod) یعنی تکیه دادن اندام فوقانی به نقطه‌ای برای استفاده بهتر از عضلات فرعی تنفسی
تشخیص بیماری‌های انسدادی مزمن ریه
- PFTS: استاندارد طلایی تشخیص است، باید الگوی انسدادی COPD را نشان دهد.
- نسبت FEV1/FVC کاهش یافته (کمتر از 70% پیش‌بینی شده): بهترین نشانگر انسداد می‌باشد.
- افزایش حجم‌های ریوی (FRC و RV، نسبت: RV/TLC) در اثر انسداد راه هوایی که باعث گیر افتادن هوا و پرهوایی می‌شود.
- کاهش ظرفیت انتشار: مخصوصاً در آمفیزم
- CXR: دیافراگم پهن شده، پرهوایی، بولا و افزایش لوسنسی در ریه‌ها، قلب کوچک (یافته‌های رادیولوژیک با درجهٔ اختلال ریوی همخوانی ندارد)
- ABG: هاپیوکسمی، هایپرکربی
- CBC: پلی سیتمی ثانویه به هایپوکسمی مزمن
- CTscan: آمفیزم سنتزی لوبولار، بولا
درمان بیماری‌های انسدادی مزمن ریه
- ترک سیگار- تنها راه کند کردن پیشرفت
- برونکودیلاتورها: آنتی کولینرژیک‌ها ترجیح داده می‌شوند، بتا آگونیست‌های بلندمدت، عفونت را کاهش و علایم را بهبود می‌دهند.
- اکسیژن: اکسیژن مداوم/ در طول شب از مرگ و میر کاسته و کیفیت زندگی بیماران دارای هیپوکسیی مزمن را بهتر می‌کند.
- آنتی بیوتیک‌ها: در موارد بدتر شدن بیماری مفید هستند ولی نه به عنوان پروفیلاکسی
- کورتیکواستروئیدها: نقش استورئیدهای استنشاقی روشن نیست برخی حتی بهبود اندکی ایجاد می‌کنند؛ استروئیدهای سیستمیک در حملات حاد مفید هستند.
- تئوفیلین: در 20% موارد بهبود ایجاد می‌کند.
- ونتیلاسیون غیرتهاجمی با فشار مثبت (Bi PAP): نیاز به ونتیلاسیون مکانیکی را در موارد وخیم کم می‌کند.
جراحی کاهش حجم ریه و پیوند ریه ممکن است در بیماران انتخا شده مبتلا به بیماری مراحل انتهایی مفید باشد.
پیش آگهی/ سیر بالینی بیماری‌های انسدادی مزمن ریه
- دورهٔ مزمن با حملات حاد
- پیشرفت بیماری با ترک سیگار کندتر می‌شود.
- تشدید و حمله حاد:
- علایم تشدیدیافته، عملکرد ریه کاهش دارد، خلط بیشتر شده، تب.
- ممکن است یک عفونت باکتریال (استرپتوکوک پنومونی، هموفیلوس، هموفیلوس آنفلونزا، موراکسلا) یا ویروسی به آنتی‌بیوتیک‌ها و (داکسی سایکلین، آزیترومایسیم، باکتریم)، استروئیدها و حمایت تهویه‌ای پاسخ دهند.
- پیش آگهی ضعیف یا بیماری مراحل انتهایی mmHg60< PCO2، تحمل فعالیت کم).
- معمولاً در دهه 6 با کاهش پیشرونده FEV1 نسبت به سن تشخیص داده می‌شود.
- (cc/year75-50 کاهش در مقابل cc/year30 در افراد غیر COPD)
- افزایش فشار خون ریوی، ممکن است باعث Cor Pulmonale شود.
